Moving Furniture, 2021
De in Servië geboren maar in Nederland opgegroeide Gagi Petrovic is een hedendaags componist, uitvoerend musicus en docent. Tot nu toe zijn drie albums van hem verschenen, waaronder samenwerkingen met Zeno van den Broek (Ob-Literate, 2018) en Matthijs Kouw (Recalcitrance, 2021). Zijn solo-album dp[a] + hsh werd in 2017 uitgebracht door Moving Furniture Records, evenals de samenwerking met Kouw. Op datzelfde label verschijnt nu opnieuw een solo-album, getiteld Choosing Freedom.
In de creatieve processen van Petrovic speelt het gebruik van technologie vaak een grote rol. Als componist werkt hij voornamelijk autonoom, waarbij onderzoek naar vrijheid van meningsuiting en het spelenderwijs grenzen verkennen zijn creatieve beslissingen leiden. Zijn muziek is te vinden in het grijze gebied van moderne compositie, digitale elektronica en alternatieve pop. Dat laatste element horen we overigens niet terug op het nieuwe album, dat een uit zes stukken bestaand werk bevat waarin Petrovic muziek maakt die vrij is van willekeurige verwachtingen, emotionele manipulaties en conservatieve meningen over wat muziek zou moeten zijn.
Voor dat doel heeft de componist en muzikant zijn eigen muziekinstrument gecreëerd. Met de op maat gemaakte GEST kan hij op een intuïtieve wijze elektronische muziek ontwerpen en afspelen, waarbij handgebaren en lichtsensoren worden omgezet in een interface voor muzikale expressie. Zo ontstaat een omgeving voor zowel het componeren van stukken op basis van audio-opnames als het uitvoeren van structuren met onbepaalde elementen. Met de uitgangspunten van Petrovic in gedachten kan naar het stuk worden geluisterd, maar uiteraard staat het elke luisteraar vrij om zijn of haar eigen interpretatie erop los te laten. Wat de muzikale werkwijze van Petrovic in ieder geval tot gevolg heeft, is dat de muziek volstrekt onvoorspelbaar is.
Opener ‘Divided Attention’ heeft een spannende elektronische ondergrond. Daarnaast wordt er gespeeld met stemmen. Die worden steeds voortijdig afgekapt of onderbroken waardoor slechts korte fragmenten te horen zijn en de stemmen een ritmische component vormen in de muziek. Het lijkt alsof willekeurig klanken worden ingevoegd en eruit worden gehaald, maar bij elkaar vormen de verschillende elementen toch een compositie waar een zekere logica in zit. Petrovic speelt met dynamiek en laat de luisteraar zelfs schrikken door plots ruwe elektronische klanken naar voren te laten komen. Het zijn dit soort totaal onverwachte wendingen die maken dat de muziek spannend blijft. Je krijgt als luisteraar niet de kans om achterover te leunen.
‘Scattered Perception’ is al even spannend door de verschuivende gelaagde ondergrond, die geen ondergrond is maar aan de oppervlakte verschijnt, soms luider naar voren komt om vervolgens weer terug te kruipen in de diepte. Dat is echter nog maar het begin. Nieuwe klanken worden geïntroduceerd, rondwiekend of als een slijptol klinkend en overgaand in een klank die beurtelings a-ritmisch en ritmisch bovenop een zachte onderlaag wordt gelegd. Harde geluiden proberen het ritmische parcours te verstoren, waarna een soort gevecht ontstaat waarbij geen overwinnaar uit de strijd komt. Akoestische klanken zijn hoorbaar, vervormd en zo gecomprimeerd dat ze moeilijk tot de oorsprong zijn te herleiden.
Petrovic speelt met de combinatie menselijk-elektronisch in ‘Emotional Manipulation’. Flarden van zang zijn te horen en stemmen worden opgeknipt en als staccato klanken weergegeven. Andere stemmen mogen langer doorklinken. De elektronische component wordt daaraan toegevoegd, als begeleiding en als stoorzender. Soms zijn de rollen omgedraaid en worden zachte elektronische klanken voorzien van korte stemfragmenten die het voorzichtig uitgestippelde pad gevraagd en ongevraagd betreden. De wisselwerking levert een spannend geheel op dat zich niet makkelijk laat vangen, maar juist in het ongrijpbare schuilt de schoonheid van het stuk.
Het gaat er recalcitrant aan toe in ‘Arbitrary Expectation’. De elektronische klanken zijn hard en weerbarstig en in de manier waarop ze naar voren komen schuilt iets van willekeur. Toch is het een genuanceerd stuk, waarin wordt gespeeld met dynamiek, met esthetiek en niet in de laatste plaats met de verwachtingen van de luisteraar. Soms lijkt het een noise-exercitie, maar dan is het er een met veel details, soms naar voren komend maar vaker verscholen achter de harde, kille elektronische toplaag, die overigens constant in beweging is en van kleur verandert.
‘Conservative Evasion’ moet het hebben van suspense. Menselijke stemmen, bewerkt, worden gebed in elektronische klanken die op onvoorspelbare wijze cirkelen, penetreren, opkomen en wegsterven. In dit stuk is ruimte voor wat langere klanken, maar Petrovic ontregelt die ook weer door op harde wijze in te grijpen. De muzikale wereld die wordt gecreëerd is geen vreedzame en dat wordt door de ruwe inbreng extra benadrukt.
Qua toonhoogte zet ‘Reminders Reinterpreted’ wat hoger in dan de overige stukken. Er is een melodisch element te ontwaren in de snelle bewegingen waarmee het stuk doorspekt is en daardoor klinkt het stuk wat vriendelijker dan dat wat eraan vooraf gaat. Er is geen echte onderlaag. Wel zijn de klanken voorzien van een lichte galm, die je zo nu en dan door hoort klinken. In het tweede gedeelte komen audiofragmenten naar voren die de vorm van het stuk veranderen. De bewegingen die worden weergegeven zorgen echter voor coherentie in het stuk.
Choosing Freedom is een album met elektronische muziek die behoorlijk eigenwijs is en daardoor niet al te makkelijk te vatten is. Een aantal luisterbeurten is nodig om bijvoorbeeld elementen die in de verschillende delen terugkeren te herkennen en te plaatsen in de context van het werk. Dat werk straalt, de titel indachtig, inderdaad iets van vrijheid uit. In dit geval betreft dat de vrijheid om de muziek te maken die je wilt met de middelen die je wilt, zonder restricties. Bij Petrovic leidt het tot muziek die weerbarstig klinkt maar de volhardende luisteraar uiteindelijk zal weten te grijpen. Een fascinerende luisterervaring.
Opduvel 