Mia Zabelka is een Oostenrijkse violiste die haar spel met elektronica verrijkt en die van experimenteren en het maken van een bak herrie niet afkerig is. Haar discografie laat naast solowerk samenwerkingen zien, al dan niet in ensembleverband, met onder andere Pauline Oliveros, John Zorn, Martin Siewert, David Moss, Max Nagl, DJ Still, Zahra Mani en Lydia Lunch. Recent verscheen de solo-cd Cellular Resonance. Een mooie gelegenheid om ook aan het een paar maanden daarvoor verschenen The Broken Glass aandacht te besteden.
Mia Zabelka & Asférico – The Broken Glass
Störung, 2017
Asférico (echte naam Alex Gámez) is een DJ, geluidskunstenaar en producer uit Barcelona die minimalisme, experiment en atmosferische klanken hoog in het vaandel heeft staan. Samen met Zabelka brengt hij op The Broken Glass twee versies van het stuk ten gehore. De eerste versie lijkt het meest op het conto van Zabelka te te schrijven, terwijl Asférico juist de overhand lijkt te hebben in de tweede versie.
‘The Broken Glass v1’ begint als een fragmentarisch spel met klanken; Zabelka plukkend aan de snaren van haar viool en Asférico antwoordend met al even zoekende elektronische klanken. Gaandeweg worden de klanken herkenbaarder, klinkt het werk minder aftastend en openbaart zich een duidelijke muzikale visie. Het stuk is abstract maar redelijk luistervriendelijk, al is een zekere dreiging aanwezig tegen het einde van het stuk, als Zabelka haar strijkstok tevoorschijn haalt en Asférico zijn geluiden van galm voorziet.
De tweede versie van het stuk begint voorzichtig met losse klanken van zowel Asférico als Zabelka. De viool krast, pruttelt en schuurt wat, terwijl de elektronica rustige en gestage klanken produceert. Na twee minuten wordt onder de afzonderlijke klanken een drone neergelegd en komt een synth-ritme tevoorschijn dat techno-achtige vormen aanneemt. Dat ritme vormt de leidraad voor de rest van het stuk; het zwelt aan, verdwijnt wat naar achteren en komt opnieuw naar voren. Asférico omringt het ritme met mistige synthklanken en lijkt de zaak helemaal te hebben overgenomen. Het kost enige moeite om het accenten leggende vioolspel van Zabelka te onderscheiden.
Degene die zweert bij vinyl, moet het met de twee versies van ‘The Broken Glass’ doen. Samen nemen die stukken ongeveer tweeëntwintig minuten in beslag. Op de cd staat echter nog een derde track en die neemt zelfs het grootste deel van het schijfje in beslag. ‘Sonidos Del Subconsciente II’ duurt maar liefst negenendertig minuten. Het is een weergave van uitvoeringen die werden gegeven op 7 en 8 oktober 2015 in het Wiener Konzerthaus tijdens het Phonofemme Festival in Wenen. Het laat het duo van weer een andere kant horen.
Waar beide delen van ‘The Broken Glass’ zijn gebouwd rondom een duidelijk muzikaal idee, is ‘Sonidos Del Subconsciente II’ veel abstracter. Field recordings maken een belangrijk onderdeel uit van het ongrijpbare stuk, dat geen rechtlijnige opbouw of een duidelijk muzikale zienswijze laat horen, maar wel een samengaan van klanken herbergt dat interessant en meeslepend werkt. Asférico produceert soms machinale geluiden, waar Zabelka schimmige vioolklanken aan toevoegt. Het werk kent ook een aantal zeer zachte passages die zelfs met de hoofdtelefoon op zeer aandachtig luisteren noodzakelijk maken. De minimalistische muziek klinkt onheilspellend maar heeft tegelijkertijd een enorme aantrekkingskracht. Langzaam hervindt Asférico een traag machinaal ritme en klinkt de muziek alsof je door een verlaten fabriekshal loopt, waarin een paar machines nog werken. Misschien leven ze wel.
De toevoeging van ‘Sonidos Del Subconsciente II’ maakt dat de cd-uitgave verre valt te prefereren boven de vinyl-release. Het is het moeilijkst te doorgronden stuk van de drie, maar ook het meest meeslepende. Alles bij elkaar is de cd The Broken Glass een album met drie verschillende gezichten, maar zijn ingehouden spanning, beheerste experimenteerdrift en verbeeldingskracht de kenmerkende overeenkomsten van de drie fascinerende stukken op het schijfje.
