IIKKI, 2021
De Franse uitgeverij en tevens platenlabel IIKKI is toe aan de veertiende uitgave waarbij twee kunstzinnige disciplines bij elkaar worden gebracht: die van de beeldend kunstenaar en de muziekartiest. Het concept is het volgende: tegelijkertijd verschijnt van zowel een beeldend als een auditief kunstenaar een release, waarbij de artiesten zich laten beïnvloeden door elkaars werk. Het resultaat verschijnt in een boek en op een lp/cd, die afzonderlijk of gezamenlijk te koop zijn. De nieuwste uitgave draagt de titel Flowers Bloom, Butterflies Come en brengt de Japanse fotograaf en beeldend kunstenaar Miho Kajioka en de Britse muzikanten Craig Tattersall en Ian Hawgood bij elkaar. De twee muzikanten brengen hun muziek uit onder de noemer Observatories.
Hawgood bracht het grootste deel van zijn volwassen leven door in Japan, Italië en Polen, maar is inmiddels teruggekeerd naar Engeland, waar hij in de buurt van Brighton woont. Hij brengt als labelbaas muziek uit op zijn Home Normal-label. In zijn studio maakt hij muziek en opnamen met gebruikmaking van onder andere band- en taperecorders, hydrofoon en veldmicrofoons. De laatste tijd ligt zijn focus op het maken van ambient met oude synths, bandrecorders en een kinderpiano. Ook Tattersall was voorheen labelbaas: van 2008 tot 2015 runde hij Cotton Goods. Vanaf 2009 heeft hij twaalf albums opgenomen onder de noemer The Humble Bee. Als zodanig is hij ook te horen op de eerdere IIKKI-uitgave All Other Voices Gone, Only Yours Remains, samen met Offthesky en in combinatie met het fotografische werk van Nieves Mingueza.
De artistieke praktijk van Miho Kajioka is in principe gebaseerd op momentopnamen; ze draagt haar camera overal heen en maakt intuïtief foto’s van wat ze interessant vindt. Deze verzamelde beelden dienen als basismateriaal voor haar werk, dat ze vervolgens in de donkere kamer gaat ontwikkelen. Hier creëert ze haar poëtische en suggestieve beeldobjecten door middel van uitgebreide, alternatieve afdrukmethoden. Kajioka beschouwt zichzelf meer als schilder en tekenaar dan als fotograaf. Fotografische technieken helpen haar om werken te maken die haar artistieke visie volledig uitdrukken. Haar beelden roepen een gevoel van mysterie op in haar voortdurende zoektocht naar schoonheid. De manier waarop ze het medium fotografie inzet, lijkt te passen in de traditie van Japanse kunst die wordt gekenmerkt door het specifiek Japanse schoonheidsgevoel: wabi sabi. Wabi wordt veelal beschreven als ‘serene aandacht voor eenvoudige dingen’ en Sabi als ‘schoonheid verkregen door het patina van de tijd’.
De fotografische bewerkte afbeeldingen in het boek komen ondanks die bewerkingen verre van gekunsteld over en dragen – in ieder geval voor een gedeelte – een zekere rust in zich. Dat duidt wellicht op de serene aandacht voor eenvoudige dingen die in de vorige alinea is genoemd. Observatories’ muziek sluit aan bij dat deel van het Japanse schoonheidsgevoel, hoewel de muziek van het Engelse tweetal niet Japans of oosters klinkt. Wel is de muziek rustig, dromerig en vooral ook breekbaar. Elke toon en elk geluid dat wordt geproduceerd draagt een zekere kwetsbaarheid in zich. Even blazen en het is weg. Dan is de betovering verbroken.
De muziek van Hawgood en Tattersall komt tot stand met uiteenlopende middelen maar wordt desondanks klein gehouden. Taperuis speelt een belangrijke rol, zo is direct te horen in opener ‘Magnetic Heart’, maar ook opgenomen geluiden die door een taperecorder worden afgespeeld. Natuurgeluiden zijn te herkennen. Een paar piano- en gitaartonen klinken tussen de bibberende tapegeluiden door. Het geheel is constant in beweging, maar zonder haast en zonder de rust te verstoren. Alleen al door de toonhoogte van de taperuis te wijzigen, klinkt ‘The Long Blue’ heel anders dan het openingsstuk. De piano speelt ook nu een paar basistonen, maar het zijn de vanuit de diepte naar boven ploppende geluiden die vooral de aandacht trekken. Lange klanken, waarin een fluitklank is te ontwaren, worden er overheen gelegd, evenals rustige percussieve geluiden. Het stuk ontvouwt zich langzaam, als een openbloeiende bloem die zijn schoonheid steeds meer prijsgeeft.
De ruis speelt ook in ‘Visible Darkness’ een grote rol, nu enigszins krakend klinkend. De daaromheen klinkende geluiden doen aan een orgel en een fluit klinken, terwijl een de speelgoedpiano duidelijk te herkennen is. Observatories speelt vervolgens met de ruis en de klanken door de stroom geluiden heel kort te onderbreken, waardoor de suggestie wordt gewekt dat die geluiden steeds opnieuw beginnen. Daar bovenop klinkt percussie in de vorm van vibrafoon en glazen voorwerpen die worden beslagen. ‘I Knew I Was Close When I Saw The Bloom Of Your Light’ is met zijn zachte drones en subtiele dreiging een brok ingehouden spanning, waar al even fijngevoelig percussieve klanken, harpspel en synthklanken aan worden toegevoegd. Het mysterieuze aspect dat deel uitmaakt van het werk van Kajioka komt hier muzikaal tot uitdrukking.
Met een golvende zee en het geluid van meeuwen start ‘Sounds From Another Room’. Melodische en contrapuntische motieven klinken, maar er schuilt iets vreemds in de muziek. Het is alsof het duo het steeds bewust niet tot een echte melodie laat komen door die steeds af te kappen voordat die tot volle wasdom komt. Dan volgt ‘Saying And Doing Are Two Different Things’ een rechtlijniger pad, ook al brengen de muzikanten ook hier wat hoekige elementen aan. Opvallend is de inzet van een zangstem, ingebed in gitaar-, ruis- en synthklanken, en ontdaan van elke vorm van pathos. De meeste bewegingen verdwijnen langzaam uit het stuk, dat met een drone eindigt.
Het album eindigt met de bedwelmende pracht van ‘We Both Try For The Same Thing (But For Completely Different Reasons)’. Met een kalm gitaarmotief, natuurgeluiden, ruis en synths wordt een muzikaal landschap gecreëerd dat langzaam nader wordt ingevuld. Het spel is ingetogen en opnieuw zonder haast. Ook nu maakt de muziek een beweging naar ambient en drone. Op subtiele wijze wordt je als luisteraar meegesleept. Observatories maakt muziek om je helemaal in te verliezen.
Opduvel 