Faux Amis, 2017
Uit Utrecht komt het kwartet Graeae, bestaande uit Niko Markanovic (The Central Line), Rutger van Driel (Lärmschutz), Serpentine (This Leo Sunrise) en Violet Meerdink (This Leo Sunrise, Zapperdeck, Gilbert & Violet). Het viertal muzikanten maakt muziek met een filmisch karakter waarin flarden muziek uit verschillende windhoeken worden verwerkt. Aldus ontstaat een eigen en eigengereid geheel. “Dompel je onder in de muziek van de films die David Lynch nooit meer gaat maken!”, staat op website van de band waarvan nu het album Black Red is verschenen op cassette.
Het album bestaat uit twee lange soundscapes van een kleine vijfendertig minuten, ontstaan uit studio-opnamen en live-improvisaties. Het visuele aspect speelt voor Graeae kennelijk een belangrijke rol, want van beide stukken is een video gemaakt. Die video’s onderstrepen het surrealistische karakter van de muziek. Met gitaar, bas, accordeon, viool, elektronica en stemmen creëert het Utrechtse kwartet een vervreemdende sfeer, waarin soms een liedje opduikt, maar waarin merendeels klanklandschappen ten gehore worden gebracht.
‘Red feat. a square’ heet kant A van de cassette, beginnend als een aardedonkere folksong met americana-invloeden. Met gevoelvol spel op gitaar, accordeon en viool en prachtige samenzang van Markanovic en Meerdink ontstaat een lied met een grote emotionele lading. Na dat conventionele begin, start een soundscape waarin op meer abstracte wijze geëxperimenteerd wordt met klanken, met sfeer en dynamiek. De berusting van de song maakt plaats voor een donkere en onheilspellende sfeer. De dreiging is niet concreet, maar er is zeker wat aan de hand. Elektronica, een enkele keer stemmen, gitaar en viool zijn verantwoordelijk voor het unheimische gevoel dat de muziek oproept. Zelfs de accordeon, die toch geen onconventionele klanken produceert, brengt geen licht in de duisternis. Als luisteraar blijf je steeds nieuwsgierig naar wat komen gaat. De bijbehorende video, waarin een landschap voorbijtrekt en een oog je aankijkt en soms wegkijkt, geeft geen uitsluitsel.
Rond minuut zeventien maakt het abstracte geluidslandschap plaats voor een door gitaar en viool gespeeld, repeterend motief. De accordeon legt accenten en op het motief wordt gevarieerd. Langzamerhand krijgt de accordeon een grotere rol. Daarachter ontstaat een drone die luider wordt en overgaat in elektronische klanken, als experimentele respons op het conventionele akoestische spel. Na verloop van tijd doet een zangstem zijn intrede. We zijn negenentwintig minuten ver als de viool een nieuwe melodie inzet, losjes begeleid door achtereenvolgens gitaar, accordeon en vogelgeluiden. Tegen het einde van het stuk krijgt de viool tegenspel van een flinke portie noise en uiteindelijk resteert slechts noise.
‘Black feat. rudgy’ start met schurende, schuivende, slaande, draaiende en fluitende experimentele klanken. Daaruit lijkt een ritme van accordeon en gitaar als vanzelfsprekend op te doemen. Een melodie van de gitaar wordt wreed verstoord door snerpende en ruisende elektronische geluiden. De gitaar lijkt het op te geven, maar de accordeon niet. Er wordt een nieuwe ritme gevonden en de elektronische verwarring wordt naar de achtergrond verdreven. Bas, accordeon en viool zetten vervolgens een nieuw stuk in van waaruit verder wordt gebouwd aan een soundscape met noisy trekjes.
Daarna is het tijd voor weer een donkere song, mooi beheerst gezongen maar door harde elektronische geluiden ontregeld. Een storm van scherpe geluiden luidt een elektronische fase in, al laat de accordeon zich ook niet onbetuigd in het creëren van spanning. Langzaam nemen de akoestische instrumenten en elektrische bas en gitaar het heft weer in handen. Het terrein wordt niet met harde hand teruggewonnen, maar sluipenderwijs, zonder stemverheffing. Besloten wordt met een breekbare song, verrassenderwijs in het Nederlands gezongen.
Graeae maakt muziek waarvoor je enig geduld op moet kunnen brengen en het vergt een paar draaibeurten om de muziek goed op waarde te kunnen schatten. De lange stukken bieden niet veel houvast, maar geven wel blijk van een rijke muzikale fantasie. De muzikanten zouden kunnen kiezen voor het maken van louter songs of voor het maken van alleen soundscapes, want in beide vormen tonen zij zich bedreven. De makkelijke weg is echter niet altijd de beste. Juist het plots kunnen opduiken van een song midden in een soundscape maakt Black Red zo’n bijzonder album, een enerverend album dat per luisterbeurt meer geheimen prijsgeeft.
Opduvel 