Invada, 2017
De accordeon is een instrument waar nogal eens neerbuigend over wordt gesproken. Volkomen onterecht. De tijd dat met de trekzak louter walsjes en polka’s werden gespeeld ligt ver achter ons en ook de lang niet altijd gewaardeerde Tex-Mex heeft zijn hoogtijdagen al lang achter de rug. En wie bij accordeonmuziek alleen denkt aan John Woodhouse, Johnny Meijer en Harry Mooten, heeft jarenlang onder een steen geleefd, waarbij ook nog eens moet worden aangetekend dat de muzikale kwaliteiten van de genoemde muzikanten, die zich in verschillende genres hebben bekwaamd, buiten kijf staan.
Natuurlijk zijn er ook de Argentijnse tango, met Astor Piazzolla als bekendste vertegenwoordiger op de verwante bandoneon, en de in de zuidelijke staten van Amerika populaire cajun en zydeco (o.a. Clifton Chénier, Buckwheat Zydeco, Queen Ida), maar écht eigenwijze pioniers op de accordeon zijn bijvoorbeeld Pauline Oliveros, Alan Bern, Will Holshouser, Guy Klucevsek, Lars Hollmer, Maria Kalaniemi, Otto Lechner en Bratko Bibič. Laatstgenoemde komt uit voormalig Joegoslavië (Slovenië) en zijn balkanroots klinkt door in zijn accordeonspel bij bijvoorbeeld Nimal en Accordion Tribe.
En nu is er Mario Batkovic, eveneens van origine uit de Balkan (Bosnië), maar vanaf zijn vierde opgegroeid in Zwitserland. Hij heeft al een paar soundtracks verzorgd, maar Mario Batkovic kan beschouwd worden als zijn debuut onder eigen naam. Het album verschijnt op het label van Geoff Barrow (Portishead) en Batkovic is een veel geziene gast op diverse concertpodia. Aan belangstelling geen gebrek, en dat met een album dat weliswaar niet al te extreem klinkt, maar voor de minder diepgravende muziekliefhebber toch de nodige moeilijk over te komen hobbels bevat.
Batkovic is op een zoektocht naar geluid; hij tast de mogelijkheden van de accordeon af en laat zich geen beperkingen opleggen. Des te knapper is het dat de stukken op zijn debuut niet verzanden in oeverloos geëxperimenteer, maar zorgvuldig zijn opgebouwd en een veelzijdigheid aan klanken bevatten die zijn ingebed in het welklinkende geheel. Soms doet de muziek van Batkovic denken aan de eerste plaat van Die Anarchistische Abendunterhaltung: net zo eigenwijs en ongelimiteerd.
Bovenal toont de accordeonist op Mario Batkovic wat een rijkdom aan klanken het instrument bevat: van een droge lage basklank tot vol en robuust klinkende akkoorden tot iele hoge noten. Het spel is afwisselend, melodieus maar ook percussief. De stemming is over algemeen somber; zelfs in de veelbewogen gedeelten heerst de melancholie. Tegelijkertijd weet Batkovic opwindend te klinken als hij tot een apotheose komt. Ieder stuk op de plaat is constant in beweging en barst uit zijn voegen van muzikale verkenningen. Het past echter allemaal wonderwel.
Het is onbegonnen werk om ieder stuk op het album te bespreken, want daarvoor gebeurt binnen ieder nummer gewoonweg te veel en veel is moeilijk te beschrijven. Elk van de negen stukken heeft zijn eigen charme, maar centerpiece is ‘Ineunte’, een bijna dertien minuten durende, zwaar emotioneel geladen stuk waarin Batkovic zowat letterlijk alles uit de kast trekt. Het begint met percussief spel op de knoppen, zonder de balg in beweging te zetten. Dat percussieve spel zet de accordeonist met één hand voort, terwijl de balg in beweging komt en hij met de andere hand een bedrukte melodie speelt. In het langzame middengedeelte is de triestheid bijna tastbaar, zo dicht zitten de bewogen klanken je op de huid, totdat een robuuste passage je doet opschrikken. Spannend is de manier waarop Batkovic naar een climax toewerkt, langzaam maar energiek. De climax wordt plots afgebroken om plaats te maken voor een bedachtzaam slotgedeelte.
Zijn de eerste vijf tracks op het album aan de lange kant (tussen zes en dertien minuten), na ‘Ineunte’ volgen vier kortere werken, die echter alleen in lengte onderdoen voor hun voorgangers. Het sfeervolle ‘Somnium’ besluit de plaat op gepaste wijze.
Mario Batkovic is een krachtpatser, een alleskunner op zijn instrument. Niet voor niets is her en der al de vergelijking gemaakt met saxofonist extraordinair Colin Stetson. Je kunt zowaar met mindere goden worden vergeleken, maar Batkovic heeft allereerst een eigen muzikaal gezicht, een gezicht dat een weliswaar somber maar breed spectrum aan emoties toont die je als luisteraar niet onberoerd laten. Een droomdebuut van een zeer uitzonderlijk muzikant.
Mario Batkovic (album) bandcamp
Opduvel 