Moving Furniture, 2017
Frank Crijns uit Tilburg is gitarist van Blast en Betonfraktion (waarvan vorig jaar het sterke I Changed My Sex verscheen), maar hij is ook een componist die werken schrijft voor (modern klassieke) ensembles en solisten. De lijst met werken, startend in 1986, is lang en tot de muzikanten voor wie Crijns componeerde behoren Percussie Ensemble Attacca, Andreas van Zoelen, Ensemble De Ereprijs, het Nederlandse Ballet Orkest, Quasar Saxophone Quartet, Combustion Chamber Ensemble, Diangelo Cicilia, Tetzepi Big Band en Blast Quartet, Sextet en Octet. Daarnaast is Crijns ook uitvoerder van gecomponeerde en geïmproviseerde muziek.
Drie jaar geleden verscheen de cd [B]ONE, waarop enkele werken die Crijns tussen 1995 en 2006 schreef zijn verzameld. Het is een interessant en intrigerend album dat de veelzijdigheid van de Tilburgse componist tentoonspreidt. De composities variëren van springerig en levenslustig (‘Tri’) en Zappa-esk (‘Prospulsion’) tot ingetogen en sferisch (‘Votum’) en de instrumentatie verschilt per werk.
Bij Moving Furniture Records verschijnt nu Shade of Impulse, een nieuw werk van Crijns dat goed past in de muzikale zienswijze van het in ambient, drone, elektronica en minimalisme gespecialiseerde label. Zelf duidt de componist de muziek op het nieuwe album aan als ‘N-bient’. De muziek is nauwelijks te vergelijken met de werken die op [B]ONE zijn te vinden, al duiken er fragmenten van ensemblespel op. In de vijf stukken die deze plaat telt, gaat Crijns veel abstracter en minimalistischer te werk dan op het voorgaande album.
Shade of Impulse is een werk bestaand uit vijf delen. Het eerste deel start met elektronica, waarna een vrij plechtig stuk volgt bestaande uit een meerlagige drone. Crijns kiest er echter niet voor het sobere pad, maar wisselt van muzikale taal tijdens het stuk. En dus wordt de drone onderbroken door klankschalen, waarna de drone stopt. Het geluid van water en elektronische klanken volgen en in het stuk vallen ook een paar stiltes. Die zorgen er enerzijds voor dat het eerste deel is opgedeeld in fragmenten, maar ook voor nieuwsgierigheid voor voor wat komen gaat. Gaandeweg is spel te horen van klarinet en een pizzicato spelend strijkinstrument, gevolgd door een ensemble dat mooie maar ook dissonante tonen speelt. De opeenvolging van natuurlijke geluiden, akoestische instrumenten en elektronica houdt het stuk boeiend van begin tot eind.
In het tweede deel, waarin het geluid van klotsend water aanvankelijk de toon zet, wordt de sfeer grimmiger, de tonen weerbarstiger en gemener. Een donkere, dreigende toon doemt halverwege op, neemt in sterkte toe en zwakt weer wat af. Elektronica voert de boventoon. Na een lange stilte hakken de harde dissonante tonen aan het begin van het derde deel erin, waarna orkestrale, aanzwellende ensembleklanken de spanning opvoeren. Dat wordt weer gevolgd door een machinaal ritme en noisy elektronische klanken. En opnieuw is daar de donkere drone, net zoals in het tweede deel, maar nu meer pulserend, waarna dissonante ensembleklanken het deel besluiten.
Het abstracte muzikale verhaal gaat in deel vier van start met zware, dreigende tonen. In dit stadium van Shade of Impulse lijkt het alsof Crijns je als luisteraar steeds verder de diepte in leidt. De elektronische klanken zijn onheilspellend en donker. Na bijna twee minuten verdwijnt de donkerte om plaats te maken voor een lange toon die vergezeld gaat van een mechanisch klinkende drone, die uiteindelijk alleen overblijft. Met enkele harde klanken wordt het vierde deel besloten. Het laatste deel borduurt voort op het vierde, maar wordt onderbroken door wild water, waarna de drone zich voortzet. Het laatste gedeelte is het meest constant, al worden dynamische effecten gehanteerd en duiken steeds nieuwe klanken op, zowel elektronisch als akoestisch. Tegen het eind wordt het stuk noisier en vermengen elektronische geluiden zich met het geluid van water.
Shade of Impulse is een ongrijpbaar stuk muziek; een abstract verhaal met veel gevoel voor detail, maar waarin tegelijkertijd de geheimen niet worden prijsgegeven. Met natuurlijke, akoestische en elektronische geluiden wordt een luistertrip gecreëerd met muziek die niet zomaar te doorgronden is maar die wel fascineert. Een bijzonder fraai werk van een eigenzinnig componist.
Opduvel 