Patalax, 2020
Eerder dit jaar verraste het Poolse label Patalax (een sublabel van Pawlacz Perski) met de cassette Kaznodzieja van Fischerle, een album met muziek waarvoor een oud Azteeks instrumentarium de basis vormde. Fischerle is de naam waaronder Mateusz Wysocki solo muziek maakt en dezelfde man runt samen met Lech Nienartowicz het label waar we het hier over hebben. De cassettes worden in cycli uitgegeven, waarvan de eerste is gewijd aan het fenomeen spiritueel leiderschap en een reflectie is op het onderwerp van algemeen begrepen macht.
Deze maand is een nieuwe tape verschenen op Patalax, Bezruch van Mech. Dat is een duo waarin we Wysocki weer terug vinden. Hij is onder andere geïnteresseerd in elektro-akoestische muziek, geprepareerde veldopnames, dub-techno, instrumentale hiphop en radiodrama gewijd aan etnische minderheden. Hij is ook auteur van twee kinderboeken. De andere helft van het duo wordt gevormd door Michał Wolski, die naast zijn werk als muzikant, componist en muziekproducent ook als activist opkomt voor cultuur en kunst. Als artiest concentreerde hij zich op diepe, gedetailleerde variëteiten van elektronische, techno-, ambient- en experimentele muziek. Hij werkt zowel solo als in samenwerkingsprojecten. In zijn artistieke werk gebruikt hij een verscheidenheid aan experimentele technieken, waaronder het werken met persoonlijk ontworpen modulaire synthesizers. Momenteel is Wolski een van de meest herkenbare figuren in de technoscene in Polen.
Zoals op het sublabel gebruikelijk, schuilt achter de muziek op Bezruch een eigen denkwereld, getuige de woorden: “Zonder mij is evenwicht een leeg, betekenisloos woord. Wanneer de wereld zijn alledaagse zaken doet, dagdroomt of gewoon zijn mond opent om er warm voedsel doorheen te brengen, herstel ik, geblokkeerd door de last van plichten, het evenwicht tussen de tegengestelde krachten. Als mijn gelaatstrekken zich over mijn hele lichaam verspreiden en mijn ogen bedekt zijn met huid, zal ik al mijn kracht verliezen en heb ik die niet meer nodig. Dan word ik vervangen door een leerling, iemand die deze eindeloze taak in stilte kan voortzetten.”
Er is niet veel fantasie voor nodig om bij de woorden die op de bandcamp-pagina zijn te vinden, te denken aan het vreemde en intrigerende wezen dat de fraaie cover (gemaakt door Gosia Słomska) siert. Muzikaal wordt het verhaal dat in woord en beeld is vervat verwerkt in vier stukken die elk een onderdeel vormen van het overkoepelende thema. De elektronische muziek bevat elementen uit breakbeat, dub, techno en experimentele muziek en met die elementen wordt op creatieve wijze een eigen sound gecreëerd die herkenbaar is in de vier stukken, hoewel die onderling toch ook behoorlijk verschillen, zowel ritmisch, dynamisch als melodisch. In elk van de stukken valt veel te beleven en is een avontuurlijke geest te herkennen.
In ‘Równowaga’ (evenwicht) wordt aanvankelijk naar het evenwicht in de titel gezocht, maar het gebeurt doelbewust, met volop bewegende elektronische klanken, die worden gehandhaafd zodra de ritmiek zijn intrede doet en die door het hele stuk heen zweven. De ritmische component is vrij kil en stevig en dat vormt een contrast met de alomtegenwoordige fijngevoelige elektronische geluiden. Daar waar menigeen bovenop de ritmische component voor robuuste synthklanken zou kiezen, daar houdt Mech het redelijk bescheiden, maar juist daardoor schittert het duo in dit gedetailleerde en inventieve stuk muziek.
In het daaropvolgende ‘Pokarm’ (voedsel) is het elektronische ritme nog dwingender. Dat ritme is vrij hoekig en bestaat uit monotone basklanken en steady tikkende geluiden, aangevuld met speelse elektronica. De geluiden daaromheen draaien als het ware om de gecentreerde ritmiek heen. De elektronische geluiden komen uit alle hoeken en gaten maar zijn volledig gecontroleerd. Gaandeweg neemt de dichtheid van het stuk enigszins toe, maar Wysocki en Wolski houden het transparant. Elke klank is van belang in een stuk dat zijn geheimen zelfs na verschillende luisterbeurten nog niet prijs lijkt te geven.
‘Twarz’ (gezicht) kent een begin met rondvliegende elektronische geluiden, van waaruit het ritme op komt zetten. In dit stuk is sprake van een hypnotiserend ritme met dubeffecten. De muzikale omgeving voelt vochtig, met opborrelende geluiden, wat mooi contrasteert met de hoog overvliegende geluiden, waaronder gezang van vogels. Veranderingen in het stuk zijn subtiel aangebracht, maar het is vooral het doorgaande ritmische patroon dat onweerstaanbaar is. Het ritme in ‘Uczeń’ (leerling) is een stuk vlotter en heeft een tropische inslag. Opvallend is de korte vertraging in het tempo, waarna het oorspronkelijke patroon weer wordt opgepakt. Een korte melodie, trager dan de ritmiek, wordt herhaald, terwijl daaromheen elektronische geluiden floreren.
Je hoeft de gedachtegang achter de muziek van Mech niet te kennen of te volgen om van de muziek van het Poolse duo te kunnen genieten, maar het is wel knap hoe het tweetal het voor elkaar krijgt om de achterliggende gedachten zo in de muziek te leggen dat een muzikale wereld ontstaat waarin die gedachten als beelden voor het geestesoog opdoemen. De muziek is sprekend en bijzonder mooi bovendien.
Opduvel 