Eigen beheer, 2016
Amao Quartet is een Braziliaans kwartet bestaande uit louter gitaristen. Glauber Kiss de Souza, Daniel de Souza Mendes, Pedro Guerreschi Paiva en Igor Dornelles Mendes spelen allemaal elektrische gitaar, laatstgenoemde een achtsnarige. Met zo’n batterij aan elektrisch versterkte instrumenten kun je een aardige portie herrie maken, een geluidsmuur optrekken en je sound helemaal dichtsmeren. Doet het Amao Quartet dat ook?
Nee dus. Integendeel, door de vier gitaristen wordt op Improcreations uiterst behoedzaam gemusiceerd en regelmatig fluisterzacht. De Brazilianen zijn niet geïnteresseerd in een wall of sound; de belangstelling gaat uit naar de muzikale zoektocht, naar het onderling communiceren om op die manier tot een voorzichtige consensus te komen. Als dat betekent dat de muziek bijna stilstaat en dicht tegen stilte aanligt, dan zij het zo. Het is een muzikale opvatting die op het album tot mooie resultaten leidt.
Hoewel het hier gaat om geïmproviseerde muziek, kunnen we ook de termen ambient en (in mindere mate) drone van stal halen. Met jazz in de traditionele zin van het woord, heeft de muziek van Amao Quartet niet zoveel van doen. Met vrije impro uiteraard wel, in een bedachtzame verschijningsvorm. Dat geldt vooral voor het laatste stuk op Improcreations, genaamd ‘Terremoto’, dat meer dan de helft van de totale tijdsduur van het album in beslag neemt, waarvoor in grote gedeelten de aanduiding ‘pianissimo’ zelfs op een te luid volume duidt en waarin je soms nauwelijks kunt geloven dat er vier gitaristen aan het werk zijn.
Je moet soms welhaast in je speakers kruipen om iedere gespeelde klank op te kunnen vangen, maar het loont de moeite. Het viertal weet, misschien wel juist door het uiterst bescheiden volume en de minimale muzikale invulling, een dosis spanning te creëren die om verlossing vraagt. Die vervolgens niet of nauwelijks wordt gegeven. De muzikanten experimenteren op hun instrumenten, doen dat geconcentreerd en met precisie en met conventionele en onconventionele middelen. Individueel spel prevaleert boven een gezamenlijke klank en kleine motiefjes hebben de overhand boven lange muzikale lijnen. Pas in de laatste paar minuten van het tweeëntwintig minuten durende stuk gaat het volume enigszins omhoog en worden harde, bijna als gongslagen klinkende noten geproduceerd. De beheersing blijft en de nagalm is prachtig.
Aan de lange slottrack gaan drie stukken vooraf. Opener ‘O.U.a.T.i.P.o.A.’ laat de door elkaar heen spelende gitaristen horen, de ene een conventionele melodie spelend, een ander schurend en schuivend, een ander chromatische loopjes spelend en de laatste noise makend op de achtergrond. Die noise treedt al vrij snel op de voorgrond, wordt door de anderen overgenomen, en zo wordt het korte stuk uitgeluid. Aftastender klinkt ‘0002’, waarin de vier gitaristen ieder hun ding lijken te doen, afzonderlijk van elkaar, maar ondertussen wordt zorgvuldig geluisterd en het spel ingepast in het fragmentarisch en avant-gardistisch klinkende stuk.
Waar ‘0002’ in minimale abstractie blijft hangen, geen logische opbouw heeft maar gewoon ergens lijkt te eindigen, vertegenwoordigt ‘TrVdlclOnVl’ de expressieve zijde van het viertal. Nog steeds improviseren de vier heren dwars door elkaar heen, maar met meer oor voor melodie, dynamiek en levendigheid. Het stuk kent een rechtlijnig tempo, voornamelijk bepaald door een strak lopend motief op de lage snaren van een van de gitaren en uiteindelijk vinden de muzikanten zich in een kakofonie van jengelende gitaren. Maar ook hier geldt: de beheersing blijft. Besloten wordt met een gezamenlijk slotakkoord.
Het vergt wat geduld om Improcreations in zijn geheel te beluisteren. Met name het laatste stuk vraagt de nodige aandacht en meerdere luisterbeurten om goed op waarde te kunnen schatten. De kracht van de muziek schuilt in behoedzaamheid en minimalisme, al bewijst het viertal in de eerste drie stukken ook op andere wijze met elkaar te kunnen communiceren en musiceren. Het totaalplaatje levert een interessant album op dat op de lange termijn nog wel eens aan kracht zou kunnen winnen.
Opduvel 