Skull, 2017
Het wekt inmiddels geen verbazing meer dat het Nijmeegse duo Dead Neanderthals niet twee keer dezelfde plaat maakt en steeds verrast met nieuwe muzikale invalshoeken. Dat gaat ook nog eens gepaard met een hoge productiviteit. The Depths is het derde album van het tweetal dat dit jaar het licht ziet, na het in maart verschenen Craters (met bassist Maxime Petit in de gelederen) en Molar Wrench (een collaboratie met Sly & The Family Drone), uitgebracht begin juni. Op het nieuwe album horen we alleen René Aquarius op drums en Otto Kokke op tenorsaxofoon.
Elk project van Dead Neanderthals heeft iets bijzonders, maar dit nieuwe album is gebaseerd op een wel heel apart project. De muziek die te horen is, is opgenomen in een donkere, honderd meter lange luchtkoker, aan de uiteinden waarvan de beide muzikanten hun volledig geïmproviseerde muziek spelen. De ongewone situatie dwingt Aquarius en Kokke tot een andere muzikale benadering dan in een meer gebruikelijke setting en dat leidt als vanzelfsprekend tot een nieuw geluid.
Het spel met de lange, smalle ruimte vormt een wezenlijk onderdeel van de muziek die te horen is op The Depths. Met een beetje goede wil zou je die ruimte als het derde instrument kunnen beschouwen. Het Nijmeegse tweetal dient rekening te houden met de akoestiek, de galm en de vertraging in het geluid die optreedt doordat de muzikanten ver van elkaar verwijderd staan. De geluidshindernissen worden door Dead Neanderthals opgelost door minimalistisch te spelen, ingehouden zoekend naar consensus. Nu doet het duo dat wel vaker, bijvoorbeeld op het onvolprezen Endless Voids, maar het resultaat is dit keer heel anders.
The Depths is zo opgenomen dat je als luisteraar thuis in de woonkamer heel goed hoort dat de muziek in een tunnel wordt gespeeld. Met de ogen gesloten waan je je in die lange donkere ruimte. Er veel galm; iedere gespeelde klank klinkt door en het geluid klinkt bewust wat dof, zoals je dat in een tunnel daadwerkelijk ervaart. Je ‘hoort’ als het ware de donkere ruimte. De manier van opnemen schept ook enige afstand en daardoor klinkt de muziek wat minder ‘in your face’ dan we van Aquarius en Kokke gewend zijn.
Alles leuk en aardig, maar het project is natuurlijk pas geslaagd als het ook goede en spannende muziek oplevert. Maar reken maar dat als Dead Neanderthals een uitdaging aangaat, dat vol overtuiging gebeurt en het tot mooie resultaten leidt. Zo dus ook op The Depths, waarop het duo voornamelijk beheerst en geconcentreerd speelt. Kokke heeft zoals vaker aan een paar noten genoeg. Hij verstaat de kunst om één enkele noot te verkennen en binnenstebuiten te keren. Vaak houdt hij noten lang aan, maar op dit album horen we ook wat kortere, soms zelfs staccato klanken uit de tenorsax komen.
Aquarius is in de weer met wollig en rommelend spel op de toms, gebruikmakend van mallets. De galmende toms klinken soms als onweer in de verte, dreigend naderbij komend. De bekkens ruisen, daarmee de spanning verder opvoerend. Maar het zijn niet alleen de door het duo gespeelde noten die spanning creëren. De spanning wordt verhoogd door wat gebeurt tussen de noten, door de nagalm en de donkere sfeer die mede door de ruimte wordt veroorzaakt.
The Depths telt vier stukken waarin Aquarius en Kokke de mogelijkheden van de ruimte verkennen. Het is een minimaal spel met geluid dat niet de instant energie opwekt die het duo bereikte met bijvoorbeeld Prime, Live at Roadburn 2016 of Molar Wrench, maar door de constant aanwezige onderhuidse spanning wel een flinke dosis intensiteit herbergt. Het spel blijft abstract, al komt Kokke in het afsluitende ‘Decompression’ vervaarlijk dicht in de buurt van een melodie, somber en ontroerend klinkend.
Dead Neanderthals gaat een uitdaging nooit uit de weg en iedere proeve van bekwaamheid doorstaat het duo glansrijk, niet zozeer door technisch superieur spel maar door het gevoel, de volle overgave waarmee gespeeld wordt. Dat geldt ook als ingehouden wordt gespeeld, zoals op dit album. Het onderzoek naar de muzikale mogelijkheden kent geen grenzen en de liefde voor het experiment spat van The Depths af. Dat leidt ook nog eens tot een verduiveld goed resultaat. Op naar de volgende uitdaging.
Tot slot even aandacht voor de film Airhead van Dick van Aalst, waarin op prachtige wijze wordt getoond hoe het project tot stand is gekomen en hoe Aquarius en Kokke het spelen in de luchtkoker hebben ervaren. De korte film is hieronder te aanschouwen.
AIRHEAD from Dick van Aalst on Vimeo.
Opduvel 