Atelier OZO, Hunsel
Zaterdag 12 augustus 2017
In het buitengebied van Hunsel, een klein dorp in Midden-Limburg, ligt Atelier OZO, gespecialiseerd in product- en meubelontwerp. Oprichter Eric Wijffelaars heeft een oude boerderij omgeturnd tot een ruim atelier, inclusief tuin met een zelfgebouwd podium waarop met enige regelmaat optredens plaatsvinden.
In Sittard is JazzBlazzt gevestigd, een non-profitorganisatie die zich ten doel stelt een podium te bieden aan alle soorten jazz en experimentele muziek. Vaak vinden de optredens plaats in Poppodium Volt in Sittard, maar voor de concerten van Scatterwound en Stratosphere wordt uitgeweken naar de fraaie locatie in Hunsel.
De optredens vinden plaats in de open lucht. Helaas verkeren de weergoden vandaag niet in beste stemming, want hoewel is voorspeld dat het in de avond droog zal worden, gaat het gaandeweg regenen. Maar lang leve de partytent, waardoor de bezoekers toch droog blijven tijdens het luisteren naar de experimentele muziek.
Stratosphere
Ronald Mariëns soloproject is genaamd Stratosphere. Onder die noemer heeft hij al een aantal albums gemaakt. De muziek verkent ambientterrein, maar is wel steeds in beweging en niet ontdaan van melodie. In vrijwel ieder stuk wordt vertrokken vanuit een simpel basisprincipe waarop verschillende muzikale lagen worden aangebracht, waardoor complexiteit ontstaat en de intensiteit toeneemt. Aanvankelijk was de muziek van Stratosphere als donkere ambient te kenschetsen, maar zeker op het laatste album Rise gloort er licht aan de horizon en is sprake van een weliswaar melancholieke maar ook hoopvolle sfeer.
Mariën maakt zijn muziek met gitaar, basgitaar en effecten. In Hunsel opent hij met een basdrone, die vergezeld gaat met een verlichting brengend gitaarmotief. Naarmate het eerste stuk vordert, neemt het aantal lagen toe. De Belg bespeelt zijn gitaar met een e-bow, waarmee hij ook op de snaren slaat. Overigens klink het gitaarspel vaak helder. Het stuk klinkt steeds voller, zelfs zodanig dat een bijna orkestrale klank ontstaat.
Het tweede stuk start met een rustige gitaarmelodie, met op de achtergrond ook nu een donkere drone. Met zijn basgitaar voegt Mariën een simpele, lage baslijn toe waarvan een loop wordt gemaakt. Opnieuw zorgen heldere gitaarklanken voor verlichting en neemt de intensiteit toe naarmate het stuk vordert. Stratosphere vindt een mooi midden tussen melodie en abstractie, waardoor de muziek iets ongrijpbaars krijgt.
Het derde, laatste en langste stuk begint met een bijna oosters aandoend gitaarmotief, waarbij een tweede gitaarlaag als een soort nagalm fungeert. De lage drone is nu niet afkomstig van de bas maar van de gitaar, al wordt even later die bas toch ingezet, met een e-bow op de laagste snaar, om de drone zwaarder te maken. Mariën strumt op zijn gitaar en haalt een paar keer uit, om daarna tokkelend zijn weg te vervolgen. Als luisteraar voel je dat een ontlading op komst is. Verrassenderwijs gebeurt dat doordat Stratosphere een drumtrack start. De muziek schuift daarmee op richting post-rock en krijgt zelfs een klein symfonisch tintje. De gitarist speelt over de door hemzelf aangelegde lagen heen en besluit met een lage noot op de gitaar. Daarmee beëindigt hij een bijzonder sterk optreden dat doet uitzien naar nieuw werk. Een nieuw album staat gepland voor begin 2018.
