Harmonics And Nonadaptive Sounds, Goor
Zaterdag 25 mei 2019
Voor de laatste keer voor de vakantie vindt in de huiskamer van Hans van der Velden in het Overijsselse Goor een huiskamerconcert plaats. Zoals altijd is de setting intiem en luistert het publiek aandachtig. Voordeel van een concert in de huiskamer is dat je dicht op de artiest zit, je dus alle acties goed kunt volgen en je ook alles hoort, ook de niet versterkte geluiden.
Vanavond treden Roald van Dillewijn en Owlbites aan. Achter laatstgenoemde gaat Thanos Fotiadis schuil, een in het Griekse Thessaloniki geboren maar vanuit Utrecht opererende muzikant die onder andere deel uitmaakt van Lärmschutz. Dat is een Utrechts improvisatie/noise-trio waarvan op zeer regelmatige basis cassettes in kleine oplage verschijnen.
Improviseren doet Fotiadis ook in zijn eenmansproject Owlbites, maar de aanpak is anders. Met loops, effecten, gitaar, toetsen en samples creëert de muzikant zijn experimentele geluidswereld. Vanavond blijven de toetsen achterwege. Het vaststaande gedeelte komt van cassettebandjes. Die bevatten geluiden die de muzikant heeft opgenomen en waarvan hij zelf niet exact weet wanneer ze klinken of ophouden. De artiest verrast al spelende het publiek maar ook zichzelf.
Rode draad in het half uur durende stuk van vanavond is een sample van gesproken woord, beginnend met de woorden “Who is the dreamer?” Met andere opgenomen geluiden en gitaar brengt Owlbites daaromheen de muzikale contouren aan. Het gitaarspel is beheerst en helder en het laat ruimte voor de geluiden die niet opvallend naar voren komen maar ingebed zijn in het geheel. Fotiadis maakt ook loops van zijn gitaarspel, waardoor hij over zijn eerder opgenomen laag een tweede laag kan aanbrengen.
In het tweede deel van het stuk verandert de omgeving van geluiden. Zo af en toe duiken de stemmen op, maar nu zijn het geluiden die klinken als meeuwen die de muziek een minder vastomlijnd karakter geven. Ondertussen blijft de gitaar rustige motieven spelen, die verderop vergezeld gaan van lange tonen. Pas tegen het eind van het stuk laat Owlbites zijn gitaar noisy opereren, waarbij hij het geluid via een effect dat hij met zijn voetpedaal bedient laat opkomen. Besloten wordt met de geluidssample die het hele stuk aanwezig is geweest, terwijl de andere klanken langzaam wegsterven.
Een opvallende rol tijdens de concerten is weggelegd voor de hangende klok in de huiskamer. Je hoort de seconden tikken en elk heel en half uur slaat de klok. Bij het concert van Owlbites valt de slag van half negen in een zeer rustig gedeelte, waarna het tikken van de klok als een zacht ritme fungeert. Bij het concert van Roald van Dillewijn is dat tikken vanaf het begin goed hoorbaar, omdat de muzikant zacht begint. Wanneer het half tien slaat, valt dat precies samen met een overgang naar een ander gedeelte, alsof de muzikant het zo getimed heeft.
Van Dillewijn is te vinden in The Void*, Tapage & Espoir en Puin + Hoop. Hij ontwikkelt software en manipuleert en maakt elektronische instrumenten waarmee hij zijn geluiden creëert. Hij is steeds bezig met het vinden van nieuwe geluiden, om die geluiden vervolgens een interactie aan te laten gaan om op die manier spannende muziek te laten ontstaan.
Hoe dat in zijn werk gaat, is moeilijk te achterhalen. Van Dillewijn zit achter een tafel met een grote hoeveelheid elektronische apparatuur en hoe zijn geluiden tot stand komen blijft raadselachtig. De geluidskunstenaar begint heel zachtjes. Een drone is herkenbaar en zal lange tijd de constante vormen in de stroom van geluiden die Van Dillewijn uit zijn elektronica haalt.
In het eerste gedeelte is een ritmisch patroon waarneembaar, niet opdringerig op de voorgrond, maar wel duidelijk aanwezig. De klanken die de muzikant daaromheen verzamelt, laat opkomen of accenten laat leggen, zorgen niet voor een voorspelbaar muzikaal parcours, maar zijn aan verandering onderhevig, waardoor je als luisteraar niet de kans krijgt te wennen en dus bij de les blijft. De opbouw van het stuk is niet een rechte lijn, maar bestaat uit korte en lange fragmenten die steeds nieuwe energie in het geheel brengen, op subtiele wijze, zonder luidruchtige vormen aan te nemen.
Het oorspronkelijke ritmische patroon wordt na een paar minuten losgelaten en maakt plaats voor meer diffuse texturen, waardoor je nooit precies de vinger kunt leggen op hoe het stuk in elkaar steekt maar wel gefascineerd blijft luisteren. Aan het einde van het stuk brengt Van Dillewijn wel weer ritmiek aan, maar het is geen vastomlijnd ritme. Langzaam laat hij de muziek ‘leeglopen’, dat wil zeggen: hij vertraagt het ritme en haalt er elementen uit, waardoor het steeds minimalistischer wordt. Dat lijkt het einde van het stuk, maar Van Dillewijn verrast nog een keer door nu wel noise te creëren, waardoor hij in het laatste gedeelte alsnog luidruchtig voor de dag komt.
Zo eindigt een avond met twee boeiende optredens van muzikanten die hun eigen experimentele muzikale weg bewandelen. Dat leidt tot heel verschillende muziek, maar voor beide varianten bestaat ruimte in het Harmonics And Nonadaptive Sounds-concept. In het najaar vindt het H.A.N.S-festival plaats, op 12 oktober in Cultuurcentrum Herberg De Pol in Diepenheim. Een niet te missen kans voor avontuurlijk ingestelde muziekliefhebbers.
Opduvel 