Moving Furniture, 2020

Haarvöl is een Portugees trio bestaande uit Fernando José Pereira, João Faria en Rui Manuel Vieira. Laatstgenoemde zorgt voor het visuele aspect, maar wordt ook als mede-componist/muzikant opgevoerd. De muziek van de Portugezen wordt conceptueel en intellectueel benaderd, maar dat wil niet zeggen dat de ambient/drone-muziek van het drietal een emotionele lading ontbeert.

Het bij het Nederlandse label Moving Furniture Records verschenen Ridge of Humming Spoils is het laatste deel van een trilogie en werd voorafgegaan door de op hetzelfde label uitgebrachte albums Bombinate (2017) en Peripherad Debris (2018). De muziek komt tot stand door een combinatie van elektronica en field recordings. Hoe de verhouding precies ligt en hoe de opgenomen geluiden worden bewerkt, is niet uit de gecreëerde landschappen te halen, maar dat staat een boeiende luisterervaring niet in de weg.

Haarvöls muziek is conceptueel ontwikkeld als verkenning van de eigenschappen van geluid, om zodoende filmische en beeldvormende omgevingen te scheppen. Daarbij worden zowel digitale als analoge bronnen gebruikt. De kracht van de muziek zit in de gedetailleerdheid. De subtiel aangebrachte details zorgen ervoor dat één luisterbeurt nooit genoeg is om de muziek op waarde te kunnen schatten en dat je na ettelijke luisterbeurten nog nieuwe geluiden hoort, nuances gewaarwordt of een stuk net iets anders ervaart dan voorheen.

Ridge of Humming Spoils telt vijf tracks. ‘Unstable Dispossessions (Precarious)’ is de titel van de eerste abstracte soundscape. Het is een reis door een diffuus landschap; de contouren lijken niet vastomlijnd maar fluïde. Enkele natuurgeluiden klinken zo nu en dan door, maar dominanter zijn de fijnzinnige drones die niet in dikke lagen over elkaar worden gelegd, maar subtiel over, onder en langs elkaar heen manoeuvreren, terwijl terugkerende en incidentele geluiden daar omheen cirkelen. Geleidelijk verandert het landschap van kleur, worden met nieuwe geluiden drones gecreëerd en accenten gelegd. Zo is de muziek constant in beweging en wordt die ook constant gevoed met subtiele details. Na de tiende minuut komt een drone prominent naar voren. Die drone is niet helemaal statisch maar in beweging. Het stuk krijgt daardoor een wat minder vriendelijk karakter, wat wordt geaccentueerd met een paar ijle, feedbackachtige klanken.

‘The Uneven Trajectory of a Deviant Thought’ opent met een indringende drone, pregnant maar niet agressief. Een hoge pieptoon wordt toegevoegd, terwijl daaronder verschillende geluiden opkomen en wegsterven. Er heerst een gespannen sfeer, ook als de drone verder wordt geladen met tonen die aan een orgel doen denken. Net als in het eerste stuk is de drone steeds aan verandering onderhevig en omdat die drone duidelijk op de voorgrond treedt, vallen de verschuivingen meer op. De spanning wijkt langzaam en maakt plaats voor een serener aandoend landschap. Totdat de gelaagdheid van de drone afneemt, die ook naar achteren verdwijnt en enkele elektronische geluiden bezit nemen van de ruimte. Die ruimte lijkt groot en kaal, terwijl daar een object in willekeurige banen doorheen beweegt, al zijn ook her en der andere geluiden waarneembaar. De muziek houdt iets ondoorgrondelijks.

In ‘Granite (Dramaturgy of Hopelessness)’ wordt een echoënde klank losgelaten. Die wordt herhaald. Tussenin klinkt stilte. Langzaam en zachtjes wordt die stilte opgevuld met elektronische klanken. Die klanken komen dichterbij en nemen in aantal toe, totdat zij uiteindelijk de macht overnemen. Inmiddels zijn die klanken uitgegroeid tot een bedaarde, meerlagige drone met daarbovenop iel klinkende elektronica. Ook is sprake van langzaam verschuivende patronen. Verrassend zijn de sprekende stemmen die even opduiken. Het stuk ademt een droefgeestige sfeer.

‘Relentless Faces of a Parallel Line to Reality’ straalt ook een zekere melancholie uit, maar klinkt ook abstracter dan het stuk ervoor. Drones, langzaam pulserende bewegingen en elektronische kraakgeluiden vormen de basis waarmee lichtjes gevarieerd wordt en waarop andere klanken zich nestelen. Langzaam krijgt het stuk meer body, vooral door een tweetonig motief dat naar voren komt. De intensiteit neemt toe en ook weer af. Haarvöl speelt met gelaagdheid en met dynamiek. In het laatste gedeelte wordt de rust verstoord met elektronische ruis.

Het slotstuk heet ‘Small Scale and Isolated Occurrences (for Eliane)’ en dat begint met een soort call and response, bijna klinkend als twee hoorns, dat boven op een zachte drone wordt gespeeld. Die drone wordt zwaarder en komt langzaam naar voren. De ontwikkeling zet zich niet zover door dat de drone de andere geluiden overstemt; er ontstaat een evenwicht waarin plaats is voor andere klanken die worden toegevoegd. Zoals ook in de andere stukken, waakt Haarvöl ervoor het totaalgeluid te vol te maken. Een zekere luciditeit blijft gehandhaafd.

Er gaat een zekere betovering uit van de muziek van het Portugese trio. De consciëntieuze muzikale aanpak met veel aandacht voor details maakt geen moment een afstandelijke indruk. Abstract is de muziek wel, maar niet emotieloos. Het is daardoor niet moeilijk om je mee te laten voeren door de muzikale landschappen van Haarvöl, waarop je moeilijk raakt uitgeluisterd.

Ridge Of Humming Spoils bandcamp