Eigen beheer, 2020
In deze coronatijd doet het gemis van live-optredens zich voelen. Verschillende artiesten proberen dat gemis op te vangen – en broodnodige inkomsten te vergaren – door concerten te geven die online bekeken kunnen worden. Het ‘bezoeken’ van zo’n concert kan in de verste verte niet tippen aan de fysieke ervaring bij een live-optreden, maar het is in ieder geval iets. En soms ontstaan hele mooie dingen.
Niet alleen artiesten, ook podia en andere vertegenwoordigers van de muzieksector doen hun best om het publiek nog wat moois voor te schotelen. Zo is daar Further_In, een website opgezet door Ruaridh Law / TVO. Dat is degene die ook het label Broken20 runt. Zijn doel is om een platform te creëren voor audio- en visuele artiesten in de tijd dat COVID-19 heerst.
Op 9 mei 2020 trad Orphax op tijdens een programma van Further_In. Al improviserend kwam hij tot een ruim veertig minuten durende set, waarbij hij zijn muziek creëerde met verschillende synthesizers, een philicorda-orgel, een mixer en verschillende effecten die een kans op imperfecties achterlieten. Orphax (Sietse van Erve, woonachtig in Amsterdam) is van mening dat we imperfecties moeten omarmen, ook in ons dagelijks leven.
Wat levert dit muzikaal op? Zo op het eerste gehoor verschilt de muziek niet veel van wat we van Orphax gewend zijn: ambient/drone die zorgvuldig wordt geconstrueerd en met lagen een emotioneel effect bewerkstelligt, zonder dat de muziek opvallend van kleur verandert of een andere richting inslaat. Ondertussen gebeurt dat wel degelijk. Orphax’ streven is om de luisteraar, die wordt ondergedompeld in de geluiden die worden gecreëerd, het gevoel van tijd en ruimte te laten vergeten.
Embraced Imperfections begint met een strakke orgelklank en een pulserende drone daarboven. Er bewegen figuren in een patroon door de drone heen. Hoe langer je luistert, hoe meer beweging er ontstaat. Die beweging is er echt maar ontstaat soms ook in je hoofd. Na een paar minuten wordt een zwevende klank dominant, terwijl even later een paar bewegende klanken de boventoon voeren. Nog voor de eerste vijf minuten zijn verstreken, heeft Orphax zijn muzikale cocon al om de luisteraar heen gesponnen. Ontsnappen is niet meer mogelijk, maar dat is ook het laatste wat je wilt.
Van Erve noemt het werk een van zijn meest minimalistische stukken, maar Opduvel hoort constant beweging, klanken die met elkaar verweven raken en verhoudingen tussen klanken die verschuiven, waardoor de dominante tonen veranderen. Soms gebeurt dat simpelweg door het volume te verhogen of door het weg laten vallen van lagen. Orphax combineert warme en kille klanken en het stuk wordt langzaam voller en neemt dan nog meer bezit van je. De klankkleur verandert, dat wil zeggen: het stuk krijgt vooral méér kleur en meer gevoelswaarde. Als sprake is van imperfecties, zijn die goed verborgen.
Na ongeveer een half uur treedt een harde toon op de voorgrond. Dat gebeurt na een moment dat het stuk maximaal gevuld is met klanken en het is het startsein voor het geleidelijk afbouwen van de intensiteit. Zeer langzaam worden lagen afgepeld, totdat uiteindelijk een pulserende beweging overblijft.
De muziek van Orphax kun je het beste in alle rust ondergaan, met de ogen gesloten. Embraced Imperfections is een stuk om helemaal in op te gaan. Van Erve is er bij deze luisteraar in ieder geval in geslaagd om het gevoel voor tijd en ruimte tijdens het luisteren te laten verdwijnen. Dat lukte de muzikant al eerder, maar het gebeurt nu op wel heel fraaie wijze. Opduvel is er door gegrepen.
Opduvel 