Jeshimoth, 2019
Jute Gyte is een buitenbeentje in de (black) metalwereld, want Adam Kalmbach, de muzikant achter dit eenmansproject, laat zijn muziek niet inperken tot wat voor muzikale conventie dan ook. De liefde voor black metal straalt van de muziek af, ook op het nieuwe album Birefringence, en toch weet de muzikant met elke release ver te blijven van voorspelbaarheid en clichés. Op elk van de doorgaans lange albums worden onontgonnen paden betreden, maar altijd klinkt een kenmerkend eigen geluid door.
Dat laatste lijkt bijna onmogelijk als je bedenkt uit hoeveel genres Kalmbach put en op hoeveel verschillende ideeën zijn muziek is gebaseerd. Toch herken je een Jute Gyte-track direct. Wellicht komt het doordat de uit Missouri afkomstige muzikant microtonaliteit en serialisme als muzikale tools gebruikt. Jute Gyte’s muziek klinkt wel bedacht, want is gebaseerd op van tevoren goed uitgedokterde ideeën. Desondanks bevat de muziek een flinke dosis emotie, al was het maar omdat agressie een uiting van de elementaire emotie boosheid is.
Maar het scala aan gemoedsbewegingen dat Jute Gyte’s muziek teweegbrengt, is veel groter. Op dit album zelfs groter dan ooit. De concepten zijn weer daar, maar naar eigen zeggen is Kalmbach voor Birefringence wat vrijer te werk gegaan in het schrijfproces. Dat levert verrassende momenten op en ook mooie contrasten met de strakker gecomponeerde en gespeelde passages. Bovendien is de emotionele zeggingskracht door het niet te rigide regime groter dan op de laatste paar releases.
De vreemde eend in de bijt die Jute Gyte is, maakt zijn muziek juist aantrekkelijk. De Amerikaan zit niet vast aan een genre en hoeft ook niet per se om de zoveel tijd heavy uit de hoek te komen. Er zijn zware momenten genoeg, vergis je niet, maar evengoed kan een stuk minutenlang in ambientsferen vertoeven. Kalmbach gaat een experiment niet uit de weg en de term ‘avant-garde’ komt direct in gedachten op bij het beluisteren van zijn complexe en vooruitstrevende muziek.
Dat komt het sterkst naar voren in ‘The Foam That Flows from the Mouths of Wild Boars’, waarin de black metal-invloed naar achteren is gedrongen (hij is er nog wel) en experimentele elektronische klanken, vervormde stemmen en een paar ritmes worden gecombineerd. In dit stuk wordt ook duidelijk wat Kalmbach bedoelt met de wat vrijere werkwijze die hij heeft gehanteerd. Ritmes en klanken lijken niet echt vast te liggen, de vorm evenmin en de onderzoekende sfeer blijft de hele tijd hangen. De drang om verwoestend uit te halen, wordt in toom gehouden. Resultaat: spanning.
Mooi is hoe Jute Gyte ogenschijnlijk niet veel met elkaar uit te staan hebbende elementen samenvoegt en er keer op keer mee wegkomt. Ritmes worden op elkaar gestapeld en een stuk kan uit meer dan een tempo bestaan. Het is soms even wennen, maar het past allemaal. De black metal viert hoogtij in opener ‘Angelus Novus’, maar in Jute Gyte-stijl en dus verre van conservatief. Het hoge tempo wordt al na korte tijd om zeep geholpen om plaats te maken voor een oefening in microtonaliteit. De furieuze metal keert echter al snel terug en samen met de apart gestemde gitaren levert dat een indringend geluid op.
Het gitaargeluid en -spel van de Amerikaan zijn messcherp in de harde passages, maar vertonen soms ook indie- en post-rocktrekjes, zoals in ‘Dissected Grace’, dat sowieso een post-rockachtige opbouw kent. De vergelijking met Deafheaven valt in het voordeel uit van Jute Gyte, want laatstgenoemde gaat een flinke stap verder. Het gebruik van verschillende tempi komt goed naar voren in het spel op de hihat, dat als het ware aan het dominante tempo hangt. Nadat de muziek kakofonische vormen heeft aangenomen, volgt in de laatste paar minuten een (dark) ambient-uitloop, gecombineerd met een patroon van vervreemdende gitaarakkoorden.
Elk stuk op het album heeft zijn specifieke kenmerken en Kalmbach neemt de tijd, want de meeste stukken klokken (ruim) over de tien minuten. In ‘Proposons’ komt de furiositeit als een donderslag bij heldere hemel en even later verkeer je zonder te beseffen waar het precies gebeurd is in ambientsferen. Aan verbeeldingskracht geen gebrek: in ‘The Unformed Volcanic Earth’ openbaart zich een nieuwe en vreemde wereld voor je netvlies. Geen enkel muzikaal element lijkt veilig in de handen van de Amerikaan, die wel een gespleten persoonlijkheid moet hebben, zoveel verschillende invloeden komen tegelijkertijd voorbij en zoveel richtingen gaat de muziek uit, ook dat soms tegelijkertijd. Toch maakt de muziek allerminst een onsamenhangende indruk. De muzikant heeft zijn eigen stijl en die klinkt in elk stuk door, zelfs in ‘The Foam That Flows from the Mouths of Wild Boars’.
Jute Gyte maakt muziek die je intellectueel kunt benaderen, maar ook ontspannen over je heen kunt laten gaan. In het eerste geval overtuigt Jute Gyte met zijn originele ideeën en de slimme manier waarop hij zijn muziek vormgeeft, in het tweede geval zorgt de variëteit ervoor dat de muziek op het ene moment vol agressie over je heen walst en het andere moment in donkere of vreemde sferen je hersenpan binnen glijdt. In beide gevallen komt de muziek op Birefringence goed tot zijn recht. Het is een veelomvattend en met ideeën volgepakt album. Wellicht is de muziek een beetje topzwaar, maar in dit geval is dat geen bezwaar.
Opduvel 