Trost, 2018
In 2015 verscheen This Is Our Language van het kwartet bestaande uit Rodrigo Amado (tenorsaxofoon), Joe McPhee (altsaxofoon en pockettrompet), Kent Kessler (contrabas) en Chris Corsano (drums). Het album maakte grote indruk in de wereld van de vrije improvisatie; bij menig scribent stond het album bovenaan de jaarlijst. De concerten die het kwartet daarna gaf, waren niet minder imposant: dit kwartet straalde aan alle kanten muzikale klasse uit. Nu is het tijd voor A History Of Nothing, de opvolger van het veelgeprezen debuut.
Over geschiedenis gesproken: als er iemand een hele jazzgeschiedenis in zich draagt, is dat de inmiddels 78-jarige McPhee. Al in 1969 leidde hij zijn eigen kwartet op Underground Railroad en sindsdien is een hele stroom releases verschenen, waarbij met het oplopen van ’s mans leeftijd het tempo van het uitbrengen van albums in een versnelling lijkt te geraken. Daarnaast is de saxofonist/trompettist zeer regelmatig op de internationale jazzpodia te vinden met verschillende muzikanten.
De drie andere musici hebben inmiddels ook hun steentje bijgedragen aan het steeds meer uitdijende jazzidioom, waarbij zij ook niet op een samenwerking meer of minder kijken. Amado is de leider van het kwartet, maar feitelijk is van leiderschap geen sprake. De vijf geïmproviseerde stukken staan op naam van alle vier de muzikanten. Verschil met het vorige album is dat McPhee naast zijn vertrouwde pockettrompet nu geen alt- maar sopraansaxofoon speelt.
A History Of Nothing kan slaan op de volledig geïmproviseerde muziek van het viertal. Ieder stuk begint met niets en al spelende ontstaat de muziek. Tegelijkertijd neemt elk van de muzikanten zijn eigen bagage – geschiedenis – mee en dat maakt dat wel degelijk over ‘history’ kan worden gesproken. Bij dit kwartet betekent dat, dat zowel de Europese als de Amerikaanse (freejazz-)traditie een hartig woordje meespreekt, wat niet verwonderlijk is gezien de herkomst van de leden.
De schat aan ervaring van de bandleden leidt niet tot verzadiging, maar tot een muzikale samenwerking op hoog niveau. Gelet op de muzikale expertise van de muzikanten, zijn de mogelijkheden schier eindeloos maar het viertal waakt ervoor om van zijn muziek een aaneenschakeling van technische hoogstandjes of kunstjes te maken. Het gaat hier om organische muziek met een kloppend hart van vier gelijkwaardige muzikanten. Ieder geeft en neemt ruimte en de ritmesectie is net zo belangrijk als de blazers.
A History of Nothing opent met ‘Legacies’, een vrijwel tempoloos en kamerjazz-achtig stuk waarin de muzikanten op rustige wijze, met veel lange noten, elkaars mogelijkheden aftasten. Kessler strijkt en dat doet ook Corsano, over de rand van een cimbaal. De beide saxen leggen hun noten langs en over elkaar. Kessler gaat over tot het plukken van de snaren terwijl Corsano spanning aanbrengt met bekkenspel.
Het titelstuk is het meest robuuste werk op het album. Hier geen omzichtig spel, maar een razendsnel aanzetten en responderen. De ritmesectie bepaalt het muzikale parcours, terwijl de blazers door elkaar heen spelen en vervolgens na elkaar soleren. Vooral Amado toont zijn veelzijdigheid als solist; in een paar frases weet hij zowel warm als weerbarstig spel ten gehore te brengen. McPhee is de scherper en vrijwel vibratoloos klinkende solist op sopraansax.
Daarna volgt een triostuk, zonder McPhee, dat alleen op de cd en dus niet op de lp te vinden is. ‘Theory of Mind II (for Joe)’ is wel aan McPhee opgedragen. Het stuk opent met een duet van bas en drums, waarmee benadrukt wordt hoe belangrijk Kessler en Corsano zijn voor de sound van het viertal. Vooral Corsano is een vindingrijke muzikant, die altijd op zoek is naar nieuwe mogelijkheden, nieuwe klanken, terwijl hij toch het samenspel niet uit het oog verliest. Weinig saxofonisten zijn behept met het fraaie timbre dat Amado heeft en dat in dit stuk bijzonder goed naar voren komt. Na ruim vier minuten maakt de rust plaats voor experimenteler spel waarin Kesslers snel schurende basspel de hoofdrol vervult. Zo wordt naar een lange climax toegewerkt waarin alle drie de muzikanten zich volop laten gelden.
McPhee’s pockettrompet horen we voor het eerst in ‘Wild Flowers’, dat door de Amerikaanse blazer wordt geopend met een solo met veel lucht en iele klanken, waarin gaandeweg steeds meer ‘echte’ trompetklanken doorklinken. Corsano en Kessler voegen zich erbij, waarna McPhee overstapt op sopraansax waarmee hij een gloedvolle solo produceert. Pas na vierenhalve minuut meldt Amado zich en neemt hij het stokje over van McPhee met solo waarin melodie een belangrijke rol speelt. De ritmesectie toont zich van zijn meest beweeglijke en soepele kant. Tegen het einde voegt McPhee zich op sopraansax bij Amado.
In slottrack ‘The Hidden Desert’ maken ritmiek en jazzy spel plaats voor sfeer en klankexperiment. In het begin is het zelfs moeilijk te onderscheiden welke instrumenten je precies hoort, maar van het spel gaat een speelse dreiging uit. De sfeer is geladen, de klankkleur donker. Kesslers spaarzame diepe basnoten zijn bepalend; daaromheen wordt door de andere muzikanten geëxperimenteerd. McPhee wisselt op zijn pockettrompet clean spel af met spel met voornamelijk lucht. Uiteindelijk wordt een soort rust gevonden, maar de spanning blijft. Meest bedrijvige muzikant is Corsano, zowel met conventioneel spel als met nieuwe vondsten.
De muziek van Amado, McPhee, Kessler en Corsano is veelzijdig, zowel lyrisch als weerbarstig en met veel gevoel voor melodie en voor abstractie. Het heeft eigenlijk alles wat freejazz zo aantrekkelijk maakt om naar te luisteren. A History of Nothing is een excellent album van vier muzikanten die elkaars taal spreken en volledig begrijpen.
Opduvel 