Eigen beheer, 2019
Rotterdammer Rutger Zuydervelt blijft constant nieuwe muziek uitbrengen, vaak onder de naam Machinefabriek maar ook regelmatig onder zijn eigen naam. De elektronica-pionier vindt steeds nieuwe manieren om zijn muziek vorm te geven en hoewel elk werk duidelijk zijn stempel draagt, is inmiddels sprake van een zeer veelzijdig oeuvre. Overeenkomsten in alle werken van Zuydervelt zijn nuance en subtiliteit.
Voor eau gaat Zuydervelt de samenwerking aan met Mariska Baars. De twee muzikanten zijn geen onbekenden van elkaar. Eerder werkten zij al samen op het album Drawn (uit 2008 alweer) en beiden maken deel uit van Piiptsjilling, samen met gitarist Romke Kleefstra en dichter Jan Kleefstra. Een paar maanden geleden verscheen van een uitgebreide bezetting van die formatie onder de noemer FEAN een gelijknamige cd.
Zuydervelt en Baars waren (samen met Leo Fabriek en Wouter van Weldhoven) ook onderdeel van L/R/M/W, waarvan in 2010 het album Drifts verscheen. Baars maakte ook muziek onder de noemer Soccer Committee, waarvan tussen 2005 en 2009 een aantal uitgaven verschenen, waaronder een met Machinefabriek. Daarnaast was zij te vinden in Heathen Prayers, een trio dat naast Baars bestond uit Bart Jacobs en Sander Wildeboer.
In de begeleidende tekst bij eau staat dat het niet echt een lied of een compositie is. Technisch gezien is het dat wel, maar het functioneert meer als een atmosfeer die de ruimte vult. Daar valt weinig op af te dingen. In een half uur glijdt de muziek in golven over je heen, in een gelijkmatige sfeer en zonder naar een bepaald punt toe te werken. Het stuk begint en het eindigt een half uur later.
Daarmee is echter niet alles gezegd, want onderweg is het stuk wel degelijk aan verandering onderhevig, zijn verschillende bewegingen hoorbaar en is allerminst sprake van een statisch geheel. Zoals iedere golf van water verschillend is, zo is ook de muziek niet steeds hetzelfde. De stem van Baars is elektronisch bewerkt en haar zang is opgeknipt in ultrakorte fragmenten, waardoor een haperend effect ontstaat. Daaronder klinkt de stem nogmaals, maar dan lange tonen zingend. Na een paar minuten worden de korte fragmenten spaarzamer, totdat ze verdwijnen. Ondertussen horen we Baars verschillende lijnen door elkaar zingen.
Een licht melancholieke sfeer ontstaat die wordt versterkt door subtiel ingebrachte elektronische elementen die aanvankelijk dienen als ondersteuning van de stemmen, niet als instrumenten op de voorgrond. Wel is het geluid van een gitaar te herkennen dat uit de golven van stemmen tevoorschijn komt en er weer in verdwijnt. Zuydervelts kenmerkende kraakgeluidjes vormen ook een onderdeel van de elektronische ondergrond, net als langere klanken, die nooit echt als een drone fungeren maar ook in golven bewegen.
Alles bij elkaar ontstaat een soundscape waar je als luisteraar rustig op mee kunt deinen. Er is geen haast en er is geen doel, er is alleen de muziek die je meevoert en die je, door zijn verschillende details en nuanceringen, bij de les houdt. Zo verdwijnen na ruim tien minuten de vertrouwde stemmen naar de achtergrond, om plaats te maken voor hoge lange tonen van Baars die nu de achtergrond vormen voor ritselende en knisperende geluiden, zachte percussieve elektronica en heldere gitaarklanken.
De golven zijn kalm, maar langzaam doemt in de diepte een zwaardere en donkerder klank op, waardoor de kalme muziek van een lichte dreiging wordt voorzien. De stemmen keren terug, de draad oppakkend alsof ze nooit weggeweest zijn. Toch is er wat veranderd, want het stuk heeft onmiskenbaar een ontwikkeling doorgemaakt. Oppervlakkig beluisterd mag het gelijkmatig overkomen, er is steeds iets aan de hand, soms als een zachte rimpeling in het water en soms als een duidelijk waarneembare stroom. In het laatste gedeelte komen de donkere klanken soms aan de oppervlakte drijven, niet als naderend onheil, maar voortkabbelend over de andere geluidsgolven.
Uiteindelijk beginnen de stemmen van Baars weer te haperen, waardoor het einde van het stuk goed aansluit op het begin. De neiging om direct op repeat te drukken, is groot. Naar eau valt met gemak een hele middag of avond te luisteren. Je kunt er geconcentreerd naar luisteren, maar het stuk leent zich er ook voor om het gedachteloos te ondergaan. De muziek klinkt bijna bescheiden, maar is rijk aan details en subliem van opzet.
Machinefabriek (Rutger Zuydervelt) bandcamp
Opduvel 