Creative Sources, 2017
De jonge Belgische saxofonist Ruben Verbruggen maakt deel uit van de Bravo Big Band, Punk Kong en Ambrassband. Zelf leidt hij twee ensembles. Het eerste is het Spoken Saxophone Quartet, waarmee hij onder andere jazz en (modern) klassieke muziek speelt. Het tweede gezelschap onder zijn leiding is Bulliphant. Daar gaat vandaag de aandacht naar uit, want onlangs verscheen de debuut-cd van dit kwintet. Verbruggen laat zich niet vastpinnen op één genre of stijl en in de samenwerking met Bart Maris (trompet), Thijs Troch (synth en elektronica), Gonçalo Almeida (contrabas) en Friso van Wijck (drums en percussie) resulteert dat in kwieke en dynamische composities en improvisaties.
Maris is een veelspeler, gespecialiseerd in kleine projecten. De lijst met namen van musici waarmee hij heeft samengewerkt is schier eindeloos. Hij speelde onlangs in onder andere Blue Lines en Spinifex Maximus. Van dat laatste gezelschap maakt ook Almeida deel uit. Van hem verschenen dit jaar al enkele cd’s (met Rodrigo Amado en Marco Franco, met Ricardo Jacinto en Nuno Morão en met LAMA & Joachim Badenhorst). Ook Troch vinden we terug in uiteenlopende gezelschappen: Keenroh, Jukwaa, Kabas, Glin Fraktion, Hypochristmutreefuzz, Northern Escorts, Residuum Free Unit en het trio met Jan Daelman en Dirk Serries. Van Wijck maak onder meer deel uit van Earth Tones (waarvan eerder dit jaar de cd Henk verscheen) en speelde eerder dit jaar in luidruchtig trioverband met Almeida en saxofonist John Dikeman.
Het is een hele rits namen, om aan te geven dat we hier met muzikanten van doen hebben die zich op verschillende muziekterreinen thuis voelen. De ruimdenkende spelopvatting wordt door de musici meegenomen naar Bulliphant en dat maakt dat de debuutplaat een verschillende kanten opspringende aangelegenheid is, zonder dat van een onsamenhangend geheel sprake is. De meeste stukken zijn van de hand van Verbruggen, maar Almeida, Maris en Van Wijck doen ook een compositorische duit in het zakje.
Hightailing is een bijzonder aangenaam wegluisterende plaat die voorbij is voor je er erg in hebt. Dat ‘aangenaam’ staat hier niet voor ‘lichtgewicht’, want de muziek heeft juist veel inhoud. De groep doet echter niet aan ellenlange exercities die het geduld van de luisteraar op de proef stellen. Als het kort kan, houdt Bulliphant het kort. En dat is soms erg kort; vijf van de twaalf stukken klokken onder de twee minuten en ‘Mud Puddle’ duurt zelfs maar 44 seconden. Het is een duet van een klagend spelende Verbruggen op altsax en een tonen ombuigende Almeida op contrabas.
De levendige, vrijzinnige jazz van het kwintet zoekt grenzen op. Dat gebeurt op speelse en spitsvondige wijze; zelfs in de rustige gedeelten barst het van de muzikale ideeën. ‘Echolocation Error’, een duet tussen futuristisch klinkende elektronica van Troch en de daarop met zijn trompet responderende Maris, is het meest opvallende voorbeeld van het experiment dat door de muzikanten wordt gezocht. Het maken van kabaal gaat het gezelschap evenmin uit de weg, getuige het noisy ‘Musth and Aggression’, maar slechts één track verder, in ‘Too Much Nectar (The Way of Zen – part 1)’, wordt ambient-terrein verkend. Even verderop in hetzelfde nummer soleert Maris onder begeleiding van de als een kleine gong klinkende percussie van Van Wijck. Het is kortom afwisseling troef.
De beide blazers tonen zich vindingrijke solisten, Maris op trompet en Verbruggen op bariton- en altsax, maar bovenal is de interactie tussen de twee muzikanten ronduit schitterend. Een goed voorbeeld daarvan is het begin van ‘Long Distance Migration’, waarin de door elkaar heen spelende blazers een gezamenlijke klankkleur vinden.
De manier waarop de synth en de elektronische klanken van Troch zijn verweven in het muzikale geheel, getuigt van muzikale souplesse. Soms voert de elektronica of de synth de boventoon, zoals in het eerder genoemde ‘Echolocation Error’ en ‘Male Combat’, en ook in ‘To Balance a Frantic Flock’ verschijnen de elektronische geluiden aan de oppervlakte. Even vaak is Troch subtiel aanwezig met ruisende klanken of vervaagt de grens tussen elektronisch en akoestisch, in ‘Female Reward’ bijvoorbeeld.
Almeida en Van Wijck zijn niet zozeer ritmesectie als wel met de andere muzikanten gelijk staande improvisatoren. Van Wijck onderscheidt zich zowel met klaterend drumspel als met subtiele percussie en Almeida speelt gedoseerd; druk en alomtegenwoordig als het nodig is, maar ook traag lange noten spelend als de muziek daarom vraagt. Wat voor alle vijf muzikanten geldt, is dat het speelplezier van iedere noot afspat.
Hightailing is een plaat die uit zijn voegen barst van de muzikale ideeën. In feite krijg je als luisteraar alle hoeken van de kamer te zien, maar zonder afmattend effect. Deze muziek gééft energie. Veelzijdigheid en coherentie gaan hand in hand, want op een of andere wijze passen de twaalf stukken goed bij elkaar. Bulliphant maakt muziek die virtuoos mag zijn, maar ook gewoon mooi is. En vooral: leuk. Een waar genot om naar te luisteren.
Opduvel 