esc.rec., 2018
De uit Deventer afkomstige Jeroen Diepenmaat maakt zowel visuele als auditieve kunstwerken. Hij maakt onder meer sculpturen, installaties, tekeningen en collages. Als geluidskunstenaar heeft hij al de nodige bijzondere en originele projecten gemaakt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het knippen en plakken van flexidisc plaatjes, waarna de geschonden producten de klanken voortbrengen. Of aan Tak, waarbij Diepenmaat takken zodanig slijpt dat met de punt een vinylschijf kan worden afgespeeld. Die punt slijt natuurlijk en hetzelfde geldt voor het vinyl, maar dat maakt deel uit van het geluidsproces.
Keizersrande is een gebied, grenzend aan de IJssel, nabij Deventer en Diepenveen. Diepenmaat organiseerde het afgelopen jaar vier geluidswandelingen in dat gebied. Een beperkt aantal mensen mocht er deelgenoot van zijn en kreeg het resultaat direct op cd mee naar huis. Die vier schijfjes zijn in beperkte oplage nu verkrijgbaar als 4cd-box, waarbij de cd’s zijn gestoken in een handgemaakte kartonnen verpakking.
Met twee richtmicrofoons heeft Diepenmaat de geluiden in Keizersrande gemaakt. Die geluiden betreffen natuurlijk de natuur: het ruisen van de wind en het klotsen van water zijn bijvoorbeeld makkelijk als zodanig te herkennen. Maar de menselijke invloed wordt niet verdoezeld: de aanwezigen praten soms, of er wordt gekucht of gehoest. Daardoor ontstaat een waarheidsgetrouw geluidsbeeld van wat zich voordeed tijdens de wandelingen.
Dat levert op de vier schijfjes, die in lengte variëren van achttien tot drieëntwintig minuten, niet alleen interessante maar ook buitengewoon boeiende luisterervaringen doordat de schoonheid van alledaagse geluiden, waar je normaliter achteloos aan voorbij gaat of die je gewoon niet hoort, wordt benadrukt. In elk geluid schuilt muziek, zo blijkt maar weer.
Bij de box is een download gevoegd van Off Track, waarop elf muzikanten met de op de vier schijfjes vastgelegde geluiden als bronmateriaal aan de slag gaan. Ieder creëert op basis van Diepenmaats werk zijn eigen muziek. Dan blijken de geluiden als zij worden bewerkt, als wordt ingegrepen in de natuurlijke context, een functie te vervullen als field recordings, zoals wel vaker gebeurt bij ambient-muzikanten. De bewerkingen van de muzikanten geven de door Diepenmaat opgenomen geluiden een nieuwe dimensie. Soms heeft de nieuwe muziek zich behoorlijk losgezongen van de oorspronkelijke omgeving, maar in andere gevallen bevindt die zich auditief nog steeds duidelijk in Keizersrande en zijn de toevoegingen van de muzikant ingepast in die omgeving.
Zo vormen in ‘Rough Sound Walk Loops’ van Michael Ridge de natuurlijke geluiden niet alleen de basis maar bepalen zij de sound. Ridge manipuleert de geluiden niet zozeer, maar selecteert en voegt samen. Ook in Staplerfahrer’s ‘Keizersrande (Four Track Trail Mix)’ blijven de oorspronkelijke geluidsopnamen prominent aanwezig. Machinefabriek (Rutger Zuidervelt) creëert echter volledig zijn eigen (in het eerste gedeelte zware en donkere) geluidslandschap, waarin de natuurgeluiden wel terug te vinden zijn maar de elektronica de boventoon voert. Veel minder ambient is de muziek van Nlus, die een heus drumstel aan de geluiden toevoegt, waardoor zijn ‘Whether it is a walk in the…’, dat ook erg elektronisch klinkt, van ritme wordt voorzien.
Les Horribles Travailleurs (Max Kuiper) heeft bronnen uit alle vier de wandelingen gebruikt voor ‘Keizersrande 1’ tot en met ‘Keizersrande 4’. Hij is dus vier keer vertegenwoordigd op Off Track en wellicht is hij degene die de meest treffende symbiose tussen de veldopnamen en de eigen inbreng teweegbrengt. Kuiper maakt zijn muziek met analoge taperecorders en hij is dus zelf een verzamelaar van geluiden. Op twee stukken wordt hij bijgestaan door Anja Kreysing. Vermelding verdient ook de manier waarop Gluid de elektronische geluiden en field recordings prachtig combineert met een vrouwelijke zangstem.
Maar eigenlijk verdient iedere track op deze verzameling apart aandacht, want er zijn geen zwakke plekken te vinden op Off Track, dat een buitengewoon spannende collectie muziek bevat, naast die van de genoemde artiesten van BMB con., Teleferick, podL, francisco lópez en Vehikel. Het bronmateriaal blijkt een vruchtbare voedingsbodem voor de verschillende muzikanten om daarmee hun eigen muziek te creëren.
Daarnaast zijn de oorspronkelijke geluiden – aanwezig aan de oppervlakte of in de diepte – zodanig sterk, dat ondanks de verschillende muzikale invalshoeken een coherent album ontstaat. Het is aan te raden om eerst de vier cd’s te beluisteren en daarna het verzamelalbum (dat niet apart verkrijgbaar is), maar ook op zichzelf staand komen beide uitgaven goed tot hun recht. Het gaat hier niet om zomaar een bedacht project of een interessant experiment, maar om verbazingwekkend mooie muziek.
Opduvel 