ReR, 2018
In november 2016 vierde het Australische trio The Necks zijn dertigjarige bestaan in het Bimhuis met een zogenaamd ‘Chain Event’: een acht uur durend concert dat samen met muzikale vrienden werd gevuld. Het was een uitputtende maar muzikaal zeer bevredigende belevenis. Sinds die feestelijke happening hebben de leden van The Necks niet stilgezeten, want het nieuwe album Body is al de derde release sindsdien.
Pianist/organist Chris Abrahams, bassist Lloyd Swanton en drummer Tony Buck staan als The Necks voor minimale muzikaliteit; meestal bestaan de albums uit één lange track, vaak klokkend tegen of zelfs over een uur, waarin, vertrekkend vanuit een klein basisidee, al improviserend langzaam accenten worden verschoven en het stuk traag evolueert tot iets geheel anders dan dat basisidee.
Een enkele keer wordt van het stramien afgeweken, zoals op de voorgaande twee albums. Vertigo liet het trio in een andere mindset horen: de muzikale ideeën liepen niet vloeiend en bijna onmerkbaar in elkaar over, maar volgden elkaar meestal met een duidelijke scheidslijn op, overigens zonder afbreuk te doen aan de hypnotiserende kracht van de muziek. Het vorige album, Unfold, werd op dubbel vinyl uitgebracht en bestond uit vier afzonderlijke tracks van circa twintig minuten.
Op Body, verschenen op cd, is weer sprake van één lange track, van zevenenvijftig minuten deze keer. Het Australisch trio neemt zoals altijd de tijd en bouwt het stuk tergend langzaam op. Toch is sprake van een nieuwe muzikale move. Waar het drietal zich maar zelden het maken van muzikale sprongen veroorlooft, geldt dat niet voor deze plaat, want daarop hebben de heren voor de nietsvermoedende luisteraar bij de eerste beluistering een enorme verrassing in petto.
Het begint vertrouwd, met de basic basnoten van Swanton, de constante slagen op bekkens van Buck en het onderzoekende pianospel van Abrahams. De muziek heeft een ‘drive’, een duidelijke beweging voorwaarts en het repeterende patroon met die improviserende piano mist zijn hypnotiserende uitwerking niet. Stiekem gebeurt er weer meer dan oppervlakkige beluistering doet vermoeden. Orgelklanken zorgen voor opvulling en de minimale tromslagen volgen niet steeds trouw het zich herhalende parcours. Dat parcours wordt langzaam, bijna ongemerkt omgebogen.
Zou Body zich als vele andere releases langzaam ontvouwen en een onlosmakelijk geheel vormen, het zou prima zijn geweest. Het siert The Necks echter dat zij op zoek zijn naar vernieuwing, of misschien is het beter om te spreken van verrijking, van hun sound. Je zou het stuk kunnen opdelen in vier hoofdstukken. Het eerste daarvan is hierboven beschreven en neemt circa een kwartier in beslag. Daarna houdt de piano stil om plaats te maken voor orgelklanken. Ook duikt een akoestische gitaar op, bespeeld door Buck. De oorspronkelijke ‘drive’ is verdwenen, het stuk neemt een rustiger maar met spanning geladen vorm aan. Er wordt zelfs even met slechts tomslagen en geplukte basnoten gespeeld. Het tweede deel geeft steeds de indruk dat er iets op til is.
Dat vermoeden wordt bewaarheid, al is het even wachten op de surprise die Body herbergt. Net voor de vijfentwintigminutengrens wordt de samengebalde energie losgelaten en maakt de ingehouden spanning plaats voor uptempo post-rock. Drums, bas en piano spelen minuten lang een stuwend en onweerstaanbaar patroon. Rockmuziek was niet eerder zo prominent aanwezig in de muziek van de Australiërs. De variabele factor wordt gevormd door gitaar en orgel, niet vooraan gelegen in de mix, maar juist een beetje naar achteren, wel duidelijk hoorbaar maar niet opdringerig.
Exact een kwartier later stopt het energieke gedeelte en volgt hoofdstuk vier, waarin minimalisme en ambientstructuren de boventoon voeren. Buck speelt met belletjes en later ook met chimes, Swanton speelt lange gestreken noten en Abrahams’ vingers dartelen niet over het klavier maar beperken zich tot het spaarzaam indrukken van een toets. Met een paar harde accenten, snelle bekkenslagen en roffels creëert Buck onrust, als om aan te geven dat het hier niet een lang outtro betreft, maar een op zichzelf beschouwd volwaardig stuk muziek.
Het luisteren naar The Necks is een intense belevenis, als luisteraar ben je min of meer deelgenoot van het muzikale proces dat vanaf de eerste noot wordt ingezet, van een avontuur met een onvoorspelbare route en een ongewis einde. Het vergt wel wat geduld, want het trio neemt ook nu zijn tijd. Wat dat betreft blijven The Necks zichzelf, maar het is fijn om te horen dat de drie muzikanten hun palet, zeker in de laatste twee gedeelten, weten uit te breiden en nieuwe wegen vinden, zodat het trio na meer dan dertig jaar nog steeds relevant klinkt. Sterker nog: Body is een van de hoogtepunten in het toch al indrukwekkende oeuvre van The Necks.
Opduvel 