Panurus Productions, 2020
Sindre Bjerga is een Noorse muzikant/geluidskunstenaar die al een behoorlijke staat van dienst heeft, getuige zijn meer dan 200 uitgaven. De laatste tijd is Bjerga zich meer gaan focussen op collage-werk, waarbij hij gebruik maakt van onder andere tapes, opnieuw bedraad speelgoed, contactmicrofoons en fragmenten uit normale gesprekken en het alledaagse leven. De laatste release van de Noor betreft een samenwerking met de Griekse geluidskunstenaar en experimenteel filmmaker Tanto (Kostas Makrinos), die ook andere aliassen als Pandomima, Λέκτορας en Ψ!8υρΟς gebruikt. Tanto maakt ook deel uit van de groep Γυάλινη Σφαίρα en eerder dit jaar verscheen van hem een splitcassette (Ruins) met het Utrechtse Lärmschutz.
Sneezing Waves From The Peppered Oceans is verschenen bij het Engelse Panurus Productions, een label dat naar eigen zeggen onpopulaire en vreemde muziek uitbrengt op tape. Het is niet de eerste samenwerking van Bjerga en Tanto dit jaar, want in juli verscheen al Huffing The Semantic Smoke From The Deep Hum bij het eveneens Engelse label Chocolate Monk. Daarop zijn twee stukken van circa een half uur te horen. De nieuwe release doet nog een groter beroep op het uithoudingsvermogen van de luisteraar, want beide werken daarop beslaan elk drie kwartier.
Bij het luisteren naar dit album zet je het best je (voor)oordelen over wat muziek is of kan zijn aan de kant. Alleen bij onbevangen beluistering met een open geest komen de klanken die Bjerga en Tanto laten horen goed tot hun recht. Allebei de werken op Sneezing Waves From The Peppered Oceans zijn collagestukken waarin het duo niet op een geluid of een geluidseffect meer of minder kijkt. De collage bevat elektronica, geluidsfragmenten, afgebroken geluiden en flarden van gesprekken. Het is aan de luisteraar om een rode draad in de geluidkunst te ontdekken, want de verschillende elementen zijn niet zo makkelijk achter of door elkaar gerangschikt dat er eenvoudig een verhaal van te maken is.
Rustig achterover leunen is er niet bij; je wordt door Bjerga en Tanto als het ware opgetild en meegesleurd in de klanken en het gaat er regelmatig niet al te zachtzinnig aan toe. Toch vervalt het duo nooit in louter harsh noise. Het is even wennen zodra je ‘Crashing Sonic Pepper Waves’ opzet, maar al heel snel trekt het tweetal je naar binnen, de ruimte in die ze zelf met allerhande middelen hebben gecreëerd en verder vormgeven. Er is geen weg naar buiten; elke beweging, elk geluid en elke gedachtesprong vindt plaats binnen dezelfde afgesloten ruimte, een ruimte die zich midden in een zee, of juist eronder, bevindt. Toch geven de klanken je geen claustrofobisch gevoel. De denkbeeldige plek is een plaats waar interactie plaatsvindt tussen objecten, tussen verschillende objecten die met elkaar in contact staan, elektronisch of akoestisch.
De geluiden kunnen overal vandaan komen. In het eerste gedeelte is een fragment van ‘Don’t Cry For Me Argentina’ te horen, maar in het stuk zitten ook klanken die als een storm over je heen razen, het geluid van een startende en stationair draaiende motor en afgebroken geluiden die agressief naar voren komen. Er zijn golven in de vorm van pulserende klanken, opkomende en wegstervende geluiden. Ze geven de suggestie van beweging. De ruimte zelf is weliswaar statisch, maar auditief gebeurt er van alles. Geluiden zijn soms vloeibaar, maar bij tijd en wijle ook machinaal of ronduit boers. Er zit een ontwikkeling in het stuk, maar het is geen ontwikkeling die je met ‘normale’ logica kunt volgen; de fantasie wordt geprikkeld, aan het werk gezet. Daardoor zal eenieder zijn eigen relaas bedenken bij de stroom van klanken uit muzikale maar vooral ook non-muzikale bronnen die Bjerga en Tanto op de luisteraar laten inwerken.
‘Tabasco Mist Description’ vaart een andere koers en crëert vooral in het begin meer een buitengevoel. Een sombere melodie is te horen, evenals vervormde stemmen en een hoge feedbackklank. Verderop is een conversatie gaande, eentje die door de manipulatie van de stemmen niet verstaanbaar is. Daardoor lijkt het alsof een persoon manmoedig maar tevergeefs pogingen doet om zich verstaanbaar te maken. Een rocksong op de radio wordt vliegensvlug weggedraaid. Ten opzichte van het eerste werk zijn in dit stuk meer stemmen en meer fragmenten van liedjes te vinden. Zo is R. Kelly’s ‘I Believe I Can Fly’ even te horen, die uiteindelijk wordt weggeblazen door een dreigende drone, een recht op je afkomende en over je heen spoelende gigantische golf van ogenschijnlijk ongecontroleerde geluiden die je niet kunt ontwijken. Er klinkt vioolspel overheen.
En het houdt niet op. Een versneld afgespeelde band, een gedeelte van een gesprek, een op de achtergrond dronende gitaar, een fragment van een lied waarvan de snelheid wordt gemanipuleerd, een conversatie in het Frans met een dronken koebel en oceaangolven als achtergrond: het kan en mag allemaal. Geluiden tikken, kloppen, roteren, kraken, schuiven, schuren, glijden, wringen, knorren, vliegen, zweven, stuiteren pulseren, blubberen en bibberen. Toch wordt het nergens een ratjetoe of krijg je het gevoel dat slechts willekeurige geluiden en fragmenten achter elkaar zijn geplakt. Er zit een lijn in de abstracte muziek die Bjerga en Tanto met abstracte en niet-abstracte elementen produceren. Het tweede stuk kent wat korte momenten van contemplatie, maar de elektronische geluiden zijn regelmatig agressief, staan hard in de mix en noise is steeds een factor om rekening mee te houden in de geluidscollage.
De twee lange soundscapes/geluidscollages op Sneezing Waves From The Peppered Oceans zijn een aaneenschakeling van vreemde situaties, op een eigenwijze wijze vormgegeven en met een goed gevoel voor muzikale gekte in elkaar gezet. Je krijgt als luisteraar geen hapklare brokken voorgeschoteld, maar toch valt na herhaalde beluistering veel op zijn plaats en is de luistertrip een lange maar ook bevredigende belevenis. Kwestie van de klanken over je heen laten komen, je erover verbazen en genieten. De muziek van Bjerga en Tanto intrigeert door de geluiden die er zijn, niets meer en niets minder.
Opduvel 