Domino, 2020
Het vorige album van Protomartyr, Relatives in Descent was hun beste tot dan toe: de songs ijzersterk, de uitvoering overtuigend en de sound beoorlijk ruw. De band leek hun definitieve sound gevonden te hebben en het zou een hele toer worden om het album te overtreffen. Alles leek goed, dus wat doe je daarna? En weet de groep überhaupt in de buurt van de vorige plaat te komen?
Op Ultimate Success Today blijft veel bij het oude ten opzichte van het vorige album, maar de band verlegt duidelijk accenten. Er is bijvoorbeeld meer ruimte voor gastbijdragen. Zo spelen Jemeel Moondoc en Izaak Mills saxofoon op het album. Laatstgenoemde speelt ook basklarinet en fluit. Free-jazz veteraan Fred Lonberg-Holm speelt cello, Nandi Rose (Half Waif) en Cory Plump verzorgen vocalen en Darvid Bevins doet de ‘mouth claps’. Het zijn verrijkingen van maar geen substantiële veranderingen in de sound van Protomartyr, die fier overeind blijft.
Dat betekent ook dat net als op het vorige album de productie dik in orde is. Geen overbodig gepolijste songs maar een directe en open sound waarin de harde uithalen flink aangezet zijn. De muziek wint daardoor aan kracht. Gebleven is ook het sarcasme dat zowel van de muziek als de teksten als de voordracht van zanger Joe Casey uitgaat. De vocalist praatzingt nog altijd meer dan dat hij echt zingt. Dat is maar goed ook, eerdere pogingen tot echt zingen leidden niet altijd tot oorstrelende resultaten.
Op Ultimate Success Today horen we Casey echt zingen in ‘The Aphorist’ en ‘Bridge & Crown’ en deze keer gaat hem dat behoorlijk goed af. De stuwende cadans, de post-punkgitaar en de opbouw richting steviger terrein zorgen voor tegenwicht, terwijl de subtiele toevoeging van de basklarinet een hemelse verrijking is. In elke song is overigens de instrumentatie goed uitgekiend, zonder dat het ten koste gaat van de stootkracht. In ‘June 21’ krijgt Casey vocale bijstand van Half Waif en de aanvankelijke scepsis bij het aanhoren van de eerste paar strofen verdwijnt als sneeuw voor de zon zodra de track echt op gang komt, de new wave-gitaar zich meldt en als blijkt dat de stemmen van Casey en Rose prima bij elkaar kleuren.
Als Protomartyr ergens goed in is, dan is dat het spelen met intensiteit. De muziek verkeert vaak op het randje van omslaan in heftige erupties en regelmatig gebeurt dat vervolgens ook. Als het niet zover komt, blijft een onderhuidse spanning hangen. Hoe goed de band de intensiteit opbouwt, is te horen in opener ‘Day Without End’, dat ingetogen begint maar vanaf de eerste noot bol staat van de spanning. Een saxofoon laveert tussen de leidende bas- en de zwevende gitaarpartij door.
Strakker is ‘Processed By The Boys’, dat ook een voorbeeld is van hoe minder meer kan zijn. De instrumentatie wordt aanvankelijk beperkt en regelmatig declameert Casey over slechts drums en bas heen. De krachtige uithalen die volgen, missen hun uitwerking niet. De basklarinet die later opduikt, is de kers op de taart. “A foreign disease washed upon the beach / A dagger plunged out from the shadows”, het zijn van een negatief wereldbeeld getuigende woorden die – de huidige pandemie indachtig – een voorspellende gave doen vermoeden.
Jaren tachtig new wave-invloeden doen zich gelden in de gitaarpartij en de ritmiek in ‘Modern Business Hymns’. Aan het einde slaat het nummer om, waarna in een tempo lager maar met volle kracht de song wordt besloten. ‘Tranquilizer’ doet denken aan de oude Nick Cave & The Bad Seeds: repetitief, een beetje chaotisch, rauw en eerlijk. Protomartyr slaagt er moeiteloos in die elementen in een behapbare song te stoppen. Maakte Cave met zijn Bad Seeds nog maar dit soort muziek in plaats van de pseudo-ambient en slappe ballads waar hij op zijn laatste en voorlaatste plaat mee in de weer is.
Dat doet Protomartyr beter, want het afsluitende ‘Worm in Heaven’ is een ballad waarmee de band zowel een gevoelige kant laat horen als kracht uitstraalt. “I wish you well, I do / May you find peace in this world / And when it’s over / Dissolve without pain”, zingt Casey zonder een spoor van sarcasme, maar ook “After my life / They’ll have me living out in the foothills / Cleaning the gilded gutter”. Positiviteit is uiteindelijk niet aan Protomartyr besteed. Dat is maar goed ook, zolang het dit soort voortreffelijke albums oplevert.
Ultimate Success Today bandcamp
Opduvel 