Reprise, 2021
Met elke nieuwe plaat houdt Mastodon de gemoederen in metalkringen bezig. De geleidelijke overgang van sludge naar prog wordt de band door fans van het eerste uur niet altijd in dank afgenomen. Toch valt het te prijzen dat de Amerikanen niet steeds eenzelfde soort album willen maken en hun vleugels uitslaan. De verkenning van nieuwe wegen liet zich voor het eerst gelden op Blood Mountain uit 2006, maar kreeg pas echt gestalte met Crack The Skye uit 2009, een door de band daarna niet meer geëvenaard episch geheel waarbinnen plaats was voor zowel sludge als prog.
Met The Hunter (2011) en Once More ‘Round The Sun (2014) trok Mastodon de lijn van Crack The Skye verrassenderwijs niet door, maar toonde de band uit Georgia zich melodie- en songgericht. De brulvocalen maakten steeds meer plaats voor cleane zang. Hoewel beide albums van goede kwaliteit zijn, missen ze de muzikale uitdaging die van de voorgaande platen uitging. Op het vorige album Emperor of Sand (2017) waren de prog-invloeden ineens terug en wel in grote mate. Het was even wennen en dat gold kennelijk ook de band zelf, getuige de niet overal geslaagde uitvoering en enkele matige songs.
Vier jaar later is Mastodon terug met zijn achtste reguliere album. Wie anno 2021 nog denkt dat de tijden van Remission en Leviathan ooit weer zullen herleven, is eraan voor de moeite. Mastodon ontwikkelt zich door en de oude albums zijn er om te koesteren en niet om te herhalen. De wat langere tijd tussen het voorlaatste album en het nieuwe Hushed and Grim heeft geleid tot een grote output, want het gaat hier om een dubbelalbum met een totale speelduur van bijna anderhalf uur. Het goede nieuws is dat de langere tussenpoos ook geresulteerd heeft in kwalitatief hoogstaande songs, zonder uitzondering, en dat is een hele verbetering ten opzichte van de vorige plaat.
In de tussentijd is er wel wat gebeurd. Manager Nick John stief in 2018 aan kanker en het nieuwe album is dan ook aan hem opgedragen. Zelfs meer dan dat: de lijdensweg en de dood van de manager is de inspiratiebron voor de hele plaat en vormt het concept waarop die plaat is gebaseerd. Het is een van de dingen waarin de band zich heden ten dage onderscheidt van veel andere metalbands. Bij Mastodon geen spierballentaal maar oprechte emoties en een serieus onderwerp dat muzikaal en tekstueel wordt uitgediept.
Voor het artwork van Hushed and Grim is Paul Romano, die ook het artwork van de oudere albums verzorgde, weer verantwoordelijk. Deze keer kiest hij voor voorstellingen in grijstinten, wat goed aansluit bij de thematiek van het album. Nieuw is producer David Bottrill, die werkte met uiteenlopende artiesten als Tool, Peter Gabriel, Placebo, Steak Number Eight en dEUS. Hij voorziet Mastodon van een harde en heldere sound, waarin opvalt dat de vocalen van de bandleden volledig clean klinken.
Troy Sanders, Brann Dailor en Brent Hinds (Bill Kelliher zingt niet) groeien nog steeds als vocalisten, al kun je je afvragen in hoeverre ze de vocalen live waar kunnen maken. De progressie is bijna te mooi om waar te zijn en als je hoort hoe de zanglijnen lopen ten opzichte van de instrumenten die worden bespeeld, moet het een hele toer zijn om live goed te zingen. In vrijwel elke song op het nieuwe album worden de vocalen afgewisseld. Brent Hinds komt vocaal wat minder aan zijn trekken dan voorheen. Daar staat tegenover dat de wisselwerking tussen de mooi zingende Dailor en de wat grover klinkende Sanders uitstekend werkt.
Goed nieuws is ook dat de band weer wat potiger uit de hoek komt. Elke song op het album heeft zijn progtrekjes, maar de proggy riffs pakken regelmatig zeer stevig uit. Echt heavy klinkt Mastodon bijvoorbeeld in ‘The Crush’ en ‘Savage Lands’. In die songs zijn echter ook rustpunten verwerkt, zoals elk stuk uit meerdere ideeën bestaat en de muziek niet voorspelbaar wordt. Soms neigt een song iets te makkelijk te worden (bijvoorbeeld de eerste strofen van ‘Teardrinker’ en het begin van ‘Skeleton of Splendor’) maar dan wordt met een twist, een dynamische wending of een splijtende gitaarsolo van Hinds de boel alsnog opengetrokken.
‘Skeleton of Splendor’ begint dromerig, een beetje zoals Mastodon klonk op de ep Cold Dark Place uit 2017. De song is prachtig opgebouwd en eindigt groots. In ‘The Beast’ zitten southern rock-invloeden verwerkt. Hoe goed en virtuoos de band verschillende ideeën aan elkaar weet te knopen en ondertussen toch gefocust blijft, komt het best naar voren in ‘More Than I Could Chew’, waarin je als luisteraar als het ware wordt meegesleurd in de emotionele achtbaan die de band creëert. Mooi is hoe op elke song keyboards, bespeeld door João Nogueira, ter ondersteuning zijn ingezet. Er is niets aan het toeval overgelaten en alles is perfect is balans.
In zijn trieste grandeur heeft het album één keerzijde. Alles bij elkaar is sprake van een topzwaar album. Mastodon walst in zijn dadendrang over je heen. De muziek klinkt vol en daarnaast vliegen de luisteraar zoveel inventieve riffs, drumfills, percussie en wendingen om de oren, dat die welhaast murw wordt gebeukt. Het doet helemaal niets af aan de kwaliteit van het album of van de individuele songs, maar Hushed and Grim is uiteindelijk wel een lange zit waarin de vermoeidheid onherroepelijk toeslaat. Maar uiteraard is het niet verplicht de plaat in één luisterbeurt tot je te nemen.
De kanttekening daargelaten, is het vooral de emotionele impact die Hushed and Grim indrukwekkend maakt. Het technisch vernuft van de muzikanten, dat per album groter lijkt te worden, is uiteindelijk ondergeschikt aan wat de band met zijn muziek wil zeggen. In dit geval gaat het om verschillende stadia van ziekte en sterven en hoe daarmee om te gaan. Het stemt tot nadenken en het beroert het hart. Het leidt tot een van de betere Mastodon-albums. Tot nu toe. De band zal zich ongetwijfeld verder ontwikkelen en dat maakt nu al nieuwsgierig.
Opduvel 