Inside/Outpost, 2020
Begin juni besteedde Opduvel aandacht aan het album Feedback Works van het Italiaanse Elnath Project. Dat is het soloproject van Alessandro Ciccarelli, een Italiaanse muzikant (van oorsprong trompettist) met een academische achtergrond die door de jaren heen in verschillende bands en in verschillende genres heeft gespeeld en die de afgelopen jaren zijn onderzoeksgebied heeft verplaatst naar elektronische en experimentele muziek.
In 2019 bracht Ciccarelli onder de noemer Elnath Project zijn eerste solo-plaat ~ uit, een album met donkere soundscapes die zijn reflectie op de ideeën van de Italiaanse componist Giacinto Scelsi over geluid weergeven. Ook op het eerder dit jaar verschenen Feedback Works haalt de Italiaan zijn inspiratie uit de Scelsiaanse ideeën over geluid, maar onderzoekt hij vooral de definitie van feedback als “re-injection” van Éliane Radigue, resulterend in elf spannende, weerbarstige en intrigerende geluidsexperimenten.
Het door het in het Amerikaanse Pittsburgh gevestigde label Inside/Outpost (een sublabel van Heavy River Records) uitgebrachte 46Y6 betreft een live-opname van een optreden dat Elnath Project in 2019 gaf in een natuurlijke tufsteenmijn in Rome. Net als op zijn twee vorige albums, heeft Ciccarelli ook hier van tevoren een muzikaal experiment opgezet waarmee hij aan de slag is gegaan. Hij speelde een algoritmische generatieve patch, gebaseerd op additieve synthese (een methode om een klank met een bepaalde klankkleur te maken door een aantal basistonen bij elkaar op te tellen), naast een analoge synthesizer en geluidseffecten.
De door Ciccarelli gemaakte geluidsprogrammering voert enkele Gauss-distributies uit, waarbij soms een oorzaak-gevolg relatie wordt nagestreefd en soms het proces opzettelijk willekeurig wordt gehouden. De muzikant creëert in realtime een geïmproviseerde dialoog tussen de klanken en hij creëert een – volgens eigen zeggen – sonisch magma door de geluiden te mixen en modelleren. Het resultaat is een suggestieve diepe donkere reis in een cirkelvormige structuur. Het begin en het einde zijn hetzelfde punt.
Hierboven is geschetst hoe Ciccarelli zijn werk heeft opgezet en hoe hij het ziet. Op de vorige albums werd al duidelijk dat hij zijn werken zorgvuldig construeert, maar ook zaken aan het toeval durft over te laten. Dat is op 46Y6 niet anders. De muziek heeft een aardedonkere onderlaag, die veranderlijk is van vorm, van diepte en van dreigingsniveau. Die basislaag is op zich al zo prachtig van constructie, inclusief niet (volledig) gecontroleerde geluiden, dat al sprake zou zijn van een geslaagd geluidsexperiment als Elnath Project het daarbij zou laten.
Er gebeurt echter meer, al is de grondlaag constant een dominante factor, zonder op de voorgrond te treden of anderszins luidruchtig te zijn. De subtiele veranderingen zijn wel duidelijk te constateren. Pulserende donkere klanken gaan samen met hogere geluiden, versnellen en vertragen en veranderen van timbre. Ciccarelli voegt er incidentele geluiden en effecten aan toe en brengt aan het basisprincipe de eigenlijke muzikale vertelling aan. De geluiden die hij creëert zijn niet per se donker, maar brengen wat streepjes licht aan in de duisternis. De muzikale kleur blijft wel voornamelijk zwart, zij het in verschillende tinten.
De muziek op 46Y6 kent geen tempo, maar staat allerminst stil. De beweging zit in het verschuiven van klanken, in het pulseren, in het opkomen en verdwijnen van geluiden en in het toevoegen van incidentele klanken. De geïmproviseerde geluiden nemen gaandeweg meer ruimte in, maar vallen ook weer terug in de onderlaag. De muzikale dialoog waar Ciccarelli het over heeft, neemt soms de vorm aan van een heftige discussie, terwijl op andere momenten een bewuste afstand lijkt te worden gecreëerd of een spel van aantrekken en afstoten wordt gespeeld. De abstracte muziek is echter multi-interpretabel, dus het is ook maar wat je er zelf in hoort.
De muziek van Elnath Project laat zich het best beluisteren in het donker, met je ogen dicht. Dan openbaart zich een nieuwe werkelijkheid, weliswaar zonder licht maar niet donker op een onheilspellende manier. Er is geen monster in het donker, er is alleen de alomtegenwoordige duisternis. Alleen al die belevenis is spannend, waarbij de klanken onder je huid kruipen en je voorstellingsvermogen prikkelen. 46Y6 is (opnieuw) een geslaagd muzikaal geluidsexperiment, eentje die je aan de boxen (of koptelefoon) gekluisterd houdt bovendien.
Opduvel 