Low Point, 2018
Hoe lang en hoe vaak kun je met lange soundscapes met minimale bewegingen blijven boeien? Orphax bewijst dat binnen die bandbreedte veel mogelijk is en dat op zodanige wijze dat iedere uitgave er een is om naar uit te kijken. Het ondergaan van de klanken blijkt elke keer weer een bezigheid die goed is voor hart en hoofd, want het eenmansproject van Sietse van Erve staat garant voor intelligente klanklandschappen die er ook in slagen op de emotie te spelen.
A Summer’s End heet de laatste release van Orphax en die is op cassette verschenen bij het in het Engelse Nottingham gevestigde label Low Point. Onderwerp is de zomer van 2017, die gekenmerkt werd door veel nattigheid en grijze wolkenluchten, met incidenteel een warme zomerse dag. Het depressieve gevoel dat een slechte zomer oproept, is het uitgangspunt voor de twee stukken op de cassette, die zijn opgenomen eind augustus en begin september 2017.
De twee tracks zijn gebaseerd op geïmproviseerde opnamen die Van Erve maakte met zijn JP8000, een oude virtueel analoge synthesizer die hij na jaren onder een laag stof vandaan heeft gehaald. Zoals we van de muzikant gewend zijn, bouwt hij zorgvuldig maar met minimale middelen aan zijn soundscapes, die statisch en constant overkomen maar stiekem meer bewegingen bevatten dan je zou denken. Waar Orphax vorig jaar in Warschauer Straße, een van zijn beste uitgaven, een wat ruwere versie van zichzelf liet horen, zijn de twee stukken op A Summer’s End wat verfijnder.
Waar door velen ervoor gekozen wordt om gedurende een soundscape het aantal lagen en bewegingen te laten toenemen, lijkt Orphax in de eerste track, ‘A Summer’s End’, de omgekeerde weg te bewandelen. Gaandeweg wordt de muziek statischer, totdat die in het tweede gedeelte vrijwel stilstaat en met één lange drone en wat ruisende klanken naar het einde wordt toegewerkt. Bij nauwkeurige beluistering bevat die drone echter ook de nodige beweging. Daarvóór bevat de muziek ook geluiden op de achtergrond die een ritme voortbrengen. Of suggereren, het is niet duidelijk of de ritmische bewegingen alleen in je hoofd of daadwerkelijk plaatsvinden, wellicht zijn het slechts geluiden zonder ritmische bedoeling.
Waar Orphax altijd in slaagt, is om zijn gelaagde muziek een dosis spanning en emotie weer te geven. Op deze cassette is de stemming melancholiek, volledig in overeenstemming met het onderwerp waar het werk over gaat. Er is geen regen hoorbaar, een methode die Van Erve ook had kunnen toepassen, maar dat zou te makkelijk zijn. De muzikant doet beelden van grijze luchten opdoemen door de klankkleur die hij zijn ambient- en dronemuziek meegeeft. Zo kun je je na zo’n acht minuten dreigende regenwolken voorstellen doordat de drone een onheilspellend en donker randje wordt meegegeven en na een paar minuten ook luider gaat klinken.
Grijstinten openbaren zich ook direct aan het begin van ‘September Mourning’. Ook nu is de sfeer droefgeestig, maar minder zwaar en minder dreigend dan in het eerste stuk. De ruisende klanken op de achtergrond zijn gebleven, de (gesuggereerde) ritmische patronen niet. Het is of je op een koude en druilerige septemberdag door het raam naar buiten kijkt en de grijze wolken langs de hemel ziet trekken. Het stuk is veel constanter dan ‘A Summer’s End’. Bewegingen zijn er wel maar niet om het stuk in een andere richting te duwen, ze dienen als variaties binnen het standvastige muzikale regime. Daarmee veranderen ze zeer langzaam toch de klankkleur van het geheel. Na zo’n twaalf minuten klinkt het stuk lichter en daarna vinden ook meer gebeurtenissen plaats in de muziek en wordt de toon van de drone steeds hoger. Wellicht zit er toch een gaatje in het dichte wolkendek.
Hoe hij het precies doet is Opduvel een raadsel, maar Orphax weet de luisteraar steeds weer in de greep te houden met zijn intrigerende soundscapes. In dit geval is het niet moeilijk om de slechte zomerdagen die we allemaal kennen voor het netvlies te halen en voor die dagen vormt A Summer’s End de perfecte soundtrack.
Opduvel 