Clean Feed, 2017
Getuige wat de laatste jaren aan releases uit Portugal is verschenen, heeft dat land een zeer levendige jazz- en vrije impro-scene die bevolkt wordt door een paar fantastische muzikanten. Drie van die muzikanten bundelen de krachten onder de noemer The Selva en daarmee brengen zij een soort van kamerjazz. Er staat bewust ‘soort van’, want het trio weeft invloeden uit verschillende werelddelen en genres door hun muziek, waardoor de term ‘kamerjazz’ de lading niet helemaal dekt. Gelet op de experimenteerdrift van het trio, zou je de muziek als experimentele kamerjazz kunnen bestempelen. Het maakt ook niet uit, zolang kwaliteit maar voorop staat. Dat is op The Selva zeker het geval.
The Selva bestaat uit Ricardo Jacinto (cello), Gonçalo Almeida (contrabas) en Nuno Morão (drums en percussie). Het is een niet alledaagse combinatie van instrumenten en dat maakt het titelloze debuut sowieso al interessant. De plaat biedt echter veel meer opzienbarends. Zonder dat de muziek die ambitie uitstraalt, rekt het trio de grenzen van jazz en geïmproviseerde muziek op door te refereren aan bijvoorbeeld Aziatische en Afrikaanse muziek en blues. Dat gebeurt niet met grote gebaren, maar op subtiele wijze, alsof die muziek op deze wijze altijd al bestaan heeft.
Almeida, opererend vanuit Rotterdam, is een productieve bassist die we onder andere kennen van het heavy jazztrio Albatre, van het trio LAMA, van ROJI en van de eerder dit jaar verschenen prachtplaat The Attic, waarop Almeida samenwerkt met saxofonist Rodrigo Amado en drummer Marco Franco. Jacinto is naast muzikant ook beeldend kunstenaar. Met Joana Gama (piano) en Luís Fernandes (elektronica) bracht hij onlangs het album Harmonies uit, geïnspireerd door de muziek van Erik Satie. Morão is lid van het grote ensemble IKB en de nog grotere experimentele bigband Variable Geometry Orchestra, waarvan vorig jaar Maat Mons verscheen.
Morão voelt zich in dit veel kleinere gezelschap ook als een vis in het water. Je zou verwachten dat de beide snaarinstrumenten de overheersende factor op The Selva vormen, maar dat is gerekend buiten het smaakvolle, uitgekiende en inventieve spel van de drummer/percussionist. Waar de grens tussen cello en bas soms vervaagt, is het Morão die het onderscheidende element vertegenwoordigt.
Het album telt negen stukken, allemaal getiteld ‘The Selva’ en genummerd van I t/m IX. In lengte variëren de tracks van anderhalve minuut tot vijftien minuten. Het eerste stuk is het kortst en wordt gekenmerkt door percussief spel en een duidelijk te horen invloed uit het verre oosten, op natuurlijke wijze ingebed in een westerse improvisatie. ‘The Selva II’ is bijna het tegenovergestelde: geen percussieve klanken van de snaarinstrumenten, maar bedachtzame klanken en een fraaie melodie, enigszins ontregeld door de percussie.
Veel vrijer klinken de twee lange tracks die op The Selva te vinden zijn. Verschillende speltechnieken worden beproefd (zonder dat meteen een trukendoos wordt opengetrokken), waarbij op soms schitterende wijze wordt samengespeeld. Bijzonder is de Japanse invloed die in het tweede gedeelte van ‘The Selva III’ te horen is, als vanzelf overgaand in een Afrikaans getint gedeelte, waarin cello en bas het repeterende motief spelen en de percussie van Morão daar vrij omheen en tussendoor beweegt. Het zevende stuk is wat donkerder van toon en ritmisch intrigerend, lange tijd zonder dat een echt tempo wordt gespeeld. Aan het eind ontstaat wel even een krachtig ritmisch patroon.
‘The Selva IV’ klinkt fragmentarisch, waarbij suspense wordt gecreëerd door Jacinto. Veel speelser is het vijfde stuk, met snel ritmisch spel van Almeida, een paar ferme tikken van Morão en korte klagende klanken van Jacinto. De zesde track is wat loom en op blues georiënteerd, waardoor het stuk wat conventioneler klinkt dan de rest van de plaat. Vooral mooi is het zich naar de achtergrond verplaatsende cellospel op het eind. IJle klanken kenschetsen het experimentele achtste stuk, waarna op het afsluitende ‘The Selva IX’ de toon juist erg zwaar is, maar het spel al even onorthodox als op het stuk ervoor.
Jacinto, Almeida en Morão weten als The Selva op alle fronten te overtuigen: ritmisch en melodisch, maar ook als het gaat om het onderzoeken van mogelijkheden en het verleggen van muzikale grenzen. De muziek klinkt gecontroleerd en fantasierijk tegelijkertijd. The Selva is een uniek en ronduit fascinerend album.
Clean Feed website – The Selva
Opduvel 