Tombed Visions, 2017
Shepherds of Cats is een Pools-Engels gezelschap dat weinig op heeft met muzikale conventies. Er is bijna niets alledaags aan deze band, tenminste niet als het gaat om het instrumentarium en de muziek. De wortels liggen in de vrij geïmproviseerde muziek, maar de manier waarop het kwartet daar invulling aan geeft is op zichzelf staand. De in 2014 opgerichte groep onderzoekt naar eigen zeggen de buitenranden van goede smaak en verlegt de grenzen van wat nog als acceptabel wordt beschouwd.
Samenwerkingen met andere muzikanten en met kunstenaars uit andere disciplines worden door Shepherds of Cats niet uit de weg gegaan. Zo treedt de band op met VJ Pietrushka (Maciek Piatek) en zijn releases verschenen met Ayako Ogawa en Panelak. Op het Engelse label Tombed Visions is nu de cd-r Shepherds of Cats & Günter Heinz verschenen. Günter Heinz is een Duitse trombonist die zijn sporen in de geïmproviseerde muziek al ruimschoots heeft verdiend en ook beïnvloed is door bijvoorbeeld John Cage en Christian Wolff.
Naast trombone speelt Heinz op het album ook fluit en ‘knack-frösche’ (speelgoedkikkers die een klakkend geluid maken). Verder wordt onder andere gebruik gemaakt van schalen, loops, cello, dohola, cimbalen, hira daiko, een kapotte gitaarstemmer, clavinet en vocalen. Het instrumentarium zou erop kunnen duiden dat je als luisteraar een sterk ritmisch stuk voor je kiezen krijgt, maar zoals gezegd: Shepherds of Cats doet niet aan muzikale conventies. Maar wat horen we dan eigenlijk wel?
Shepherds of Cats en Günter Heinz vertellen een verhaal. Een ter plekke verzonnen, fantasierijk en absurd verhaal dat niet lineair wordt verteld, zijpaden bewandelt en uit de hand loopt. Het begint nog redelijk rechtlijnig, met een ritmisch spelende cello, accenten leggend slagwerk en een vrij bewegende trombone, maar gaandeweg wordt de muziek steeds meer ontregeld en duiken allerlei klanken op. Dat gaat soms zo ver dat slechts ontregeling overblijft. Toch klinkt de muziek niet stuurloos; de muzikanten weten waar ze mee bezig zijn en elk klein geluidje draagt bij aan het grote geheel, het verhaal dat verteld wordt.
Een opvallende rol is weggelegd voor vocalen, al wordt er niet veel gezongen. Vertellingen zijn er wel, vreemde vertellingen, maar ook minder appetijtelijke uitingen gaat het gezelschap niet uit de weg. Hoesten en hikken maken onderdeel uit van de muziek in ‘after an intervention’, met bijna achttien minuten het langste stuk op de plaat. Een ziekelijke man spreekt tot ons, in het Engels, en hij spreekt de zin ‘I am cured’ meermaals uit. Geloofwaardig komt het niet over, daarvoor klinkt de stem te angstig en te verontrustend. De tekst wordt door een schijnbaar verward persoon gebracht en tegelijkertijd hebben tekst en voordracht een poëtische kracht. De muzikale omlijsting is niet opdringerig maar ook niet gedienstig, daarvoor is de muziek te eigenwijs van karakter.
Ondanks dat Shepherds of Cats & Günter Heinz is opgedeeld in titels, die achter elkaar als een stuk tekst te lezen zijn, is in feite sprake van een lange improvisatie. Muzikale uitspattingen bevat het album niet; iedere muzikant speelt zijn spel beheerst, welk instrument of object ook wordt beroerd. Melodieën zijn er wel, vooral te horen wanneer Heinz zijn trombone verruilt voor fluit in ‘we went to a very nice garden, very nice’ en ook schalen, cello en andere instrumenten melodieus worden ingezet. Zelfs wanneer alle muzikanten tegelijkertijd te horen zijn, bewaart men kalmte en straalt de muziek een zekere rust uit.
Die rust wordt gespannen rust in ‘and I started not even think about it’, waarin weer een vertelstem opduikt. Het gaat nog niet veel beter met de hoofdpersoon; de stem klinkt zwak en klaaglijk en zelfs wanneer hij gaat zingen klinkt dat depressief. Plots steekt echter woede op en richten de pijlen zich op een derde, die er verbaal van langs krijgt. Een gestage beat volgt, maar niet voor lang. Er klinken nachtgeluiden, onheilspellend, en er is angst, pijn, lijden.
De dreigende sfeer ebt weer weg, maar het is geen vredige rust die nu klinkt, er heerst gekte, alsof de hoofdrolspeler is doorgedraaid en met een verwarde blik om zich heen kijkt. ‘Slowly I walked through the bubblegum interior and emerged into a corridor which bore no relation to what I expected’, luiden de titels van de laatste twee gedeelten achter elkaar.
Daarmee komt een einde aan een fantastisch muzikaal verhaal, een relaas dat wordt gevat in woord maar vooral in klank. Shepherds of Cats & Günter Heinz weten hun zoektocht naar geluiden zo in te kleden dat een samenhangende vertelling ontstaat, hoe gestoord die soms ook is. Daarvoor is wel noodzakelijk dat je als luisteraar bereid bent je zonder verwachtingspatroon te laten onderdompelen in de vreemde klankenwereld die de vijf muzikanten je aanbieden. Wie daarin slaagt, wacht een avontuur dat de fantasie prikkelt en muzikale opvattingen overhoop haalt.
Opduvel 