Ce chemin est le bon / Manjar, 2017
Yaca is een nieuw duo dat gevormd wordt door Rodrigo Montoya en Ignacio Moreno-Fluxà. Eerstgenoemde komt uit São Paulo, Brazilië, de tweede uit de Chileense hoofdstad Santiago. De muzikanten hebben ruime ervaring in het spelen van geïmproviseerde muziek (Montoya) en ambient en drone (Moreno-Fluxà), dus het is niet verwonderlijk dat op I beide werelden zijn vertegenwoordigd. Dat gebeurt in twee lange stukken die volledig zijn geïmproviseerd.
Montoya is een van de oprichters van het collectief Abaetetuba, dat momenteel bestaat uit vijf muzikanten en dat zich toelegt op het spelen van geïmproviseerde muziek, maar met een niet-alledaags instrumentarium, waaronder zelfgebouwde instrumenten. Zelf speelde Montoya aanvankelijk sopraansax en klassiek gitaar, maar later is hij zich toe gaan leggen op de traditionele Japanse snaarinstrumenten biwa en shamisen. Op I beperkt hij zich tot het laatstgenoemde instrument, dat met een bachi (een soort plectrum) wordt bespeeld.
Moreno-Fluxà brengt sinds 2011 onder de naam ihä zijn solowerk uit. Zijn muziek is onder de noemer ambient en drone te vatten, maar de Chileen doet niet zo aan hokjes, waardoor zijn muziek, uitgaand van de twee basisingrediënten, een behoorlijke variëteit aan invloeden bevat. Zijn vorig jaar bij het label Ce chemin est le bon verschenen cassette Ironía is een mooi voorbeeld van zijn eclectische kunnen, terwijl toch de muzikale coherentie wordt bewaard.
De combinatie van de twee eigengereide muzikanten belooft op voorhand heel wat, en die belofte wordt op I volledig ingelost. De elementen ambient, drone, vrije improvisatie en minimalisme zijn terug te horen in de muziek, maar afzonderlijk onvoldoende om datgene wat Yaca ten gehore brengt volledig te verklaren. De klanklandschappen van ihä vinden we ook in de muziek van Yaca, maar het flexibele spel op de shamisen van Montoya duwt het geheel een andere richting uit, een richting waar Moreno-Fluxà al dan niet in meegaat.
De muziek van het duo is verre van statisch. Hoewel soms een echt tempo ontbreekt, is steeds sprake van beweging. Die beweging kan bestaan uit losse klanken, een motief of een puls. In het begin van ‘Vertigo’ legt Moreno-Fluxà een zacht tapijt neer, een puls waar Montoya zijn banjo-achtige spel overheen legt, hoewel de klank van de shamisen wel afwijkt van een banjo. De geluiden die de muzikanten uit hun instrument toveren verschillen, maar toch weten ze regelmatig hun spel in elkaar te vlechten, om vervolgens weer los te laten. Mooi is het experimentele spel van Montoya, terwijl Moreno-Fluxà op de achtergrond onheilspellende geluiden fabriceert. Je waant je in een oerwoud, met niet zichtbare, maar vijandige dieren om je heen. Of het is zinsbegoocheling en je bent aan het doordraaien. Wat er ook van zij, bloedspannend is het in ieder geval. Na tien minuten verandert de klankkleur in een gedeelte dat aan spannende post-rock doet denken. De gitarist legt een fundament en de shamisen-speler ontregelt of verrijkt het geluid, naar gelang het hem uitkomt.
Om het begin van ‘Power’ te kunnen horen, moet je als luisteraar bijna in je speakers kruipen, zo zacht en delicaat is het spel van het tweetal. Het werkt: de spanning die gecreëerd wordt is bijna ondraaglijk. Het is alsof de heren een wedstrijd doen wie het langst zijn ingetogen spel kan volhouden. In de verte is een puls te horen door percussief gitaarspel. Na vijf minuten is Montoya degene die de verstilling doorbreekt met welhaast als een blaasinstrument klinkende tonen. Moreno-Fluxà blijft stoïcijns zijn elementaire spel spelen, nu van iets dichterbij. Het lijkt alsof Montoya een ontsnappingsroute zoekt, maar de gitarist blijft hem op de hielen zitten, of de shamisenspeler nu tokkelt, wrijft, slaat of akkoorden aanslaat. Dat leidt tot een bloedstollend muzikaal treffen, waarbij het volume langzaam aanzwelt en Montoya’s dadendrang bijna wanhopig toeneemt, terwijl Moreno-Fluxà de rust zelve blijft, zelfverzekerd spelend met dynamiek en het toenemende aantal lagen. Aan het eind slaat echter bij hem toch de onrust toe terwijl Montoya juist steeds vrijer gaat bewegen en zijn bevrijding tegemoet lijkt te gaan.
Het debuut van Yaca is een plaat die liefhebbers van zowel ambient en drone als vrije improvisatie moet kunnen aanspreken. De klanken die de muzikanten uit hun instrumenten halen zijn betoverend, waarbij Moreno-Fluxà’s spel meer op effecten leunt dan dat van Montoya, die meer als een muzikale vrijbuiter klinkt. De combinatie gitaar-shamisen blijkt een gouden, in ieder geval in handen van deze twee exceptionele muzikanten. I is een fantastisch debuut, een prachtplaat die eigenlijk ook op cd, lp of cassette zou moeten verschijnen.
Opduvel 