Luxor Live, Arnhem
Woensdag 30 januari 2019
Op 21 februari 2012 koos het Russische politieke actie- en kunstcollectief de Christus-Verlosserkathedraal in Moskou uit voor een protestactie (‘Punk Prayer’) tegen de nauwe banden die Poetin en de Russisch-orthodoxe kerk onderhouden. Het duurde welgeteld veertig seconden voordat bewakers ingrepen, maar het was genoeg om een videoclip te maken en om wereldnieuws te worden.
Op de onverschrokken actie werd door de Russische autoriteiten buitensporig gereageerd. Drie leden van Pussy Riot werden opgepakt en twee leden werden uiteindelijk veroordeeld tot twee jaar strafkamp. Een van die twee was Maria Alyokhina. Dat Poetin de twee vrouwen amnestie verleende (volgens hen een publiciteitsstunt), betekende niet het einde van Pussy Riot. Onder andere tijdens het WK-voetbal in Rusland van afgelopen zomer, werd actie gevoerd. Vier leden van het collectief betraden het veld tijdens de finale.
Anno 2019 is Pussy Riot nog steeds alive & kicking. Alyokhina schreef een boek over haar belevenissen, ‘Riot Days’, en dat boek vormt de basis van de optredens die Pussy Riot in 2019 ook naar Nederland brengt. Een van de optredens vindt vanavond plaats in Luxor Live in Arnhem, dat met zo’n 350 bezoekers redelijk goed gevuld is.
Voordat Pussy Riot aantreedt, mogen de Nijmeegse punkers Antillectual de boel opwarmen. Het trio brengt melodieuze punk, zoals in de jaren negentig populair was, met wat emo-invloeden en politieke teksten. Heel bijzonder is het niet, maar live klinkt het best goed, wordt het met inzet en enthousiasme gebracht en niet te zwaar aangezet. De zang is soms tweestemmig en ook dat pakt goed uit. De teksten zijn moeilijk te verstaan, maar de korte toespraak waarin wordt gesteld dat het voor Antillectual makkelijk is om zich een politieke band te noemen in Nederland terwijl in andere landen mensen met gevaar voor eigen leven hun mening durven te geven, valt goed en zorgt voor een behoorlijk grote gunfactor. De band voorkomt dat het allemaal te serieus wordt en tijdens het half uur dat de band mag spelen (precies lang genoeg), zorgt de opzwepende punk voor een aantal dansende mensen op de voorste paar rijen en een glimlach op het gezicht.
Het optreden van Pussy Riot wordt ingeleid door producer
Alexander Cheparukhin. Hij benadrukt dat Pussy Riot géén punkrockband is en ook nooit is geweest. Wat komen gaat zal zijn gelijk bewijzen. Tijdens de vijf optredens in Nederland is de Russische act een viertal dat naast Alyokhina bestaat uit Kyrill Masheka (Belarus Free Theatre) en Nastya en Max van AWOTT.
Als het Russische viertal één ding uitstraalt, dan is dat standvastigheid. En dat geldt natuurlijk vooral Alyokhina, die aan den lijve heeft ondervonden waartoe het uiten van je mening in Rusland kan leiden. Pussy Riot geeft een dwingend, theatraal en soms provocerend optreden dat vergezeld gaat van beelden op een groot scherm achter het podium, waarop ook de gedeclameerde teksten in het Engels worden geprojecteerd. Je komt daardoor regelmatig ogen tekort, want kijken naar de verrichtingen van het viertal en tegelijkertijd de beelden en de teksten tot je nemen, is haast onmogelijk.
Die teksten zijn letterlijke citaten uit ‘Riot Days’. Alyokhina en haar drie kompanen vertellen het relaas over de acties, de arrestatie, het proces, de strijd die doorgaat in gevangenschap, de amnestie en het protest dat niet zal stoppen. De politieke lading is groot en de boodschap wordt op strenge wijze gebracht, zonder glimlach, zonder humor. Maar het is een overtuigende en belangrijke boodschap. Het publiek wordt met een flinke hoeveelheid water bespat en daarmee op symbolische wijze deelgenoot gemaakt van de episode over de gevangenschap van Alyokhina. De urgentie spat van de krachtige voordracht af en dat maakt veel indruk.
De muziek van Pussy Riot komt uit een laptop, aangevuld met percussie en trompetspel. De teksten worden gedeclameerd, gescandeerd en geschreeuwd en gaan vergezeld van (soms harde) dansbare elektronische beats en industriële klanken, afgewisseld met enkele rustige passages, een noise-uitbarsting en soms een ongemakkelijke stilte. De vier performers staan stijf achter hun microfoon of dansen, knielen, lopen en vallen. In combinatie met de beelden op de achtergrond biedt Pussy Riot een indringende ervaring.
Een laatste boodschap komt van Alyokhina die kort het woord neemt nadat de voorstelling is afgelopen: iedereen kan Pussy Riot zijn. Het is de slogan die ook – in het Russisch en het Engels – op de T-shirts prijkt die na afloop gretig aftrek vinden. Pussy Riot blijft verantwoordelijk voor een belangrijke proteststem nu Poetin onverdroten voortgaat met het vergroten van zijn macht en het monddood maken van tegenstanders. De opkomst van illiberalen in Europa en elders in de wereld is eveneens zorgelijk en ook daar kan Pussy Riot wellicht een rol spelen. De strijd gaat altijd door.
Opduvel 