De in München geboren pianist Franz von Chossy speelt al sinds zijn zesde levensjaar piano. Via zijn moeder kwam hij in aanraking met klassieke muziek, terwijl zijn Oekraïense grootmoeder hem aanmoedigde om volksmuziek te spelen op accordeon. Von Chossy ging naar Amsterdam en studeerde cum laude af aan het conservatorium aldaar.
De pianist is een virtuoos en veelzijdig muzikant, die zijn invloeden incorporeert in welluidende composities. Van zijn trio is nu een nieuw album verschenen, dat op 17 maart 2019 is gepresenteerd in het Bimhuis in Amsterdam. Hieronder worden zowel het album als het concert besproken.
Life Theater
O-tone, 2019
Von Chossy is een verhalenverteller op zijn piano. De titel van het nieuwe album van zijn trio is daarom goed gekozen. De verschillende stukken op de cd staan voor verschillende levensfases, die door het trio met veel passie worden vertolkt. Life Theater dus.
De laatste trio-cd die de naam van Von Chossy droeg, dateert alweer uit 2010. Pendulum was een album waarop de compositorische en improvisatorische kwaliteiten van de Duitse pianist optimaal tot hun recht kwamen in elf weldoordachte composities die met speelsheid werden gebracht, jazz met invloeden uit moderne klassieke muziek en filmmuziek mengden en zelfs enige popsensibiliteit bevatten.
Daarna bracht Von Chossy in 2012 met een quintet When The World Comes Home uit, een muzikale interpretatie van de verdrijving van Adam en Eva uit het paradijs, waarin jazz met Oost-Europese en Midden Oosten-invloeden ten gehore werd gebracht. In de lange periode sinds de laatste cd heeft Von Chossy niet stilgezeten. Zo maakt hij deel uit van Arifa, het Pascal Schumacher Quintet en het Alex Simu Quintet.
Muzikaal ligt Life Theater in het verlengde van Von Chossy’s vorige trio-cd. De bezetting is niet hetzelfde, want drummer Paul Wiltgen is vervangen door Kristijan Krajnčan, die naast drums ook in twee stukken cello speelt. Clemens van der Feen is de bassist van dienst en zijn rol is, net als op de voorganger, groot. Bij het Franz van Chossy Trio is niet alleen de piano melodie-instrument, de bas is dat regelmatig ook, samen met de piano of solo.
In de melodieën ligt een groot deel van de kracht van dit trio. Of de muziek nu kalm en bedaard wordt gebracht, of even een groove of een gecompliceerd ritme wordt gespeeld: altijd staat het melodische spel centraal. Von Chossy is een pianist die strooit met fraaie melodielijnen, maar ook met zijn rechterhand het melodieuze contrapunt verzorgd. De muziek heeft daardoor iets sprankelends en optimistisch, al klinkt zeker ook melancholie door in de composities van de Duitser.
Hoewel het overkoepelende thema persoonlijk is, is het als luisteraar niet moeilijk om parallellen te trekken met zijn of haar eigen leven of naar universeler terrein. De eerste vier stukken op Life Theater handelen over de eerste helft van het leven, de laatste paar stukken gaan over de laatste jaren. In opener ‘Inner Child’ is het speelse en het onschuldige karakter de leidraad. De hoge cellotonen vormen een fraai tegenwicht voor het beweeglijke pianospel.
Het leven wordt al complexer in ‘Anima’s Beast’, waarin de levenslust echter onaangetast is. De ritmische component is belangrijk en het spel van Chossy, die tegelijkertijd met zowel zijn linker- als rechterhand een melodie speelt, is subliem. De melodie in het begin van ‘The Wanderer’ straalt vredige melancholie uit, waarna een onrustiger gedeelte volgt, alsof de pianist staat te popelen om op pad te gaan. De rust wordt weer teruggevonden op een andere plaats, maar onderhuids begint het toch weer te kriebelen, steeds meer, totdat de reislust het wint en een nieuw avontuur wordt aangegaan.
Het spel met tempi komt goed tot uiting in ‘Backyard Unicorn’, waarin aanvankelijk een langzame pianomelodie wordt gekoppeld aan een in een sneller en vooral onrustiger tempo spelende ritmesectie. Een overgang naar een snellere passage volgt, waarna het stuk zijn definitieve vorm vindt met opwindende ritmiek en vervolgens rustig wordt afgebouwd. Een heel verhaal in een notendop.
