Neither/nor, 2021
New Yorker Joe Moffett is een trompettist die het niet zoekt in ‘mooiblazerij’, maar een grote interesse heeft in onconventionele klanken en vormen. Hij is mede-oprichter van verschillende projecten, zoals het ambient-improvisatietrio Earth Tongues en het avant-art songduo Twins of El Dorado. Daarnaast treedt Moffett ook regelmatig solo op. Onlangs verscheen bij het in New York gevestigde label Neither/nor Stress Positions, het tweede solo-album van de trompettist.
Moffett toont zich in zijn muziek niet stijlgebonden. De muziek is geïmproviseerd en experimenteel en dat laatste aspect komt op het nieuwe album zeer sterk naar voren. Het onderzoeken van klanken en van de mogelijkheden van het instrument staat voorop, waarbij de muziek steeds vanuit stilte tot stand lijkt te komen. Stilte kan ook een instrument op zichzelf zijn, maar het zijn vooral de vele ongebruikelijke trompetklanken die van Stress Positions een uitdagend en enerverend album maken om naar te luisteren.
Het album telt vijf stukken, waarvan twee vrij kort en drie klokkend net boven de tien minuten. ‘Milkweed Salad’ is een energieke opener, waarin een veelheid aan technieken in een korte tijdsspanne de revue passeert. Moffett zet zijn stem in en speelt zo snel dat het lijkt of je naar meer instrumenten tegelijkertijd luistert. De klanken sputteren, borrelen, zuigen en grommen zonder remmingen. De muziek klinkt gedreven, bijna obsessief, alsof de instrumentalist lijdt aan een dwangneurose om vooral zoveel mogelijk muzikale mogelijkheden in tweeënhalve minuten te proppen. Desnoods worden de tonen met geweld uit het instrument geperst.
In ‘Feinting Bulb’ bestaat wat meer ruimte voor ‘normale’ trompetklanken, hoewel bij Moffett niets is wat het lijkt. Een snel op en neer bewegend motief wordt afgewisseld met stilte, die overigens geen stilte is omdat de ademhaling van de trompettist duidelijk te horen is. Moffett brengt variatie aan in het motief, schiet soms de hoogte in of duikt de diepte in. Het tempo waarin de muzikant zijn improvisatie brengt is indrukwekkend. Gaandeweg begint het oorspronkelijke motief gedragsproblemen te vertonen, wordt de tonen grofkorreliger en gemener, onder andere door een voorwerp mee te laten resoneren. Vanuit het basisidee ontstaan nieuwe mogelijkheden, nieuwe klanken en combinaties van klanken. Moffett slaagt er zelfs in om zijn trompet schor te laten klinken en al duwend en persend laat hij de klanken zijn instrument verlaten. Je gelooft bijna niet meer dat het een trompet is, totdat de Amerikaan op het laatst een snel patroon laat horen waarin ook een conventionele klank doorklinkt.
Het laten resoneren van voorwerpen op of in de buurt van de trompet gebeurt ook in ‘Luxury Drywall Manoeuver’, evenals het spel met stilte. Daar houden de vergelijkingen met het vorige stuk op, want in dit werk verkent Moffett lange tonen, die hij met enige rust onderzoekt terwijl hij klanken eromheen laat vibreren. Het geluid lijkt niet zozeer uit een trompet te komen maar uit een buis, wat het instrument in feite ook is. Die wanden van die buis lijken een effect te hebben op de klank die naar buiten komt. Het is alsof de geluiden zodra ze de mond van de trompetspeler hebben verlaten een eigen leven gaan leiden in de lange gang door het instrument naar buiten. Gaandeweg weet Moffett zijn klankenarsenaal uit te breiden en ontstaat een zekere dreiging in het stuk. De ambient-texturen zijn duidelijk, de improvisatie is ondoorgrondelijk.
‘Steel Die Crocus’ is een kort stuk dat qua energie de openingstrack naar de kroon steekt. Razendsnel laat Moffett de meest uiteenlopende klanken door zijn instrument gieren. Het lijkt alsof een gestoorde maniak tegen je praat. Een adrenalinekick van jewelste. Het blazen van slechts lucht in ‘Succulent Midnight Quicksilver’ doet daarna rustgevend aan, al is het niet louter lucht die klinkt; zo nu en dan ontsnappen piepende en klaaglijke tonen aan het instrument en klinkt de lucht als een wind die om het huis giert. Door met dynamiek te spelen en door stiltes te laten vallen creëert Moffett spanning. Het aantal geluiden neemt toe: vegend, brommend, pulserend, fluitend en soms zelfs klinkend als een stationair draaiende motor. Naarmate het stuk vordert krijgt het meer klank, maar nog altijd voortkomend vanuit de stilte en de aangeblazen lucht, dus vanuit het oorspronkelijke idee.
De trompet klinkt nooit zomaar als een trompet op Stress Positions. Moffett verdraait en misvormt de klanken die zijn instrument verlaten. Zijn experimenten vinden wel plaats in stukken die hoorbaar een basisidee hebben van waaruit de trompettist werkt. Daaromheen creëert Moffett zijn eigen muzikale taal, een taal die behoorlijk afwijkt van wat je doorgaans hoort. Het is misschien even wennen, maar wat een avontuur. Ronduit prachtig.
Opduvel 