Bimhuis, Amsterdam
Zaterdag 28 oktober 2017
In het kader van ‘The Rest Is Noise’ speelt vanavond Ex Eye in het Bimhuis, door de organisatie aangekondigd als ‘Colin Stetson Ex Eye’. De saxofonist maakte vorig jaar in het Amsterdamse muziekgebouw grote indruk met zijn bewerking van Gorécki’s derde symfonie, dus de gedachte zal zijn geweest dat zijn naam mensen zal aantrekken. Dat blijkt, want het Bimhuis is uitverkocht, inclusief staanplaatsen. Dat is overigens een beetje onhandig, menigeen is voor aanvang op zoek naar de juiste plaats om te staan of te zitten.
Hoewel het basisingrediënt van Ex Eye metal is, komt een gemêleerd publiek af op het Amerikaanse gezelschap. Een enkeling trekt het kabaal dat op het podium wordt geproduceerd niet en vertrekt al vrij snel, maar het doet goed te constateren dat de band met stevige muziek ook niet-metalheads weet te boeien. Het publiek is zelfs laaiend enthousiast.
Nu speelt Ex Eye ook geen doorsnee metal. Alleen al de instrumentatie is afwijkend: saxofoon, drums, synths en gitaar. De muziek is dan ook avant-gardistisch, al wordt nergens doorgeslagen naar puur experiment: de merendeels lange instrumentale stukken zijn met zorg opgebouwd en worden strak voor het voetlicht gebracht. Invloeden van black metal, doom metal, post-metal jazz en progrock zijn hoorbaar. Het is trouwens wel eens fijn om live naar harde muziek te kunnen luisteren zonder oordopjes. Het volume staat niet te hard en slechts in opener ‘Xenolith; The Anvil’ is dat even wennen en lijkt het of de echte power die op het album aanwezig is, ontbreekt. De uitvoering is overigens vlekkeloos.
Uiteraard is Stetson de meest opvallende muzikant in het gezelschap. Het blijft een feest om de man aan het werk te zien en te horen, waarbij hij op de kleine altsax evenveel imponeert als op de bassax. Wiegende bewegingen makend is de saxofonist constant in beweging en zijn circulaire ademhalingstechniek en onnavolgbare multiphonics maken ook vanavond onverminderd indruk.
Vlak echter de andere muzikanten niet uit. De slungelachtige en nonchalant achter zijn synth zittende Shahzad Ismaily voorziet de muziek van basklanken en zowel aanvullende als vervreemdende geluiden, soms dicht schurend tegen het geluid van Stetson, waardoor in het geheel soms moeilijk is vast te stellen welke klank van de saxofoon is en welke van de synth. Drummer Greg Fox moet het doen met het wat klein en fragiel ogende drumstel van het Bimhuis, maar weet daar toch de nodige kracht uit te halen. Daarnaast zijn de tempowisselingen van de drummer opvallend en strak. Gitarist Toby Summerfield is de minst in het oog springende muzikant op het podium. Hij staat vaak net buiten de lichtbundels geposteerd. Zijn spel is echter smaakvol, technisch sterk en veelal ontdaan van het riffwerk. Dat wordt door sax en/of synth verzorgd.
Ten opzichte van het album komt het spel van Stetson live iets meer naar voren. Zijn snelle notenreeksen op altsax en de zware klanken van de bassax krijgen een gedegen fundament van de andere muzikanten. Soms betekent dat meegaan in de zwaarte van de sax, zodat een doom metal-achtige passage ontstaat, een andere keer kiest Fox ervoor om tijdens het snelle saxspel razendsnel te drummen, waardoor black metal ineens referentiekader wordt. Fox, Summerfield en Ismaily pareren de snelheid van de altsax echter ook door juist in een langzaam tempo te spelen, waardoor een spannend contrast ontstaat.
De stukken van Ex Eye zijn niet voorspelbaar opgebouwd. De muziek kent ook een aantal atmosferische passages, waardoor de vaart uit het optreden wordt gehaald. Het stoort geenszins, misschien wel doordat juist in die gedeelten het spel van de vier muzikanten oorstrelend is. In het tweede gedeelte van het concert mogen Ismaily en Summerfield even solo hun kunsten vertonen. Vooral Summerfield toont zijn klasse door ook hier zijn gitaarspel vrij van metalclichés te houden.
Ex Eye is vanavond in het Bimhuis in een woord indrukwekkend. Voor metalpuristen zal dat niet gelden, daarvoor is de muziek van het kwartet te eclectisch. De ruimdenkende (metal)liefhebber komt daarentegen ruimschoots aan zijn trekken. Dat de band wars is van poses en puur de muziek zijn werk laat doen, is een pre. De band treedt komend voorjaar op tijdens Roadburn 2018. Daar zal een ander publiek aanwezig zijn, maar het kan bijna niet anders of Ex Eye zal ook daar grote indruk maken.
Opduvel 