Vorig jaar juni werd op deze site aandacht besteed aan het album Songs of an Empty Room van de uit de Iraanse stad Rasht afkomstige maar in de Georgische hoofdstad Tbilisi residerende Maryam Sirvan. Het was een ambient/drone-album met een opmerkelijke diepgang, handelend over onthechting van de buitenwereld op zoek naar rust in een denkbeeldige niet-bestaande innerlijke ruimte, hunkering naar het buitenaardse bestaan en toevlucht zoeken in eenzaamheid en afzondering. Sirvan is de helft van het duo NUM, waarvan haar levensgezel Milad Bagheri de andere helft vormt.
Als NUM tappen de beide muzikanten uit een wat ander vaatje dan dat zij solo doen, zo blijkt ook uit het recentelijk verschenen It’s Always The Same When It Comes To Change en het ruim een maand eerder uitgebrachte Galoba, een solo-album van Bagheri. Ook hij is van Iraanse afkomst. Het stel besloot Iran te verlaten vanwege de beperkte mogelijkheden om hun muziek daar ten gehore te kunnen brengen, de restricties aangaande vrouwelijke vocalisten en het risico dat concerten op het laatste moment zouden worden afgeblazen. Het duo maakt ook meer popgeoriënteerde muziek, maar hier focussen we ons op de experimentelere kant, zoals die te horen is op het solo-album van Bagheri en de laatste ep van NUM.
Milad Bagheri – Galoba
Flag Day Recordings, 2020
Volgens Bagheri is hij als geluidskunstenaar ver van zijn vaderland op zoek naar rust. Daardoor is hij constant op zoek geweest naar helende geluiden voor gewonde zielen zoals de zijne; geluiden waarin je verdwaalt om je pijn te vergeten, een remedie voor je uitgeputte ziel. Het is een zoektocht die altijd doorgaat, want het klankenarsenaal waaruit Bagheri kan putten is groot, terwijl tegelijkertijd het zoeken naar passende klanken een intensieve bezigheid is. Soms doen zich kansen voor uit onverwachte hoek, zoals in het geval van Galoba, wat Georgisch is voor gezang (‘chant’ in het Engels).
Rond Kerstmis 2019 had Bagheri de leiding over de opname van Georgische kerstliederen en gezangenconcerten in het Staatsconservatorium van Tbilisi. Die liederen en gezangen vond de Iraniër perfect rustgevend en vredig, waardoor het idee bij hem opkwam om uit de opnames een aantal elektro-akoestische stukken te componeren. Hij deelde zijn idee en enkele schetsen van stukken met de supervisor van het concert. Zij nodigde Bagheri uit voor een evenement dat plaatsvond in de duizend jaar oude Samtavisi kathedraal. Hij heeft vervolgens het album samengesteld uit slechts vijf zinnen die zijn ontleend aan de bijna twee uur durende opnames van de concerten, waaronder die in de historische kerk, gecombineerd met enkele veldopnames die zijn partner Sirvan en hij in twee jaar tijd in verschillende delen van Georgië hebben gemaakt.
Bagheri opereert als solo-artiest in het ambient/drone-genre en het mag daarom geen verwondering wekken dat de gezangen waarop de muziek op Galoba is gebaseerd niet zo worden weergegeven als ze zijn gezongen tijdens de concerten. De stemmen van de vocalisten zijn herkenbaar in het geluid en gedeelten van de oorspronkelijke gezangen zijn, zeker in het tweede stuk, te horen, maar merendeels fungeren de vocalen net als de veldopnamen en elektronische klanken als drone. Bagheri is daarbij geen minimalistisch ingestelde componist/muzikant: de totaalklank die hij creëert is vol en gelaagd en hoewel de intensiteit varieert, blijft de volle sound steeds intact.
Als luisteraar is het een weldaad om de klanken over je heen te laten komen en om op ontdekkingstocht te gaan in de muziek van Bagheri, die zo gedetailleerd is dat steeds nieuwe aspecten zijn te ontdekken in de klanklagen. Statische drones worden gecombineerd met bewegende geluiden, die beide zowel aan de oppervlakte als in de diepte zijn te horen. Stemmen en andere geluiden gaan samen, vloeien in elkaar over of harmoniëren op intelligente wijze. Daarbij wordt een wat droefgeestige stemming gecreëerd, die door de schoonheid van de klanken niet deprimerend werkt maar een zeker gevoel van voldaanheid geeft, doordat de muziek je aan alle kanten in schoonheid omringt.
