Tzadik, 2017
In 2015 startte John Zorn met zijn metaljazztrio Simulacrum. Dat trio bestond – en bestaat nog steeds – uit organist John Medeski, gitarist Matt Hollenberg en drummer Kenny Grohowski. Op Simulacrum was een knappe mix van metal, math-rock en jazz te horen en die mix werd op de nog meer naar heavy metal neigende opvolger The True Discoveries of Witches and Demons nog een tikkeltje beter uitgevoerd. Inmiddels is Zorn met dit project toe aan cd nummer zes en de vraag mag gesteld worden of nog iets zinnigs aan het oorspronkelijke idee valt toe te voegen.
Want het mag inmiddels bekend worden verondersteld: als John Zorn een nieuw idee heeft, kun je er gif op innemen dat nog een hele rits uitgaven gaat volgen die dat idee verder uitdiepen. Of uitmelken, het is maar of je het positief of negatief wilt bekijken. Zoals ook bij het – eveneens stevige – Moonchild-project gebeurde, wordt het basistrio in latere releases zo nu en dan uitgebreid met bekende gezichten uit de John Zorn-stal en een enkele keer met een nieuwe naam. Op eerdere platen van Simulacrum waren Trevor Dunn, Marc Ribot en Kenny Wollesen te horen. Op de nieuwe plaat is Trevor Dunn weer te gast, evenals zangeres Sara Serpa, maar die is alleen in de slottrack te horen.
The Garden of Earthly Delights viert de vijfhonderdste sterfdag van schilder Jeroen Bosch. Zijn afbeeldingen zullen als inspiratiebron hebben gediend, maar de muziek spreekt ook zonder die voorkennis voor zich. John Zorns muziek biedt meestal een behoorlijke tot zeer goede kwaliteit en slechts een enkele keer zakt hij door de ondergrens, als hij bijvoorbeeld op het idee komt een kerstplaat uit te brengen, zoals hij deed in 2011. Niet alles leent zich voor John Zorns aanpak.
Maar terug naar The Garden of Earthly Delights. Daarop wordt het Simulacrum-concept verder uitgewerkt, en er is muzikaal genoeg te genieten, maar er valt toch niet aan de indruk te ontkomen dat dat oorspronkelijke idee wat is verwaterd. Wat het Simulacrum-project aantrekkelijk maakt, is de zware kant van het geluid, het heavy metal-element. Dat element is op deze plaat nog wel terug te horen, maar in beduidend mindere mate dan op bijvoorbeeld de eerste twee Simulacrum-uitgaven.
De toevoeging van bassist Trevor Dunn, die overigens indruk maakt met zijn snelle en jazzy basspel, zorgt ervoor dat Medeski en met name Hollenberg meer ruimte hebben voor solo’s en zich minder bekommeren om riffs. De gitaar klinkt regelmatig helder en een enkele keer benadert Hollenberg daarmee de sound van Marc Ribot. Ook wordt op The Garden of Earthly Delights erg vaak gas teruggenomen ten behoeve van sfeervolle passages. Daar hoeft op zich niets mis mee te zijn, maar daar ligt niet de kracht van dit muzikale project. En het titelstuk kabbelt wel erg lang doelloos voort.
Ander bezwaar van het naar achteren dringen van de heavy metal is dat de muziek nu meer wegheeft van andere John Zorn-projecten, zoals The Dreamers, Naked City, het Masada-songbook en Electric Masada; dat laatste vooral op ‘Mirror Image’ al mist die track de georganiseerde chaos van Electric Masada. Nu valt Zorn wel vaker in herhaling, maar juist de potige mengeling van heavy metal, math-rock en jazz maakte bij Simulacrum het onderscheid en dat wordt nu node gemist.
Aan het eind wacht wel een kleine verrassing. Afsluiter ‘Out of The Eternal Sphere’ is sferisch, maar hier pakt het wel goed uit, met een woordloos zingende Serpa en een smaakvol solerende Medeski. Het wijkt nogal af van waar Simulacrum voor staat, maar misschien is dat juist wat dit nummer aangenaam maakt; de rest van de plaat verrast ondanks de wat veranderde invalshoek nergens. ‘Out of The Eternal Sphere’ is dan wel ongevaarlijk, iets wat Simulacrum wel zou moeten zijn, maar doordat de plaat verder nergens verwondering wekt, trekt juist deze song de meeste aandacht.
Toch is de muzikale kwaliteit ook op dit album gegarandeerd; de tien stukken zijn mooi uitgewerkt en Zorn weet altijd muzikanten van hoog kaliber te strikken. Wie van John Zorns muziek houdt zoals hij in de laatste tien jaren vaker heeft laten horen, zal zich aan The Garden of Earthly Delights geen buil vallen. Wie echter vernieuwing prefereert en graag muzikaal wordt verrast, kan de plaat beter links laten liggen.
Opduvel 