Humanhood, 2020
Elnath Project het soloproject van Alessandro Ciccarelli, een Italiaanse muzikant (van oorsprong trompettist) met een academische achtergrond die door de jaren heen in verschillende bands en in verschillende genres heeft gespeeld. In 2019 bracht hij zijn eerste solo-plaat ~ uit op Focused Silence Records. Het is een album met donkere soundscapes die Ciccarelli’s reflectie op de ideeën van de Italiaanse componist Giacinto Scelsi over geluid weergeven.
Op zijn tweede album, Feedback Works, uitgebracht door Humanhood Recordings, onderzoekt de Italiaan de definitie van feedback als “re-injection” van Éliane Radigue. De twee manieren om feedback te creëren zijn “Larsen”, een fenomeen dat zich voordoet tussen luidspreker en microfoon, en “re-injection”. Dat is de techniek die door Elnath Project wordt gebruikt als een input-output kabel-lus in een mixer. Ciccarelli onderzoekt de mogelijkheden van de “re-injection” met alleen een gewone audiomixer. Dus geen andere inputs, geen instrumenten en geen samples. De sessies zijn live opgenomen met een loopmachine en enkele effecten.
Ciccarelli’s inspiratie wordt ook nu gehaald uit de Scelsiaanse ideeën over geluid als een eerste beweging van het onbeweeglijke. Het doel is om de essentie van geluid te verkennen, niet zoals de horizontale beweging van een melodie, een reeks noten, maar in plaats daarvan een verticale duik in de vibratie, een onbevreesde afdaling in de diepten van geluid. Het resultaat zijn elektronische stukken die heen en weer slingeren tussen drone, dark ambient en noiseglitches.
Het is een boeiende theorie die achter de soundscapes van Elnath Project schuilgaat, maar wat levert het concreet op? Blijft het hangen in geluidsexperimenten of hebben we het hier echt over muziek met een hart en een ziel? Dat mag ieder voor zichzelf uitmaken, maar dat de soundscapes van de Italiaanse muzikant uitermate boeiend zijn, staat buiten kijf. Er is geen melodie en de geluiden die hoorbaar zijn, zijn niet zodanig ‘mooi’ over elkaar heen gelegd dat een zalvend of rustgevend muzikaal landschap ontstaat. Ritmische patronen zijn er wel, maar vooral noise is een belangrijk element in het geluidsonderzoek en de glitches maken dat de muziek nooit voorspelbaar wordt.
Zo is ‘E3J9’ een woelig elektronisch stuk dat met stevige noise-injecties van onverwachte ingrediënten wordt voorzien. Het daaropvolgende, korte ‘7CA2’ voert de elektrische noise zelfs zover op, dat het op een paniekerig schreeuwende persoon lijkt te gaan. Ook in ‘UU92′ viert harsh noise hoogtij. Harde klanken en ruis worden gecombineerd in een buitengewoon agressief klinkend stuk. ’64AD’ is ook noisy, waarbij de gedachte aan een draaiende motor die onregelmatig een dosis gas krijgt toegediend, opkomt.
De donkerte in de muziek komt sterk naar voren in opener ‘5YE2’, dat aanvankelijk bestaat uit een zware, onheilspellende drone, waar op de achtergrond zachte ruis aan is toegevoegd. Die ruis treedt na drie minuten plots op de voorgrond, terwijl de toonhoogte van de drone stijgt. Vanaf dan komt het stuk in beweging, worden meerdere klanken toegevoegd en gaan glitches ontregelend werk doen. Het geluid aan het begin van ‘W8MU’ doet denken aan een ouderwetse filmprojector, maar dan voorzien van spannende donkere klanken. Ver op de achtergrond is een eenvoudig repeterend motief te horen. Daar bovenop varieert Ciccarelli met lichte en donkere klanken. Die klanken worden niet opzichtig toegevoegd maar ontstaan als vanzelf. In die zin is ‘W8MU’ het meest vreedzame stuk op het album, ware het niet dat er constant onheil in de lucht hangt. Na ruim zes minuten verandert de klankkleur van het stuk, wordt de dreiging explicieter en de muziek onrustiger.
In ‘CZ53’ worden lagen grond omgewoeld, maar dan op een elektronische manier. Het tweede gedeelte speelt zich bovengronds af, in het licht. Het is wat moeilijk voor te stellen, wellicht, maar het zijn beelden die opdoemen bij het luisteren naar de duistere klanken die Elnath Project creëert. ‘S3LU’ toont hoe ritmische patronen de koers van de muziek bepalen. De percussieve klanken hebben de overhand en vormen samen een overdonderend ritme. De variatie in klanken daaromheen is groot. Ook het opvallend licht klinkende ‘M7AS’ wordt gedomineerd door een ritmisch motief. In afsluiter ‘WU6Y’ ontstaat als vanzelf een ritme, waar vervolgens op wordt voortgeborduurd. Het strakke ritme verslapt, wordt wolliger en ondergaat uiteindelijk een zodanige gedaanteverwisseling dat noise overblijft, waarbij op het eind nog even het ritme de kop opsteekt, als een laatste stuiptrekking.
Het element toeval maakt een belangrijk onderdeel uit van de geluidsexperimenten, maar de muziek is wel degelijk gebaseerd op ideeën van de maker. Elk van de stukken kent een opbouw en blijft niet hangen in het oorspronkelijke idee, maar ontwikkelt zich een andere richting uit dan je bij aanvang zou bevroeden, al dan niet geholpen door bij toeval ontstane klanken. Feedback Works bevat elf spannende en intrigerende stukken muziek, geluidsexperimenten die weerbarstig zijn maar ook bijzonder aanlokkelijk.
Opduvel 