De vier werken die Galoba telt zijn opgebouwd volgens hetzelfde achterliggende idee en vormen een coherent geheel, maar daarbinnen vindt de nodige variatie plaats. Zo zijn in het tweede deel duidelijk natuurgeluiden te horen en is, vooral in het begin, een bewegend motief de leidraad, waar in het eerste deel de basis veel statischer overkomt en de bewegingen daaromheen plaatsvinden. In het derde deel domineren de gelaagde stemmen en liggen ze op een donkere en dreigende ondergrond, terwijl in het vierde deel oorspronkelijke fragmenten van het gezang in stand blijven, die worden ondergedompeld in vocale lagen en veldopnamen.
Het zijn enkele opvallende kenmerken van de stukken op dit album, waarin constant iets aan de hand is, het gezang in een andere context wordt geplaatst, uit het oorspronkelijke verband wordt gerukt maar met respect wordt behandeld, met behoud van de muzikale schoonheid. Het levert een wonderschoon album op waarop je niet snel uitgeluisterd raakt.
NUM – It’s Always the Same When It Comes to Change
Eigen beheer, 2020
Als NUM zijn Bagheri en Sirvan in de weer met onder andere techno, triphop en IDM en brengen zij popstructuren aan in hun muziek. Op het aanbod dat op bandcamp te vinden is, zijn zij vooral experimenteel in de weer en verdwijnen de popstructuren ten faveure van ambient en drone. Dat is echter niet het hele verhaal, want op het emotionele It’s Always the Same When It Comes to Change is geen sprake van een standvastig muzikaal beeld.
De ep bestaat uit een lang stuk van bijna 22 minuten. Het is de studio-opname van een stuk dat live gespeeld werd in september 2020. Het is een elektro-akoestische compositie voor stem, veldopnamen, noise en elektronica. Aanvankelijk lijkt de muzikale aanpak van Bagheri op Galoba ook hier het plan, maar het stuk beweegt al snel een heel andere richting uit. De gelaagde stemmen waarmee het werk begint, wijken ook duidelijk af van de Georgische gezangen die doorklinken op het solo-album van Bagheri. Bovendien doemt al snel een koersbepalende elektronische beat op en bewegen elektronische geluiden rondom de stemmen en de beat. Mooi is dat de beat zelf ook aan verandering onderhevig is.
‘It’s Always the Same When It Comes to Change’ is een weerbarstig stuk waarin teleurstelling, boosheid en moeilijkheden die in het leven worden ondervonden, lijken te worden verklankt. Dat betekent dat geen strak parcours wordt gevolgd, maar het stuk bestaat uit verschillende stadia. Na zo’n zesenhalve minuut worden frivole en lieflijk aandoende klanken gecombineerd met stugge en hoekige elektronische klanken die als onevenwichtige percussie fungeren. Even verderop wordt een vredig stuk met vrouwenstemmen opgevolgd een door hard elektronisch gedeelte dat op bijna gewelddadige wijze een einde maakt aan het vreedzame tafereel.
Daarna volgt een donker gedeelte waarin een ijzingwekkende sfeer wordt geschapen. Het muzikale parcours is onvoorspelbaar, maar de klanken intrigeren en de muziek vertelt een verhaal waarin ruimte bestaat voor interpretatie. Waar je op Galoba de muziek in rust over je heen kunt laten komen, daar is het puntje van de stoel de plek waar je je bevindt bij het beluisteren van de ep van NUM. Steeds weet het duo een nieuw perspectief te creëren van waaruit de muziek wordt benaderd. In de tweede helft is de donkere ondertoon overigens wel een constante in de van spanning bol staande muziek. De zangstem die in de laatste paar minuten een rustige melodie zingt, brengt uiteindelijk enige verlichting aan.
NUM laat je na afloop van It’s Always the Same When It Comes to Change enigszins verdwaasd achter. Wat heeft zojuist allemaal plaatsgevonden? De muziek is multi-interpretabel en maakt nieuwsgierig naar de ervaring bij herhaalde beluistering. In ruim twintig minuten creëren Bagheri en Sirvan een variabel muzikaal landschap dat intrigeert en zoveel verschillende componenten, zoveel finesses bevat als was het een volledig album. Een prestatie van formaat die het verdient om veel en vaak beluisterd te worden.
Opduvel 