Aesthetic Death, 2021
Uit Massachusetts komt het duo Pando, bestaande uit Adam R. Bryant en Matthew Gagne. Bij het Engelse label Aesthetic Death verscheen onlangs hun derde album Rites, na hiraeth uit 2018 en Negligible Senescence uit 2019, die ook zijn uitgebracht op hetzelfde label. Zo trouw als het tweetal is aan het label, zo wispelturig is het als het gaat om hun muziek. De Amerikanen schuwen het experiment bepaald niet en hun op drone en black metal gebaseerde muziek begeeft zich vaak buiten de gebaande paden. Soms heel ver.
Dat is goed te horen op het nieuwe album, waarop het duo zich geen beperkingen laat opleggen en alles uit de kast trekt om hun muzikale boodschap de wereld in te slingeren. Black metal is echt een ding van Pando, maar op het album komen ook andere metalvormen (sludge, doom, death, traditional) voorbij. Opvallend is het gebruik van samples, die soms lang duren en zelfs hele ‘songs’ op het album in beslag nemen. Het zijn geen willekeurige samples en ook zeker geen samples van van vrolijke gebeurtenissen.
Rites klinkt alsof Pando een dystopisch kunstwerk heeft gecreëerd. Helaas is het dat niet; het is de bittere waarheid van de echte wereld. Bitter is ook de muziek als je het album als geheel bekijkt. De samples spreken wat dat betreft boekdelen. Onder andere fragmenten handelende over de Vietnamoorlog, de stem van de meest incompetente president ooit Donald Trump en een verhandeling over seksueel misbruik in de kerk komen voorbij. De bandleden zagen zich kennelijk genoodzaakt om een statement af te geven dat het gebruik van de samples niet betekent dat zij dit gedachtegoed aanhangen of dat die hun standpunt weergeven. Dat lijkt wat overbodig, maar de pandemie heeft aangetoond dat voorheen weldenkende mensen de meest vreemde zaken ineens voor waar aannemen.
Wat is Rites dan wel? Een manmoedige poging om de hedendaagse samenleving, politiek, religie en cultuur op kunstzinnige wijze te ontleden. Pando geeft uiting aan de minachting van en verontwaardiging over de bedriegers, zij die verdeeldheid zaaien, de schaamtelozen onder ons. Het duo doet dat door juist die kant van de samenleving te tonen in al zijn lelijkheid, vanuit verschillende muzikale invalshoeken.
Het album opent met sacrale koorzang die vergezeld gaat van krakende geluiden. Een vertelstem voegt zich erbij, wat de muzikale zeggingskracht vergroot. Met bruut geweld wordt de ingezette lijn verstoord. Black metalvocalen klinken bovenop een grofkorrelige klinkende gitaar, in drone metal-stijl en soms overhellend naar feedback. Ondertussen blijft de koorzang ook klinken en zo ontstaat een onalledaagse mix van twee muzikale werelden. Op de achtergrond klinkt een ritme als van voetstappen. Direct in het eerste stuk wordt ook de vocale diversiteit duidelijk. Een nieuwe pratende stem doet zijn intrede, als een contrast ten opzichte van de black metal-vocalen.
In ‘Dadaism’ wordt black metal gecombineerd met heavy metal in de gitaren. De drums brengen de muziek aanvankelijk in een traag doomtempo, gevolgd door razendsnelle blastbeats. De agressie die in het hele album voelbaar is, komt hier volledig tot uiting. ‘In God We Trust With Our Cold Dead Hands’ bestaat uit stemsamples omlijst door experimentele en angstaanjagende dark ambient texturen. De thematiek van het gesproken woord (Vietnamoorlog, geweld in en door Amerika) in combinatie met de muziek herbergt een cynisme van de meest wrange soort.
Met ‘Total Station Theodolite’ laat Pando horen ook in een meer traditionele metalstijl uit de voeten te kunnen. De gitaarriff neigt naar sludge en de vocalen zijn een combinatie van black- en death metal. Niets blijft echter lang hetzelfde, want het tempo schiet een paar keer richting furieuze black metal. Ondanks de vele details gaat de brute kracht nergens verloren. In ‘The Molds of Men’ wordt de agressiviteit nog een boost gegeven met schreeuwvocalen. Opnieuw verschiet de metal regelmatig van kleur en het is knap hoe uit de vele ideeën toch een song doorklinkt die niet geforceerd van de hak op de tak springt en hoe zelfs in het lange trage gedeelte de energie intact blijft.
‘I Want To Believe’ is een donker sfeerstuk waarin Donald Trump vakkundig de mond wordt gesnoerd met agressieve noise. In het lange ‘Excarnation’ komen de verschillende elementen waaruit de muziek van Pando is opgebouwd bij elkaar: boosheid, agressiviteit, teleurstelling, verdriet, misantropie. Er is weinig hoop. Hoewel? Die kan worden geput uit de veelzijdige manier waarop het duo zijn muziek vertolkt. Zolang die muziek er is, is er hoop. Het is muziek met lef, wat bijvoorbeeld blijkt uit het bijna compleet stilleggen van de muziek na een paar minuten, om vervolgens via een paar spaarzame pianotonen, elektronische klanken en harsh noise het geheel langzaam weer op te bouwen, maar daarmee ook totaal ergens anders uit te komen dan waar men begon.
‘The Octagon Room’ mengt aardedonkere zang, die iets ritueels in zich draagt, met rollende drums en laag gestemde gitaren. Het klinkt onheilspellend, of beter gezegd: het onheil is gearriveerd. Zodra het stuk een gestaag tempo wordt gegeven, stijgt het energiepeil, wat even snel weer verdwijnt zodra de drums zwijgen. Het adrenalinepeil wordt echter niet verminderd. Rest nog de verrassende afsluiter ‘On The Shores Of Hell’, waarin een akoestische klassieke gitaar klinkt die zwaar contrasteert met de samples over kindermisbruik in de katholieke kerk. De vraag doemt op of de sacrale zang aan het begin van het album met andere oren moet worden beluisterd.
Daar is maar een antwoord op mogelijk: het album nogmaals opzetten. Dat is beslist geen straf, want Rites is een weliswaar bitter maar veelomvattend en kleurrijk album dat per draaibeurt meer geheimen prijsgeeft. Alles achter elkaar zettend zou je kunnen denken dat het geheel wat gekunsteld overkomt, maar niets is minder waar. Pando slaagt erin om negatieve emoties te verklanken in oprechte muziek die tot nadenken stemt én weet te raken.
Opduvel 