Mia Zabelka – Cellular Resonance
Little Crackd Rabbit, 2017
In 2014 verscheen de cd Medusa’s Bed van Mia Zabelka, Lydia Lunch en Zahra Mani. Op het nieuw album van Zabelka, Cellular Resonance, gaat zij opnieuw de samenwerking aan met Lunch en Mani, maar is alleen de violiste te horen. Lunch levert compositorische bijdragen, in samenwerking met Zabelka. Mani is verantwoordelijk voor de opnamen. Ook de Japanse experimentele noise-muzikant Hiroschi Mehata componeerde twee werken samen met Zabelka.
Waar het spel van Zabelka op The Broken Glass weliswaar experimenteel maar veelal beheerst en ingetogen klinkt, worden op Cellular Resonance geen zoete koekjes gebakken. De Oostenrijkse durft extreem te zijn en zoekt de grenzen op van rock, vrije improvisatie, drone en noise, veel noise. Als het gaat om het geluid van de (elektrische) viool, is het verstandig om als luisteraar je verwachtingspatroon opzij te schuiven en met een open geest naar de muziek te luisteren. De meerlagige muziek kan je de stuipen op het lijf jagen maar herbergt heel veel moois.
‘Cellular Resonance 1’ begint met een drone. Voordat de eerste minuut verstreken is mept Zabelka je met volledig vervormde elektrische vioolklanken om de oren. De muziek verleidt je dus niet, maar slaat je keihard in het gezicht. De viool klinkt bij tijd en wijle als een overstuurde elektrische gitaar. De constante drone werkt wonderwel in combinatie met de snerpende noise-uitbarstingen van de viool. Een gebroken noiseriff dient als basis voor het tweede stuk, dat je als ‘free rock’ zou kunnen omschrijven. Daaroverheen klinkt het volledig door de elektronische mangel gehaalde vioolspel. Verderop valt de riff weg en blijft een gestoorde solo over, die later vergezeld gaat van een stuwend ritme.
Suspense heeft de overhand in ‘Cellular Resonance 3’. Vooral in het begin slaat de schrik je om het hart. Zij we hier in een horrorfilm beland? Een met spanning geladen drone, ijle klanken, demonisch gezang en harde inslagen bepalen de rituele en angstaanjagende sfeer. Sissende, gillende, schuivende, schurende geluiden zwellen aan en sterven weg. Uit de klanken destilleert zich ergens halverwege langzaam een motief, waarbij de viool bijna als een saxofoon klinkt. Dat verdwijnt ook weer, maar later duikt een nieuw leidend motief op. De macabare sfeer blijft constant aanwezig in dit woordloze hoorspel.
Het vierde stuk klinkt wat gladder dan de overige stukken op het album, maar niet gelikter. In het modern klassiek klinkende werk bepalen op elkaar inspelende, futuristisch aandoende, glijdende klanken het muzikale discours. Het vijfde stuk zet weer volop in op noise, met een zwevende en tegelijkertijd grimmige drone die lijkt te leven, als een organisme. Het vioolspel daarbovenop klinkt wat minder vervormd dan in de andere stukken, maar is wel agressief. In het laatste stuk is de basis een slaande, percussieve drone. Elektronische geluiden worden daaraan toegevoegd. De muziek klinkt als donder en bliksem; je bevindt je er middenin en er komt geen eind aan. Integendeel, het wordt alleen maar erger in deze donkere en zeer heftige noise-exercitie.
Cellular Resonance kan een aanslag zijn op je zenuwgestel. Als luisteraar krijg je van Zabelka geen rust. Maar hoe tumultueus en weerbarstig de muziek ook is, op wonderbaarlijke wijze is die ook bijzonder mooi. Om dat te ontdekken, zijn meerdere luisterbeurten nodig. Even doorzetten is dus het advies, lawaaiige muzikale schoonheid de uiteindelijke beloning.
Overigens is dit album het eerste deel van een vierdelige reeks van het Little Crackd Rabbit-label. Cd’s van Norman Westberg, BLK w/BEAR en P.J. Philipson volgen nog.
Opduvel 