Moving Furniture, 2020
Richard Chartier, geboren in Arlington, Virginia maar tegenwoordig residerend in Los Angeles, Californië, is componist, geluidskunstenaar en grafisch ontwerper. Muzikaal is hij – kort door de bocht – gespecialiseerd in digitale minimale muziek en reductionisme, zodanig dat de muziek lijkt te ontstaan vanuit stilte maar niet zover gaand dat slechts enkele spaarzame tonen klinken. Er gebeurt steeds wat in de muziek van de Amerikaan. In de loop der jaren heeft hij een redelijk omvangrijke discografie opgebouwd bij verschillende nationale en internationel labels.
Het adagium ‘play loud’ gaat bij de muziek van Chartier niet op. Zijn muziek gedijt het best op laag volume, waarbij je je oren gespitst moet houden om elke nuance van wat deze muzikant je voorschotelt te kunnen horen. Het is bijna als het navorsen van een zeldzaam organisme dat over de grond of de bodem van de oceaan beweegt. Het is een solitaire bezigheid; de magie is verdwenen zodra de auditieve studie wordt gestoord door de aanwezigheid van anderen of door een geluid dat niet thuishoort in de muziek. Beluistering met een koptelefoon wordt sterk aanbevolen.
De muziek op Continue handelt over voltooiing. Zijn de werken af? Zijn ze ooit af? Wie bepaalt of ze af zijn? De componist? De luisteraar? Het zijn vragen die open blijven en beantwoording is ook niet nodig om van de muziek te kunnen genieten. Chartier maakt het je als luisteraar niet makkelijk door zijn muziek op zacht volume te presenteren; je moet de volumeknop wel heel ver opendraaien wil je de muziek op luide sterkte ervaren. Dat is ook niet de bedoeling: concentratie is vereist om de muziek op waarde te kunnen schatten. De interpretatie van de luisteraar lijkt daarnaast een belangrijk onderdeel te zijn van Chartiers muziek.
Het album telt vier stukken, waarvan ‘Continue 1’ met een tijdsduur van negentien minuten veruit het langst is. Chartier creëert niet zozeer een muzikaal landschap als wel een aaneenschakeling van digitale geluiden, zonder context en zonder hoofdmomenten. Snel of traag pulserende klanken en strakke en donkere drones komen tot je in een volgorde waarin een zeker logica schuilt. Het best neem je de klanken tot je in het donker of met de ogen gesloten. Het zijn puur de geluiden en de rangschikking daarvan die het werk moeten doen. Het is echter geen aaneenschakeling van fragmenten; de muziek beweegt organisch, zeker in het eerste stuk. Natuurlijk verschijnen er beelden voor het geestesoog van de luisteraar, dat is onvermijdelijk, maar de muziek lijkt geen visuele stimulans te geven en het visuele aspect zelfs zoveel mogelijk te willen uitbannen.
De muziek op Continue is elektronisch en ontdaan van emoties. Toch kun je als luisteraar wel degelijk emoties ervaren bij het luisteren naar de klanken die worden gepresenteerd. Er is geen constante klankkleur, die wisselt steeds en alleen al dat gegeven zorgt ervoor dat verschillende associaties kunnen worden gemaakt door de luisteraar. Zo kunnen dreiging, duisternis en melancholie worden ervaren, apart of tegelijkertijd. De vraag is of die associaties daadwerkelijk in de muziek aanwezig zijn of slechts de interpretatie van de luisteraar betreffen.
De vier werken verschillen onderling behoorlijk. ‘Continue 2’ is bijvoorbeeld een donker werk waarin diepe klanken sterk doorklinken, afgewisseld met bewegende en zachte elektronische geluiden waarbinnen ruimte lijkt te bestaan voor toeval. In ‘Continue 3’ draait het meer om subtiele klanken, lichte geluiden die tikken of van links naar rechts door je hoofd bewegen. Verderop worden die vervangen door een pulserende drone en claustrofobische elektronische geluiden. In het laatste stuk worden zeer lage en zeer hoge frequenties gecombineerd. De oren worden daardoor geprikkeld en niet op een luistervriendelijke wijze. Toch is het fascinerend om te horen hoe Chartier met de extreme frequenties speelt en tot een spannend stuk muziek komt, hoe minimaal ook.
Beschouw wat hierboven staat als een poging tot duiding en niet meer dan dat. Er gebeurt meer in de muziek en in het hoofd van de luisteraar dan kan worden beschreven. Bovendien onderga je de muziek op Continue het best onbevooroordeeld, zonder verwachtingen. De abstracte en zachte klankenwereld van Chartier nodigt uit tot geconcentreerd luisteren en wie dat doet wacht een buitengewone en het brein prikkelende luisterervaring.
Opduvel 