Dat is de kracht van de muziek van dit trio. De composities op het album vertellen elk een relaas op zich en ieder stuk vormt een coherent verhaal bestaande uit meerdere hoofdstukken. Rustige en ingetogen passages worden afgewisseld met luidere en snellere stukken met flonkerend pianospel, melodieus basspel en ritmische complexiteit op drums.
Zo bestaan de fases in het leven ook weer uit verschillende stadia in de volwassen composities van Von Chossy, waarin verschuivingen van ritmiek aan de orde van de dag zijn en met dynamiek wordt gespeeld. De techniek van de drie muzikanten en de muzikale beheersing wekken bewondering, maar staan in dienst van de composities. Solo-passages zijn ingebed in die composities en zijn onderdeel van het welluidende geheel.
Live: Franz von Chossy Trio
Bimhuis, Amsterdam
Zondag 17 maart 2019
De cd-presentatie van Life Theater vindt op een zondagavond in maart plaats in het Bimhuis in Von Chossy’s woonplaats Amsterdam. Het Bimhuis is een ideale locatie voor de muziek van het trio: het geluid is goed, de sfeer aangenaam en het publiek aandachtig. Het album bevat zoveel muzikale rijkdom, dat de vraag is of het drietal er live nog iets aan toe heeft te voegen.
Ten opzichte van het album maakt uiteraard verschil dat je het trio aan het werk kunt zien. Behalve het visuele aspect, brengen Von Chossy, Van de Feen en Krajnčan geen extra dimensie, maar in dit geval is dat geen onoverkomelijkheid, want de kwaliteit van het gebodene is hoog, zeer hoog. Hoewel de muzikanten alleen de muziek het werk laten doen, is het toch een waar genoegen om naar de verrichtingen van de muzikanten te kijken.
Het trio speelt natuurlijk de stukken van het nieuwe album. Die worden geconcentreerd en met veel gevoel gebracht, waarbij opvalt hoe soepel het driemanschap op elkaar is ingespeeld. Overgangen worden zonder enige moeite genomen, ieder weet wanneer ruimte gegeven en ruimte genomen kan worden en wanneer gas gegeven en gas teruggenomen moet worden.
Von Chossy strooit vrijwel achteloos met melodielijnen, waarbij opvalt dat hij gedurende het optreden het hoogste register van de piano, waar de tonen iel worden, niet gebruikt. Welluidendheid staat voorop en daarin toont de geschoolde pianist zich een meester. De klassieke scholing klinkt door in zijn spel, maar het zijn vooral de speelsheid en de sprankeling die het meeste indruk maken.
Van der Feen is al jaren een van de topbassisten in Nederland. Zijn spel is zeer veelzijdig en hij weet dat perfect in te passen in de composities en het samenspel van het trio. De contrabas klinkt vol en rond, maar regelmatig speelt Van der Feen, gebogen over zijn bas, melodieën met hoge noten. Zijn linkerhand glijdt soepel over de snaren en snel geplukt spel gaat de bassist net zo makkelijk af als het spelen van lange gestreken tonen.
Krajnčan zien en horen we vanavond alleen op drums. Zijn afwisselende spel zorgt voor dynamiek, bepaalt de ritmische koers en is opvallend aanwezig in het totaalgeluid. Zacht spel met brushes of kleine bekkens gaat vloeiend over in meer robuust en soms zelfs enigszins tegendraads spel. De drumsolo waarbij Krajnčan geen sticks of brushes maar alleen zijn handen gebruikt, is fraai en een goed voorbeeld van hoe bij dit trio vakmanschap en gevoel samengaan.
De stukken van het album worden levendig gespeeld, waarbij regelmatig de vraag is waar compositie ophoudt en improvisatie begint, en andersom. Maar eigenlijk doet die vraag er niet toe; het trio weet de toehoorders te enthousiasmeren met verhalende muziek met een grote zeggingskracht. De verdiende toegift, het oudje ‘München’, is een mooi slotstuk van een avond vol pure muzikaliteit.
Opduvel 