Sdban Ultra, 2017
Het vanuit Gent opererende trio De Beren Gieren bestaat uit de Nederlander Fulco Ottervanger (piano) en de Belgen Lieven van Pée (bas) en Simon Segers (drums). Het trio is in 2009 opgericht en sinds die tijd is het drietal zich gestaag blijven ontwikkelen. Het jazzidioom is te klein voor deze muzikanten, al blijft op de muziek toch ook onmiskenbaar het stempel ‘jazz’ drukken. Experimenten met elektronica en met andere genres passen binnen het kader van waar De Beren Gieren voor staat: avontuurlijke en bijzonder wendbare muziek maken waarin de stemming plots kan omslaan.
Dug Out Skyscrapers is het vijfde album van het trio, als we de liveplaat die de drie heren in 2014 maakten met de Portugese trompettiste Susana Santos Silva meetellen. Het vorige album, One Mirrors Many, liet het trio in topvorm horen, subtiel en speels omgaand met elektronische mogelijkheden in mooi variërende stukken. Jazzmagazine Jazzism koos het album tot meest invloedrijke album van 2015-2016.
De lat ligt dus hoog voor de nu verschenen opvolger. Het doet deugd te horen dat De Beren Gieren schijnbaar achteloos de kwaliteit van het vorige album evenaren of zelfs overtreffen. Dat doen de heren niet door meer van hetzelfde te bieden, maar ook niet door een radicale koerswijziging. Dit trio heeft zijn eigen, unieke sound en die blijft staan als een huis, ook als experimenteel terrein wordt opgezocht. De band speelt met stijl, met ritmiek, met sfeer en met vorm en dat alles gebeurt met een groot gevoel voor welluidendheid.
Wat wel hetzelfde is gebleven, zijn de ‘Broensgebuzze’. Net als op het vorige album treffen we er op Dug Out Skyscrapers twee aan, nr. 9 en 10. Eerstgenoemde is een stemmig piano-intro aan het begin van de plaat, terwijl we ‘Broensgebuzze 10’ terugvinden tegen het einde van de plaat. Dat stuk is onrustiger van aard, met name door het ontregelende drumwerk van Segers.
De muziek van De Beren Gieren mag dan barsten van de ideeën, de muziek ademt ook. Het geluid is niet volgepropt en de muzikale ingevingen zijn goed gedoseerd. Pianomelodieën zijn simpel als de muziek daarom vraagt en een spaarzame invulling wordt niet geschuwd, al biedt de muziek vaak meer dan gedacht bij herhaalde beluistering. Een goed voorbeeld is ‘Voorlopige Dagen’, een ogenschijnlijk sober en terughoudend stuk muziek dat echter met subtiele elektronica en percussie van de nodige versiering wordt voorzien. Langzaam maar zeker duiken meer vervreemdende elementen op en wint het stuk aan expressie.
‘Weight of an Image’ is meer rockgeoriënteerd en vooral ritmisch interessant. De piano klinkt vervormd door elektronische effecten. In het stuk komt de wendbaarheid van het trio goed naar voren als het ritme plots wordt stilgelegd en later even plots weer opduikt, maar nu veel zwaarder aangezet. Dat gedeelte slaat weer om in een razendsnel en virtuoos stuk, waarin spanning wordt opgebouwd, waarna met de aanvankelijke beat het stuk wordt uitgeluid. De soberheid keert terug in ‘Zeeland’, dat een enigszins triestige pianomelodie koppelt aan een strak, met brushes gespeeld ritme van de drums. Tegen het einde wordt de zaken weer even op de kop gezet met elektronische effecten.
Melancholiek klinkt het drietal aanvankelijk in ‘De Belofte Treurwals’, maar de drums zetten vervolgens een hoekig ritme neer en daar overheen legt Ottervanger een luchtige pianomelodie. Bijna ongemerkt gaat drummer Segers over op meer organisch drumspel en Ottervanger speelt een lange improvisatie. Mooi is vooral ook het gestreken basspel van Van Pée. Uiteraard blijft ook in dit stuk niets hetzelfde: het ritme wordt losgelaten en vervangen door een ander en elektronica zorgt voor vervreemding. De piano blijft aanvankelijk onverstoorbaar zijn melodieën spuien.
Een repeterend pianomotief vormt de basis voor het luchtige ‘Music for a Sea Change’, waarop de pianomelodie gezelschap krijgt van woordloze zang. Ook hier slaat de stemming aan het einde om, waarna een fade-out volgt. De piano speelt een gestoord motief in ‘Oude Beren’, het meest dwaze nummer op de plaat. Humor maakt nog altijd onderdeel uit van de muziek van De Beren Gieren.
Het lange ‘Distrusters’ kent een somber begin, maar later slaat de sfeer om naar donker, een beetje spooky zelfs. Onbetrouwbaar, inderdaad. De ritmiek is opnieuw inventief en het drumspel indrukwekkend. Het contrast tussen de snelle drums en het langzame pianospel is van een grote pracht. Op het afsluitende ‘We Dug Out Skyscrapers’ wordt de duisternis nog meer toegelaten, nu met nog iets meer suspense. Het ritme van het slagwerk is zwaar en loom, de bas klinkt donker en ook het pianospel brengt geen verlichting. In het vrije tweede gedeelte wordt de spanning opgevoerd en niet losgelaten totdat de laatste klanken in de fade-out zijn weggestorven.
Dug Out Skyscrapers is een plaat die direct bekoort, maar die pas echt diepe indruk gaat maken na een paar draaibeurten, als de diepgang die deze muziek heeft zich openbaart. Het is een album waarop inventiviteit, avontuur en experiment worden verpakt in composities en improvisaties met een hart en een ziel, waarin muzikaliteit en gevoel samengaan en esthetiek niet ondersneeuwt. De plaat zit boordevol muzikale details en stijluitstapjes en het is knap hoe De Beren Gieren toch bovenal een pianotrio blijft op dit fantastische album.
Opduvel 