Songlines, 2017
Aram Bajakian is een Amerikaanse gitarist met Armeense roots, vooral bekend als gitarist bij Lou Reed, John Zorn en Diana Krall. Het is echter vooral zijn eigen oeuvre dat interessant is, temeer daar Bajakian muziek vanuit verschillende invalshoeken benadert. Blues en rock zijn terug te horen op There Were Flowers Also In Hell uit 2014. Een jaar later liet hij zich inspireren door een Armeense film van regisseur Sergei Parajnov voor zijn soloplaat Music Inspired By The Color Of Pomegranates. Een paar maanden geleden verscheen Dolphy Formations, waarop de gitarist in trioverband experimenteert met ambient en drone.
Daar tussenin bracht Bajakian met zijn vrouw, de Amerikaanse zangeres met Tsjechische roots Julia Úlelha, onder de noemer Dálava een cd uit met een eigentijdse invulling van Moravische volksliederen, afkomstig van transcripties die door de overgrootvader van de zangeres, Vladimir Úlelha, zijn gemaakt. De vermenging van de traditionele Moravische volksmuziek met invloeden uit de vooruitstrevende New Yorkse muziekscene werkte wonderwel en de cd Dálava was daarvan het overtuigende resultaat.
Drie jaar later is het tijd voor de opvolger, toepasselijk getiteld The Book Of Transfigurations. De muziek en de teksten zijn door met name Úlelha, met hulp van (van oorsprong) Tsjechische familieleden, zorgvuldig en met de grootste eerbied voor de oorspronkelijke betekenis en context, herschreven en omgevormd. Daar is veel werk in gaan zitten, zo blijkt uit het vijfendertig pagina’s tellende boekwerkje dat bij de cd is gevoegd en waarin uit de doeken wordt gedaan, wordt verantwoord hoe Úlelha tot haar keuzes is gekomen.
Waar op Dálava met New Yorkse muzikanten werd gewerkt, worden Úlelha en Bajakian op het tweede Dálava-album bijgestaan door een viertal jazzmuzikanten uit het Canadese Vancouver: Peggy Lee (cello), Tyson Naylor (o.a. piano, accordeon, orgel, Fender Rhodes), Colin Cowan (bas) en Dylan van der Schyff (drums en percussie). De muzikale invullling is eigentijds, maar met veel respect voor de Moravische folklore. Net als op het eerste album werkt de combinatie uitstekend, maar The Book Of Transfigurations onderscheidt zich ook van de andere plaat door de nog wat fijnzinniger en soms ook soberder arrangementen.
Van de laatste categorie is het ontroerende ‘Dyby na moja mamenka stará (Grass)’ een mooi voorbeeld. Úlelha brengt met haar zuivere stem een droefgeestige melodie, slechts begeleid door ambientklanken. Ook ‘Co ste si mamicko za dum stavjat dali (Iron bars, iron lock)’ wordt van een spaarzame muzikale begeleiding voorzien door accordeon en cello, met de cello in een vrije rol. Úlelha zingt de sterren van de hemel in dit droevige lied. Het sobere ‘Studená rosenka (Souling)’ is een duet tussen Úlelha en Bajakian op akoestische gitaar en ‘Vydala máti (Mother gave away her daughter)’ bestaat uit slechts zang en cello.
Er is echter ook ruimte voor meer uitbundige bewerkingen van de folksongs. Zo wordt ‘Dyz sem já sel pres hory (The rocks began to crumble)’ in een hoekig en stekelig jasje gestoken, alsof Tom Waits even langskomt en Marc Ribot op gitaar meeneemt. Maar dan zonder de karakteristieke zang van Waits. Úlelha’s stem wordt wel vervormd, wat goed past bij het potten- en pannengeluid van het nummer. Ook in ‘Pred nasim je zahrádecka (Red Violet)’ wordt stevig van leer getrokken in een lied dat ook door de Tsjechische componist Leos Janácek aan het papier is toevertrouwd.
Vyletela holubicka (The bloody wall)’ kenmerkt zich door een sterke, post-rockachtige opbouw, waarbij de vocaliste op dezelfde wijze de melodielijn blijft herhalen terwijl de muziek om haar heen steeds meer orkestrale proporties aanneemt, waardoor een opwindend contrast ontstaat. Het verstild aanvangende ‘Okolo hradisca vodenka tece (He’s bringing something for me)’ is geladen met ingehouden spanning die uiteindelijk tot ontlading komt in een muzikale kakofonie.
The Book OF Transfigurations staat vol met liederen van ontroerende schoonheid. Zangeres Úlelha schittert en elk lied krijgt een passende, smaakvolle en spannende muzikale uitvoering. Wel verlang je naarmate de plaat vordert naar iets meer uptempo songs, omdat het tweede gedeelte hoofdzakelijk bestaat uit langzame ballads, die beter onderbroken hadden kunnen worden door stukken met een energieker inslag. Het is een hele kleine kanttekening bij een uniek en prachtig album.
The Book Of Transfigurations bandcamp
Opduvel 