Eigen beheer, 2021
De pandemie zorgt ervoor dat veel mensen gedwongen thuis moeten blijven en voor muzikanten is dat extra zuur omdat zij hun publiek moeten missen en een groot deel van hun inkomsten in rook zien opgaan. Via livestreams en nieuwe releases valt nog wel iets te compenseren, maar het weegt niet op tegen het verlies. Toch leidt de gedwongen thuissituatie regelmatig tot fraaie muzikale resultaten. Menig muzikant ziet zich teruggeworpen op zichzelf en dat kan leiden tot nieuwe inzichten en een zeer persoonlijke muzikale aanpak.
In het geval van nobuka, de naam waaronder Nijmegenaar Michel van Collenburg zijn muziek uitbrengt, was sowieso al sprake van zeer persoonlijke muziek. Hij maakt experimentele lo-fi elektronische muziek, waarvoor hij gebruik maakt van veldopnamen, samples, taperecorders, gitaar en andere analoge apparatuur. Zijn muziek heeft een grote gevoelswaarde, wat tot nu toe het best tot uiting kwam op You Looked Like an Angel, She Said, een in april 2020 verschenen ep die kan worden gezien als een eerbetoon aan Van Collenburgs in maart van hetzelfde jaar overleden moeder en waarop hij ook de invloed van Alzheimer op haar brein en gemoedstoestand in klanken probeert te vatten.
Ook de nu verschenen ep gesamt is een zeer persoonlijk en emotioneel album, maar op een heel andere wijze en met een andere thematiek. Die gaat over hoe Van Collenburg de afgelopen lockdown-periode heeft ervaren. Volgens eigen zeggen heeft hij een neiging om kluizenaar te zijn en voelde het heel tegenstrijdig om te worstelen met gevoelens van isolatie en eenzaamheid. De muziek is hier een weerspiegeling van. Opvallend is dat daarvoor niet de gebruikelijke elektronische middelen zijn ingezet. De ep bestaat namelijk uit vier werken voor cello die in isolatie zijn geschreven.
De muziek op gesamt gaat emotioneel wellicht niet zo diep als die op You Looked Like an Angel, She Said, maar toch weet nobuka – met een heel andere muzikale aanpak – een scala aan gevoelens op te roepen. Het gaat hoofdzakelijk om emoties in het negatieve spectrum, horend bij isolatie en eenzaamheid, maar de muziek bevat ook signalen die op een positiever gemoedstoestand wijzen. Als je al geneigd bent om kluizenaar te spelen, dan komt het echte kluizenaarschap in zo’n lockdown-periode natuurlijk heel dichtbij. Het gaat in het geval van nobuka niet ten koste van de creativiteit, die zelfs lijkt te gedijen bij een al dan niet gedwongen isolatie.
Het eerste stuk is een gelaagd, ietwat neoklassiek getint werk met ambient-texturen. Het laat goed horen hoe dicht bij de menselijke stem de celloklank kan komen, want je zou soms zweren vocalen te horen. De cello is daardoor uitermate geschikt voor het verklanken van menselijke emoties. De lange klanken zijn zorgvuldig over elkaar gelegd en samen creëren ze een sombere en berustende sfeer. Het is het meest toegankelijke werk op de ep, want de muziek maakt een beweging naar ongemakkelijker terrein.
Dat betekent dat de muziek ook experimenteler wordt, wat direct te horen is in ‘gesamt 02’, dat bestaat uit klanken die worden gecreëerd met pizzicato spel waarbij soms hard aan de snaren wordt geplukt, maar ook uit klanken die voortkomen uit het slaan met de achterkant van de strijkstok op de snaren en de klankkast van het instrument en uit wrijvende en vegende geluiden. De berusting is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor instabielere emoties.
Het gaat echt schuren in ‘gesamt 03’, dat bestaat uit gestreken klanken. Daarmee worden echter geen mooie harmonieën gecreëerd maar langs elkaar heen wrijvende geluiden, soms klinkend als hinderlijk om je hoofd cirkelende insecten. De muzikale schoonheid zit in de dissonantie, in een gevoel van isolatie dat zelfs neigt naar een lichte claustrofobie. De menselijke geest is in verwarring.
‘gesamt 04’ is vervolgens een en al onrust, verklankt in snelle nerveuze bewegingen, schurend en schavend, zonder oogmerk om ‘mooi’ te spelen. nobuka creëert een gevoel van ongeriefelijke spanning. Maar luister nog eens en je hoort de melodie, of in ieder geval een flard ervan, die in alle nervositeit doorklinkt. Mooi, maar dan op een experimentele wijze, is hoe nobuka op zijn akoestische instrument hoge klanken produceert die aan feedback doen denken. Per draaibeurt geeft het werk meer van zijn schoonheid prijs.
Tegenstrijdige gevoelens die horen bij het ervaren van de lockdown worden op gesamt in klanken vervat waarin zowel ongemak als pure schoonheid aanwezig zijn. De akoestische aanpak is verrassend, de experimentele aanpak uitdagend en de emotionele impact groot. Een prachtige ep.
Opduvel 