Trost, 2021
Bij het Oostenrijkse label Trost Records verschijnt het eerste album van Mofaya! Onder die noemer speelden saxofonist John Dikeman en drummer Aleksandar Škorić vorig jaar augustus in Paviljoen Ongehoorde Muziek in Eindhoven, bijgestaan door de Belgische bassist Farida Amadou. Op Like One Long Dream blijkt horen we Mofaya! als een kwartet, dat naast Dikeman en Škorić bestaat uit de Amerikanen Jaimie Branch (trompet) en Luke Stewart (bas). Niet de eersten de besten en je zou dus kunnen spreken van een all star bezetting.
Dikeman is een Amerikaan die in Europa is neergestreken. Hij maakt deel uit van onder andere Cactus Truck, Spinifex, Universal Indians, Twenty-One 4tet en een trio met William Parker en Hamid Drake. Škorić komt uit Servië, maar opereert vanuit Groningen. Hij werkte onder andere samen met Shabaka Hutchings en was of is te vinden in 3 Times 7, Nuclear Dream Weavers Compound (met Linda Sharrock and Mario Rechtern), en het Charles Gayle Trio.
Luke Stewart werkt met onder andere James Brandon Lewis en maakt onderdeel uit van Blacks’ Myth, Heart Of The Ghost, een duo met Tashi Dorji en het trio van Jaimie Branch. Eerder dit jaar verscheen een split-album met saxofonist Patrick Shiroishi. Stewart is ook de bassist in Irreversible Entanglements, een strijdbare, maatschappelijk en politiek geëngageerde jazzband. Geëngageerd toonde zich ook Branch op Bird Dogs of Paradise, het tweede album van haar band Fly or Die. In haar carrière werkte de trompettist met onder meer Keefe Jackson, Frank Rosaly, Ken Vandermark, Ig Henneman, Anne La Berge, Dave Gisler en Jeb Bishop.
In Eindhoven zorgden Dikeman, Škorić en Amadou op een broeierige avond voor muzikaal vuurwerk. De vraag is of de onstuimige freejazz wordt getemperd door de inbreng van Branch en Stewart. De geschiedenis van deze twee muzikanten doet vermoeden van niet en die verwachting komt uit. Mofaya! is op zijn luidruchtigste momenten een muzikale moker die een behoorlijke power ontwikkeld. Het kwartet plaatst gevoel boven technisch begaafdheid (die er wel degelijk is) en daardoor weten de muzikanten de luisteraar te treffen met hun compromisloze escapades.
Like One Long Dream telt drie stukken van respectievelijk bijna achtentwintig, bijna achttien en bijna acht minuten. De opnames zijn op 17 november 2019 gemaakt in de Roze Tanker in Amsterdam. In opener ‘Your Country’ gaat het spel direct op de wagen, met lillende saxklanken en hoge trompetgeluiden. Dikeman en Branch soleren tegen elkaar in, waarna Dikeman alleen doorgaat, ondersteund door een zeer bedrijvige ritmesectie, waarin het robuuste drumspel van Škorić en het hard plukkende spel van Stewart opvallen. Verderop gebeurt hetzelfde, maar dan met Branch in de solerende rol. De muziek zorgt voor een staat van pure opwinding, zelfs als de blazers stilhouden en Stewart zijn solistische skills tentoonspreidt. De soloruimtes zijn overigens redelijk beperkt in tijdsduur en worden meestentijds ondersteund of krijgen tegenwicht van een of twee andere muzikanten.
Dikeman’s tenorsaxgeluid is hard en schor, waar de cleane of gedempte trompetsound van Branch vrij scherp en juist niet al te hard klinkt. De twee vinden elkaar ondanks hun verschil in geluid en hun verschillende muzikale denkwijzen zorgen voor een prikkelend spanningsveld. Mooi is hoe Branch en Stewart samen een duet spelen, waarbij de krassende geluiden van de bassist en het onconventionele trompetspel prima bij elkaar passen. Zodra Branch stopt gaat Stewart door, nu in duet met Škorić. Zo manoeuvreert het kwartet van de ene passage naar de andere, waarbij de voet een paar keer van het gaspedaal gaat om de individuele vondsten in het zonlicht te kunnen zetten, zoals Dikemans spel in het topregister, de diepe contrabasklanken van Stewart, het spel met toms, bekkens en tamboerijn van Škorić en het korte fraseren van Branch. Als vanzelf wordt de intensiteit opgevoerd voor een volgend onstuimig gedeelte. Die onstuimigheid weet het kwartet lang aan te houden, zonder ook maar ergens in een kakofonie te vervallen.
Spannend is de opening van ‘The Tank’ waarin Stewart al schrapend en strijkend opereert en Škorić met onder andere kettingen in de weer is, de randen van de toms beroert en subtiel op zijn bekkens tikt. Dikeman meldt zich pas na drie minuten, fijngevoelig en bijna lyrisch spelend, gaandeweg weerbarstiger elementen toevoegend. Het is echter met name Stewart die al vegend en schurend zorgt voor het tegendraadse element. Pas als zes minuten zijn verstreken, komt Branch in actie, aanvankelijk wat lui klinkend maar al snel de draad oppakkend met melodieus spel. Dynamisch steekt ‘The Tank’ heel anders in elkaar dan ‘Your Country’, doordat er lange tijd met een ingehouden spanning wordt gespeeld. Branch excelleert in een solo waarin gedempt en clean spel worden gecombineerd en het hoge bereik wordt benut. Tegen die tijd is de muzikale machine goed op gang gekomen en even later gaan de remmen los in een ‘free for all’-gedeelte. Het stuk wordt beheerst afgesloten.
‘Daarna doet Wake Up!’ zijn titel eer aan, want het kwartet laat daarin direct zijn tanden zien in een furieuze opening. Ook hier vervalt het kwartet niet in een kakofonie. Branch brengt nuance aan door juist niet de longen uit het lijf te blazen maar wel duidelijk en doelbewust vertragend spel te spelen. Langzaam maar zeker verdwijnt de grootste felheid uit het spel, zonder dat de muziek aan bedrijvigheid inboet. Het speelse element viert hoogtij in het samenspel van Dikeman en Branch en Stewart en Škorić vormen een vrije en dynamische eenheid. Zij beëindigen het stuk met zijn tweeën, waarbij hun afnemende spel bijna als een fade-out klinkt. Een mooi einde van een album vol daadkrachtige freejazz met een sterke gezamenlijke dynamiek en enerverend individueel spel.
Opduvel 