Box Records, 2017
“ORE is the drone, doom tuba sound of Sam Underwood”, staat te lezen op de website van dit eenmansproject. Beter valt het niet te omschrijven. Het gaat hier inderdaad om de tuba als hoofdinstrument. Dat instrument zal niet snel geassocieerd worden met het maken van drone- en doom-muziek, maar het is exact wat de Britse tubaspeler doet. Het is dus zaak vooroordelen over de tuba te laten varen, want Underwood bewijst dat dit vaak in orkesten gebruikte instrument ook prima als solo-instrument dienst kan doen.
ORE was aanvankelijk een duo waarin Underwood tuba en drums speelde en Stuart Estell tuba en elektronica. In 2014 scheidden de wegen van de tubaspelers en sindsdien is Underwood alleen verantwoordelijk voor de muziek van ORE. Belatedly is het eerste volwaardige album van hem als solo-artiest, al gingen enkele singles vooraf aan deze release.
Het voornemen was om dit album eerder te laten verschijnen, want de muziek was bedoeld als gift voor Underwood’s vader nadat bij hem eind 2014 de diagnose longkanker werd gesteld. Toen zijn vader acht maanden later overleed, had Underwood het album nog niet voltooid en daarna bleek het voor de muzikant te moeilijk om de plaat af te maken. Uiteindelijk heeft hij de draad toch weer opgepakt en zodoende is de plaat er toch nog gekomen, met de veelzeggende titel Belatedly.
Doom en drone mogen de hoofdmoot vormen van de muziek die ORE maakt, het zijn niet louter muzikale landschappen die je als luisteraar te horen krijgt. Underwood speelt melodieën op zijn tuba en de muziek heeft ritmiek. Door de heldere productie klinkt het album menselijk: adem en aanzetten zijn goed te horen. Het geeft de muziek warmte en diepte en als luisteraar waan je je dichtbij de muzikant.
Belatedly is verschenen als dubbelelpee. Op de eerste schijf is het eenmansproject ORE te horen, slechts in een stuk bijgestaan door een percussionist. Op de andere plaat laat Underwood zich bijstaan door telkens een andere gastmuzikant. De donkere en vaak ook sombere sfeer is de overeenkomst tussen de beide schijven, maar door het inbrengen van de gasten krijgt de muziek een andere invulling en een andere dynamiek dan wanneer die slechts door Underwood wordt voortgebracht.
Het album opent met gemene feedbackklanken, alsof Underwood direct wil laten horen dat hij geen zoete koekjes bakt. ‘Skarn’ blijkt daarna toch luistervriendelijker dan de opening doet vermoeden. Met slagwerk wordt een traag ritme neergelegd. De tuba speelt een drone maar ook een melodie. Door de lage klank van het instrument klinkt de muziek duister. Meer licht is er in ‘Silicate’ door de wat minder somber klinkende melodie en de levendige percussie van Dan Preece. Ook ‘Vanadium’ klinkt door het hogere tempo en de lichtere melodie hoopvol. De andere twee tracks op de eerste schijf zijn echter weer bedrukte werkstukjes. De diepe toon van het instrument is ronduit prachtig en de combinatie van tubaklanken die als drone fungeren en het melodische tubaspel werkt uitstekend.
Op de plaat met gasten is de titel van elk stuk de voornaam van de gastmuzikant. De in Engeland residerende oudspeler van Iraakse komaf Khyam Allami drukt zijn stempel met bewerkte en natuurlijke oud-klanken. Underwood laat zijn tuba als een didgeridoo klinken (of is het echt een didgeridoo?) en het stuk ontwikkelt zich tot een hypnotiserend ritmisch en noisy geheel. Beck Baker speelt op het naar haar vernoemde stuk bariton. Dat is een minder groot muziekinstrument dan de tuba, maar nog altijd een laag klinkend blaasinstrument. Baker neemt de melodie voor haar rekening, terwijl Underwood zich beperkt tot de lage grondtonen. Gitaar en spaarzaam slagwerk vervolmaken het stuk.
Elektronische klanken starten ‘Sof’, genoemd naar tromboniste Sophie Cooper. In tegenstelling tot het voorgaande stuk, speelt Underwood nu de trage melodie, terwijl de drone afkomstig is van Cooper, waarvan de tromboneklanken elektronisch zijn bewerkt. Thomas Stone speelt vervolgens contrafagot. Dit instrument klinkt ook laag maar behoort tot de houten instrumenten, waardoor de klankkleur van ‘Thomas’ anders is dan de die van de voorgaande stukken. Het werk kent geen melodie en bestaat uit lange tonen. Het laag overheerst en het stuk is daardoor aardedonker. Een snaredrum zorgt voor reuring. Tot slot mag Kazuyuki Kishino, beter bekend onder zijn artiestennaam KK Null, met elektronica experimenteren. Het trage tubaspel wordt voorzien van noise, ritmische patronen en overal opduikende geluiden.
ORE overtuigt op Belatedly zowel in oervorm als met gastmuzikanten. De muziek is grotendeels somber gestemd, kent weinig licht en de nadruk ligt op zware klanken, maar het klinkt in het geheel niet deprimerend. De muziek heeft wel emotionele impact en zowel de muzikale inhoud als de instrumentale invulling maken diepe indruk op dit originele, warmbloedige en werkelijk grandioze album.
Opduvel 