Scatterwound
Scatterwound bestaat uit de Belgische gitarist Dirk Serries en de Duitse gitarist N (Hellmut Neidhardt). Beide muzikanten bevinden zich in de experimentele hoek, waarbij ambient, drone en noise de toverwoorden zijn, hoewel Serries zich de laatste jaren ook steeds meer ontpopt als freejazz-gitarist. Serries en N kennen elkaar al tien jaar, maar hebben als duo nog niet veel muziek uitgebracht. Het tweetal werkte samen met Aidan Baker op de bij Midira Records verschenen dubbelelpee Enomeni en tijdens het in februari van dit jaar gehouden Moving Noises Festival is een tape (0.0) van Serries en N verschenen, die helaas is uitverkocht. In de bescheiden output van Scatterwound komt verandering, want de heren hebben een drietal albums opgenomen die in de komende jaren moeten verschijnen.
Net na het concert van Stratosphere begint het in Hunsel hard te regenen. Omdat het er niet naar uitziet dat de neerslag snel zal stoppen, besluit Scatterwound in de regen van start te gaan. Uiteraard is het podium overdekt, zodat het slechte weer de performance niet in de weg staat. Wel betekent het dat het publiek, schuilend onder twee partytenten, wat verder weg staat van het podium dan bij Stratosphere het geval was.
Serries en N opereren veel abstracter dan Ronald Mariën. Tijdens het optreden bij Atelier OZO valt geen flard van een melodie te ontwaren. Het zijn langgerekte tonen die de dienst uitmaken. Dat met een totaal gebrek aan melodie en ritme toch spannende muziek is te maken, bewijst Scatterwound gedurende zijn set. Er is geen sprake van een voorwaartse beweging, maar beweging is er wel degelijk en moet gezocht worden in de dynamiek waarmee het duo speelt. Het tweetal schuwt het maken van een flinke bak herrie niet en het volume staat bij tijd en wijle erg hoog. Het draagt bij aan de fysieke ervaring die de harde muziek van het duo bewerkstelligt.
Het concert vangt zachtjes aan met een hoge, iele drone. De twee gitaristen communiceren met geluid, voortgebracht door hun gitaren en effecten. Opvallend is dat de klanken die de Belg en de Duitser uit hun instrumenten halen bijzonder goed op elkaar aansluiten, maar zonder dat dit leidt tot een harmonisch klinkend geheel. De drones die worden geproduceerd zijn niet lieflijk maar gemeen, ook als het volume afneemt. Het zorgt ervoor dat iedere klank met spanning geladen is en dat maakt weer dat de luisterervaring een enerverende is. De eerste geluidsuitbarsting is een plotselinge, alsof iemand de volumeknop ineens opendraait. Serries bespeelt zijn gitaar met een strijkstok en een e-bow. Wat N op zijn gitaar uitspookt is moeilijk na te gaan omdat hij zijn gitaarspel vaak aan het zicht onttrekt door zijn instrument richting versterkers te wenden. De beide muzikanten spelen hun spel met klanken en dynamiek beheerst, gecontroleerd en met verbeeldingskracht.
Binnen de soms luide noise bestaat ook ruimte voor subtiliteit. Halverwege het concert wordt het volume getemperd en voert zacht gitaarspel van N de boventoon. Op de achtergrond woedt echter een gitaarstorm, gecreëerd door Serries. Die storm neemt in kracht toe, wat voor N het teken is om steeds luider en gemener te gaan spelen. Tegen het einde ontaardt de muziek in een gierende bak noise die de trommelvliezen doet trillen. Het knappe is dat ook in die fase de controle steeds aanwezig is. Alle effecten, fuzz en distortion belanden exact daar waar het door Serries en N gepland is.
De noise wordt afgebouwd en het concert wordt uitgeluid met een wegstervende gitaarklank van Serries. Het is inmiddels gestopt met regenen, maar al was het nog steeds met bakken uit de hemel gekomen, het had dit spannende concert niet kunnen versjteren.
Opduvel 