IIKKI, 2018
IIKKI is een in Frankrijk gevestigd label, tevens uitgeverij, met als doel om twee werelden bij elkaar te brengen: die van de beeldend kunstenaar en die van de muziekartiest. Dat gebeurt door werken van kunstenaars uit de twee disciplines aan elkaar te koppelen. In dit geval gaat het om de Italiaanse fotograaf Renato D’Agostin en de Amerikaanse componist en uitvoerend musicus Scott Worthington.
Van crossover is geen sprake, ieder houdt zich bij zijn eigen discipline. Wel laten de kunstenaars zich inspireren of op zijn minst beïnvloeden door het werk van de ander. Het resultaat is Orbit, dat bestaat uit een fotoboek en een lp. Beide fysieke uitgaven zijn afzonderlijk of gezamenlijk te koop. Als geïnteresseerde kun je alleen het fotoboek bekijken of alleen de muziek beluisteren. Je kunt de kunstwerken ook achter elkaar tot je nemen of tegelijkertijd. Op die manier kun je beide disciplines op verschillende manieren op je in laten werken.
Orbit in de versie van D’Agostin is een 96 pagina’s tellend boekwerk met 59 zwart-wit foto’s. Het zijn mooie kunstzinnige en stemmige foto’s, uiteenlopend van onderwerp maar samenhangend qua stijl. Onder dit stuk staat een filmpje waarop door het fotoboek wordt gebladerd, met muziek van Worthington. Dat betreft alleen een gedeelte uit het eerste stuk, ‘A Time That Is Also A Place’, terwijl het boek is ingedeeld naar de drie titels die het album van de componist en contrabassist kent. De video geeft op zich een goed beeld van het boek en de muziek en hoe die op elkaar inwerken, maar beter is natuurlijk om op je eigen tempo door het boek te bladeren terwijl je naar de muziek luistert.
Van Worthington als componist zijn twee cd’s verschenen bij Populist Records: Even The Light Itself Falls, een werk van bijna anderhalf uur voor klarinet, percussie en contrabas, het laatste instrument bespeeld door Worthington zelf, en Prism, een album met werken voor verschillende contrabas-combinaties. De Amerikaan is een moderne componist, met een hang naar minimal music, die het gebruik van elektronica niet schuwt.
Minimal music en elektronica zijn ook te horen op de lp Orbit. De muziek is zacht en komt ook op zacht volume – waardoor je als luisteraar je best moet doen om de details en nuances te horen – het best tot zijn recht. Juist door het lage volume dwingt Worthington aandachtig luisteren af. De muziek is minimalistisch. In ‘A Time That Is Also A Place’ is fluitiste Rachel Beetz te horen, spaarzame noten spelend die liggen op een pulserende drone. De invloed van Morton Feldman doet zich gelden, al brengt Worthington meer variatie aan, bijvoorbeeld door bovenop de vriendelijke drone van het begin een aantal keer een stormachtige te leggen, al klinkt ook die zacht. Het stuk heeft geen tempo, maar staat ook niet stil: constant is er beweging, gebeurt er iets. Dat kan zijn wijziging van motief door de fluitiste, maar ook door het variëren in de achtergrondgeluiden, door het weglaten van de oorspronkelijke drone of door alleen de stormachtige drone te laten klinken. De grote kracht van ‘A Time That Is Also A Place’ is dat de compositie klein wordt gehouden, dat die bestaat uit een paar elementen waarmee op wisselende manieren wordt omgegaan.
‘Interlude’ is een elektronische compositie met lange hoge klanken die niet helemaal harmoniëren maar juist een beetje schuren en wringen. Het stuk heeft een dreigend karakter door de spooky geluiden op de achtergrond.
In het langste stuk op het album, ‘A Flame That Could Go Out’, horen we Worthington op zijn contrabas, waarvan de klanken op subtiele wijze elektronisch zijn gemanipuleerd. De bassist speelt een patroon van een paar basic noten, waarop hij vervolgens subtiel varieert. Door die variatie ontstaat een nieuw patroon. Elektronica klinkt op de achtergrond. Zowel het lage als het hoge register van de contrabas wordt gebruikt, klanken klinken door, werken op elkaar in, resoneren. Naarmate het werk vordert, wordt het minimalistischer: het aantal noten neemt af en de pauzes tussen de gespeelde noten worden langer. Ook hier weet Worthington met minimale middelen maximaal effect te sorteren, want het stuk is spannend terwijl tegelijkertijd ook rust uitgaat van de compositie.
Hoe de muziek op dit album het best tot zijn recht komt, met of zonder fotoboek, afzonderlijk of gecombineerd, is een persoonlijke kwestie, maar de drie stukken op Orbit overtuigen sowieso zonder visuele input. Worthington’s composities imponeren door hun eenvoud, doordat de muzikale middelen fijnzinnig worden ingezet en op even fijnzinnige wijze worden samengevoegd. Naarmate de muziek vaker wordt beluisterd, gaat die meer intrigeren. Orbit is in al zijn bescheidenheid een indrukwekkend album.
Renato D’Agostin + Scott Worthington = Orbit (IIKKI 005) from IIKKI on Vimeo.
Opduvel 