Plus Timbre, 2021
Elnath Project is het soloproject van Alessandro Ciccarelli, een Italiaanse muzikant met een academische achtergrond die door de jaren heen met verschillende bands verschillende genres heeft gespeeld. Van Elnath Project verschenen tot nu toe drie albums. In 2019 bracht dit project zijn eerste plaat getiteld ~ uit op Focused Silence Records. Het is een album met donkere soundscapes die Ciccarelli’s reflectie op de ideeën van de Italiaanse componist Giacinto Scelsi over geluid weergeven.
In het vorige kalanderjaar verschenen twee uitgaven van de Italiaan. Net als op het debuut, haalt hij ook op het door Humanhood Recordings uitgebrachte Feedback Works zijn inspiratie uit Scelsiaanse ideeën over geluid, maar onderzoekt hij vooral de definitie van feedback als “re-injection” van Éliane Radigue, terwijl het bij Inside/Outpost verschenen 46Y6 een registratie is van een live-optreden dat Elnath Project gaf in een natuurlijke tufsteenmijn in Rome.
Het doel van het project van Ciccarelli is om de diepste essentie van geluid te verkennen. Dat streven komt ook tot uiting op het nu bij Plus Timbre verschenen Anticlinal. Daarop wordt het geluid gecreëerd door algoritmische generatieve patches op basis van additieve synthese en maakt de Italiaan daarnaast gebruik van een analoge synthesizer en geluidseffecten. De geluidsprogrammering voert een aantal Gauss-verdelingen uit om een oorzaak-gevolgrelatie te creëren, soms als een bewust streven en soms opzettelijk aleatorisch. Dat laatste wil zeggen dat bewust gebruik wordt gemaakt van toeval en onberekenbare factoren.
De werkwijze zorgt ervoor dat Ciccarelli in realtime een geïmproviseerde dialoog tussen de klanken op gang kan brengen door de geluiden te mixen en modelleren. Zo ontstaat een suggestieve diepe en duistere reis in een cirkelvormige structuur, waarbij het begin en het einde hetzelfde punt zijn. De muzikant zoekt de essentie van het geluid niet in de horizontale beweging, zoals bij een melodie of een opeenvolging van noten, maar benadert het geluid verticaal, duikt als het ware de diepte in.
In theorie is de werkwijze die Elnath Project op het nieuwe album hanteert niet heel anders dan die op 46Y6. Toch verschilt de muziek (of zo je wilt: het geluidsexperiment) ten opzichte van dat album. De vier lange stukken op Anticlinal zijn door Ciccarelli gecomponeerd voor een theatervoorstelling met danseres Eva Grieco. Dat leidt overigens niet tot een toegankelijker geluid. Integendeel: de vier stukken op het album zijn lang en vergen een paar draaibeurten om goed te kunnen doorgronden en zelfs dan blijven er nog wat te ontdekken geheimen over.
De muziek van Elnath Project schommelt tussen drone, dark ambient en noise, waarbij glitches een belangrijke factor vormen. De werkwijze leidt tot muziek die op het eerste gehoor van emotie lijkt te zijn ontdaan, maar die bij nadere beluistering een diepte blijkt te bevatten die wel degelijk op gemoedsbewegingen duidt en die zelfs teweeg weet te brengen. Vanaf de eerste tonen van ‘E2MX part 1’ is duidelijk dat de muziek duister is. In die duisternis is echter de nodige nuance te vinden, en vooral ook veel spanning. De elektronische klanken kunnen kil zijn op een manier die je de rillingen over de rug laat lopen, maar bevatten soms ook warmte, al moet je in de donkerte tasten naar waar die vandaan komt.
Ciccarelli is in zijn klankonderzoek niet zozeer bezig om door middel van gelaagde drones een muzikaal pad te ontwikkelen. Zoals al gememoreerd, denkt deze muzikant verticaal. De ontwikkeling in de muziek zit dan ook niet in de bewegingen voorwaarts. Bewegingen zijn er wel, soms zelfs hele snelle, zoals in het begin van ‘E2MX part 2’, maar er is geen tempo, al wordt een enkele keer een suggestie gegeven. Wel is er een onmetelijke diepte die geëxploreerd wordt. In het eerste stuk zijn enkele duikvluchten van klanken hoorbaar die je met een beetje fantasie voor je geestesoog in een donker gat ziet schieten. De muziek geeft ook het gevoel dat je je in een grot bevindt, een omgeving die je niet direct met elektronische muziek associeert maar wat hier natuurlijk overkomt.
De geluiden die Elnath Project creëert bevatten geen spoor van melodie, maar intrigeren door vibratie, pulsatie, dynamiek en klankkleur en door de suggestieve kracht die ervan uitgaat. De geluiden nemen soms noisy vormen aan en een zekere agressie is her en der ook waar te nemen (bijvoorbeeld aan het einde van ‘E2MX part 2’), maar nergens vervalt de muzikant in het creëren van harsh noise. Het is lastig om te onderscheiden welke klanken exact zo bedacht zijn en welke het gevolg zijn van willekeur, maar wel is duidelijk waarneembaar dat de muziek geen voorspelbaar parcours volgt. Zodra dat even het geval lijkt te zijn, wordt je als luisteraar opgeschrikt door klanken die de verwachting doorbreken.
De muziek is overigens geen opeenvolging van klanken, verre van dat. Er zit een duidelijk idee achter de elektronische klanken die Elnath Project maakt, op elkaar laat inwerken en laat botsen dan wel samensmelten. Soms is de muziek onheilspellend, soms ‘slechts’ aardedonker, waarbij opvalt dat Ciccarelli ook duisternis weet te creëren zonder lage tonen te gebruiken. Mooi is hoe hij geluiden druppelsgewijs laat neervallen in ‘N3HL part 1’. Mooi zijn ook de motorische geluiden in ‘N3HL part 2’. Door dat te benadrukken, worden die fragmenten wel uit de context gehaald, want elk stuk op het album is een samenspel waarin elke toon en elk geluid ertoe doet binnen het geheel. Per luisterbeurt groeit de aantrekkingskracht. Anticlinal is de vierde voltreffer op rij voor dit unieke project.
Opduvel 