Eigen beheer, 2018

Het Portugese Haarvöl is een trio, waarvan slechts twee leden muziek maken. Fernando José Pereira en João Faria zijn degenen die de soundscapes creëren, terwijl Rui Manuel Vieira zorgt voor de visuals. Op de nieuwe cd The Oblivion’s Wordless Knot ontbreekt het visuele aspect (al bevat het artwork een aantal foto’s), maar ook zonder beelden weet de muziek te intrigeren.

De muziek en de beelden die The Oblivion’s Wordless Knot vormen, zijn gemaakt in opdracht van The Family Film Project, een jaarlijks terugkerend filmfestival in Porto. In het werk reflecteert Haarvöl op drie dimensies van tijd: verleden heden en toekomst. Terugkijken gebeurt om te weten hoe vooruit te kijken. De verdoofde toestand van het heden streeft ernaar om verstoringen van tijd en ruimte op afstand te veroorzaken. Vergeetachtigheid en kwetsbaarheid van het geheugen spelen een bepalende rol.

De abstractie van het voorgaande wordt concreter gemaakt doordat het Portugese trio aandacht vraagt voor een vergeten rebelse episode in de Spaanse geschiedenis, namelijk die van de Galicische guerillabeweging Maqui, die vanaf het einde van de Spaanse burgeroorlog tot eind jaren zestig actief is geweest. De leider in Centraal Galicië was de populaire Benigno Andrade Garcia, die bekend stond als Foucellas. Hij vocht met de Maqui totdat hij in 1952 in een hinderlaag liep van het fascistische regime en daarna werd geëxecuteerd.

Het vorenstaande is een verkorte weergave van de thematiek waar de muziek van Haarvöl op is gebaseerd. Het drietal kiest voor een intellectuele benadering als uitgangspunt, maar dat betekent gelukkig niet dat de klanken die daarbij zijn gezocht alleen zijn bedoeld voor het hoofd en niet voor het hart. Kennis van de context waarbinnen de muziek tot stand is gekomen, helpt natuurlijk wel om de opeenstapeling van klanken van de muzikanten te begrijpen.

Haarvöls muziek is een combinatie van elektronica en veldopnamen, door elkaar heen gebruikt, waarbij de elektronische component de boventoon voert. Hoe de Portugezen tot hun klankencombinaties komen, is moeilijk in te schatten, maar ze leiden in ieder geval tot intense soundscapes die, de thematiek indachtig, een realistische impressie van gebeurtenissen lijken te geven, ook zonder visuele input.

De titels spreken overigens boekdelen, zoals die van opener ‘An Unstoppable Will To Resist’. Haarvöl verklankt de rebelse stemming door het maken van een stormachtige drone met opkomende en wegstervende grimmige klanken en elektronische geluiden die de suggestie van een gevecht wekken. In ‘Times Of Mutiny’ wordt de opstand werkelijkheid. Een terugkerende bastoon en ijle klanken zorgen voor een onheilspellende sfeer. Haperende, krakende geluiden en zware klanken scheppen een gelaagde atmosfeer die steeds dreigender wordt.

De sfeer op het album wordt alsmaar beklemmender. Waar ‘Curtain Of Bars’ over handelt, is niet moeilijk voor te stellen. De angst en de paniek van de gevangene zijn voelbaar. De klanken zijn benauwend en een ongemakkelijk ritme maakt de sfeer nog drukkender. De muziek grijpt je bij de strot en laat niet meer los, tien minuten lang. Verlossing is er ook daarna niet, want ‘Between Coal and Diphtheria’ is zo nodig nog heftiger en beklemmender, al klinkt hier niet zozeer de angst als wel onverzettelijkheid in tijden van verval in door. Een drone vormt de basis, met daaromheen lange klanken maar ook rammelende, rinkelende geluiden en feedback.

Vastberadenheid maakt plaats voor onmacht in ‘Painful Shout (Of Silence) For Freedom’. De sfeer wordt somber en donker, maar niet naar binnen gekeerd. Daarvoor bevat de muziek te veel beweging en te veel details en maakt het duo te veel lawaai. De schreeuw wordt door niemand gehoord. De muziek van Haarvöl gelukkig wel, want die is akelig mooi. De intellectuele benadering in samenhang met de abstracte maar emotioneel geladen muziek leidt op The Oblivion’s Wordless Knot tot prachtige atmosferische geluidskunst.

The Oblivion’s Wordless Knot bandcamp

HAARVÖL • The Oblivion´s Wordless Knot • TEASER from Haarvöl on Vimeo.