Submarine Broadcasting Company, 2021
Vorig jaar verscheen van de Amerikaanse muzikant Incentive het magnifieke album Presence bij het Engelse label Submarine Broadcasting Company. Bij datzelfde label verscheen eerder deze maand de titelloze opvolger van dat album, al bracht Incentive eerder dit jaar 20210710 uit, bestaande uit de 24 minuten durende track ‘Computer Music Demonstration’, waarop de elektronicamuzikant wordt bijgestaan door Zona Zanjeros op geprepareerde gitaar. Op het nieuwe album doet Incentive alles zelf, muzikaal gezien, tot aan het mixen aan toe. Alleen de mastering heeft hij aan Chase Jackson toevertrouwd en voor het artwork werkte hij samen met Nice Flaws.
Waar het vorige album een waar bombardement van fantastische synthklanken, ritmes en melodieën bevatte, daar doet Incentive daar niet veel voor onder. De klankkleuren zijn wat minder donker dan op Presence, maar de alomtegenwoordige geluiden komen van overal, haken soms op simpele en soms op ingenieuze wijze in elkaar, werken op elkaar in, schuiven over, onder en langs elkaar heen en worden door de muzikant in banen geleid op een manier die de dansvloer laat lonken en het brein stimuleert. Het zijn misschien grote woorden, maar Incentive maakt muziek die serieus met de luisteraar aan de haal gaat. Er is geen ontkomen aan, maar je wilt niet anders.
Op deze site wordt regelmatig aandacht besteed aan het op subtiele en/of minimale wijze inzetten van synthesizers, waarmee sfeer wordt geschapen en lagen aan de muziek worden toegevoegd. De muziek van Incentive is een en al synthesizers. Daarbij denkt de Amerikaan verre van minimaal. De muziek hakt er vaak flink in en vooral ritmisch gaat er stevig aan toe. Dat blijft overigens wel zodanig binnen de perken dat een herkenbare sound ontstaat die niet zo extreem is dat je door een dikke laag heen moet luisteren om de schoonheid te ontdekken. Die schoonheid ligt niet alleen in de diepte, maar ook – vooral ook – aan de oppervlakte.
‘eyes closed’ bevat direct alle hiervoor genoemde ingrediënten. De muziek kent een stevig doorstampend ritme, het wemelt van geluiden en melodisch valt er ook veel te rapen. Rtime, melodie en klankkleuren hebben een gelijkwaardige functie en daardoor klinkt de muziek zo rijk. De muziek klinkt ook ontegenzeglijk elektronisch, maar verre van klinisch. Halverwege de openingstrack wordt het tempo opgeschroefd, verandert het muzikale patroon, wordt het totaalgeluid voller en krijgt de muziek een extra boost. De energie spat ervan af.
Daarna klinkt ‘Chainloader’ wat minder nadrukkelijk, maar het is hier de schijn die bedriegt. Ook in het voor Incentive-begrippen rustige begin schuilt een veelheid aan klanken, nu wat subtieler neergelegd dan in ‘eyes closed’. Incentive schept een vreemde sfeer en de muziek zou behoorlijk ongrijpbaar zijn als daar niet een herkenbaar ritme onder zou liggen die de veelheid aan klanken verbindt en richting geeft. De muzikant speelt met dynamiek en voldoet met een paar onverwachte moves niet aan de verwachtingen.
De dansvloer is niet ver weg in ‘nostalgia dwelling’, dat een onweerstaanbaar ritme kent. Daarnaast weet Incentive wat ruwe klanken in te brengen die mooi contrasteren met enkele meer fijngevoelige geluiden. Op het moment dat je denkt dat de muziek het kookpunt heeft bereikt, weet de Amerikaan nog een laag toe te voegen, het ritme nog even aan te dikken of het timbre zodanig te wijzigen dat het adrenalinepeil nog verder stijgt. Mooi is de overgang naar een ritmeloos gedeelte, waarin de muziek als het ware is gestript. Het geduld wordt even op de proef gesteld, want het verlangen naar de terugkeer van het ritme is groot.
Het meeste heftige stuk kop het album is ongetwijfeld ‘float’, dat vet is aangezet, waarbij het ritme er hard in beukt en de onderlaag er bijna voor zorgt dat het stuk topzwaar wordt, wat voorkomen wordt door de dartele bewegingen in de bovenlaag. Uiteraard weet Incentive ook hier de nodige melodieën doorheen te weven. De muziek beweegt zich van donker naar licht, met een optimistische inslag. Het moet een feest zijn om deze muziek te maken. Een feest om ernaar te luisteren is het in ieder geval.
‘GOD PLANET’ opent ten opzichte van ‘float’ behoorlijk kaal, met een repeterende synth-baslijn die gezelschap krijgt van enkele andere klanken die unisono meedoen. Na een minuut barst het stuk open, als het ritme zijn intrede doet. Niet veel later volgt een versnelling en zijn vervormde stemmen te horen die een koortje suggereren. Verderop wordt het tempo nog een keer verhoogd. De muziek neigt soms naar chaotisch, maar wordt dat nooit: steeds is er controle.
Het album eindigt met de twaalf minuten in beslag nemende slottrack ‘Eyes Closed’. Incentive toont zijn ambient-kwaliteiten in het eerste gedeelte, waarin hij geduldig een aantal lagen over elkaar legt, in aantal en volume toenemend. Uit die ambient-texturen komt het ritme als het ware vanzelf voort. Ook dat ritme wordt door Incentive van steeds meer lagen, ingrediënten voorzien. Als minuut vier is bereikt, heeft hij je als luisteraar al volledig ingepakt, waarna hij aan het variëren slaat in intensiteit, ritme, kleur en dynamiek, terwijl steeds iets van dat ambientachtige begin te horen blijft.
Zoals Presence overrompelend werkte, zo doet Incentive dat ook. Je zou kunnen zeggen dat de Amerikaan het nog eens dunnetjes overdoet, maar dat zou suggereren dat de muziek min of meer hetzelfde is als op de voorganger. Een aantal muzikale uitgangspunten is dat wel, maar de invulling is anders, minder duister en bij tijd en wijle optimistischer. De muziek van Incentive is nooit statisch, altijd in beweging en steeds duiken nieuwe ideeën op. De vele details maken dat het moeilijk is om erop uitgeluisterd te raken. Direct nog maar een keer opzetten dus.
Opduvel 