SDBAN ULTRA, 2021
Het vorige album van het Belgische trio De Beren Gieren, Dug Out Skyscrapers uit 2017, was een schot in de roos. De avontuurlijke muziek van het jazztrio dat zoveel meer is dan een jazztrio uitte zich in acht sterk in lengte verschillende en muzikaal gevariëerde stukken. Het heeft even geduurd voordat opvolger Less is Endless, waarvan de release ook is uitgesteld, het licht zag, maar eindelijk is het dan zo ver. De drie muzikanten maken allemaal deel uit van andere gezelschappen, dus stilzitten zullen zij niet gedaan hebben.
De muziek van De Beren Gieren is geworteld in jazz. Fulco Ottervanger (piano, elektronica), Lieven van Pée (bas) en Simon Segers (drums) kleuren bij voorkeur buiten de hokjes, niet om te laten horen hoe origineel ze wel niet zijn, maar op een natuurlijke wijze, omdat de hang naar avontuur er gewoon is en zijn weg vindt in muziek die komt zoals die komt. De muziek lijkt soms wat schetsmatig, als voortkomend uit enkele losse ideeën, maar wordt uiteindelijk uitgevoerd op een doordachte en inventieve wijze, zonder te vervallen in louter experiment.
Net als het vorige album, kan Less is Endless worden gezien als een staalkaart van waar De Beren Gieren voor staat. Het is en blijft een pianotrio, maar met een licht elektronische touch. Die elektronica wordt met beleid ingezet. Niet alles in de muziek is ingevuld, waardoor die muziek merendeels open klinkt en ademt. Ritmische complexiteit is een element dat onmiskenbaar aanwezig is in de muziek, maar simpel en minimaal spel wordt niet geschuwd als dat is waar de muziek op dat moment om vraagt. Die muziek lijkt zich bijna als vanzelf aan te dienen, zo organisch weet het drietal het te laten klinken.
Het album telt negen stukken die onderling behoorlijk verschillen. Opener ‘A Funny Discovery’ kent een aantrekkelijk ritme van bas, drums en een beetje elektronica. Mooi is hoe Ottervanger met een paar noten een muzikale wereld weet te scheppen. Het vormt ook een mooi contrast met de ritmische complexiteit rondom die noten. De Beren Gieren gaan niet voor het grote gebaar, maar houden vast aan een speelstijl die soms minimalistisch overkomt maar het niet is. Bijna ongemerkt wordt de invulling van de piano groter, al wordt het geen breien met noten. De timing is belangrijk en Ottervanger weet precies waar hij zijn accenten moet leggen, wanneer om iets meer dan de basisnoten wordt gevraagd en hoe hij de ruimte die ontstaat moet benutten.
‘Less is Endless’ klinkt een stuk donkerder. Bas en piano spelen lage noten in een traag tempo terwijl Segers subtiel opereert, zonder haast en fijngevoelig tikkend op bekkens, snare en toms, terwijl de basdrum bijdraagt aan de donkere sfeer. Ritmisch complex is het springerige ‘Animalcules’ en muzikaal valt in dit stuk veel te halen, maar Opduvel is niet zo gecharmeerd van de stemmen die woordloos meezingen met de pianomelodie. Wel van de manier waarop het ritme wordt stilgelegd en enkele vette klemtonen worden aangebracht in het stuk en hoe een vreemd effect wordt gecreëerd met elektronica.
In ‘Guggenheim House’ wordt de melodierol toebedeeld aan Van Pée, die al strijkend gevoelvol speelt. Segers bespeelt zijn toms met mallets en creëert een bedrijvig maar niet al te druk ritme, terwijl Ottervanger op de achtergrond voor de subtiele nuances zorgt, onder andere door de snaren van de piano rechtstreeks met zijn handen te beroeren. Daarna is ‘Stress Als Optie’ een kort, speels en enigszins nerveus klinkend stuk met fraaie ritmische patronen. Dat contrasteert weer mooi met het tragere en donker getinte ‘Tuin’, waarin het spel van de drie muzikanten goed naar voren komt. Er klinken wat keyboardlijntjes op de achtergrond, maar het is voornamelijk het pianotrio dat voor de muzikale invulling zorgt. Tegen het einde wordt de muziek wat melodieuzer. Tot een echt tempo lijkt het niet te komen.
Dat is er wel duidelijk in ‘Gentse Leugentjes’, dat met een strak ritme start, een sterke elektronische inbreng kent en waarin het strakke ritme gezelschap krijgt van andere ritmische motieven, waardoor het stuk steeds meer gaat leven. ‘Moments Never a Moment’ start met slepende bewegingen over de snaredrum. De muziek is filmisch van karakter en zou als soundtrack niet misstaan. De muziek bevat veel subtiele details, vooral in het slagwerk.
‘A Random Walk’ is de afsluiter van bijna negentien minuten. Het is een stuk waarin verschillende muzikale omgevingen te horen zijn die elkaar treffen of juist gescheiden te horen zijn. Een neoklassieke inslag is te bespeuren, zeker als Ottervanger soleert en ook als een sample van een symfonieorkest wordt gebruikt. Verderop wordt een repeterend ritmisch patroon neergelegd, zo eentje die verslavend werkt en nog veel langer door zou mogen gaan. De Beren Gieren laten horen dat ze ook het langebaanwerk beheersen en zonder moeite een boeiend stuk kunnen creëren waarvan je je na afloop afvraagt of het echt negentien minuten heeft geduurd.
Zoals ook het kleine uur dat Less is Endless in zijn totaliteit beslag neemt voorbij vliegt. Het in Gent gesitueerde trio weet met complexiteit, subtiliteit en nuance als sterke troeven opnieuw een sterk album te maken dat bijna achteloos verschillende genres aanstipt maar in de kern toch een jazzplaat is, maar dan wel een van het meest avontuurlijke soort.
Opduvel 