Moving Furniture, 2020
Moving Furniture Records is een op deze site veelbesproken label. Het in Amsterdam gevestigde label concentreert zich op experimentele elektronische muziek, waarbij de nadruk ligt op ambient en drone. De output is divers binnen de context en de kwaliteit van de releases is over het algemeen hoog. Vorige week verscheen bij Moving Furniture Records de cd Various Weights van Frans de Waard en Martijn Comes.
De Waard is al sinds 1984 actief in de experimentele elektronische muziek. HIj opereert zowel solo als in samenwerkingsverband en bracht/brengt muziek uit onder namen als Kapotte Muziek, Beequeen, Goem, Zebra, Freiband, Modelbau, Captain Black en Wieman. Comes deed onderzoek naar populaire, moderne en klassieke muziek. Elementen van verschillende akoestische en digitale esthetiek, compositietechnieken en sound design combineert hij in zijn muziek.
De Waard en Comes hebben elkaar materiaal toegespeeld en ieder is met de bronnen van de ander aan de slag gegaan. Dat levert twee heel verschillende stukken op. Het eerste werk heet ‘There Are No Two Pianos’ en start met knisperende/ritselende elektronische geluiden. Die worden gelardeerd met menselijke stemmen, als afkomstig van een radio. Drones en pulserende klanken klinken, ook in de diepte. Het stuk is zonder tempo, maar verre van statisch: klanken komen naar voren en verdwijnen naar achteren, verschillende geluiden verschuiven en veranderen van kleur, al dan niet doordat ze worden gecombineerd met andere klanken. Hoewel geen spanning wordt opgebouwd of naar een climax wordt toegewerkt, is toch sprake van een zekere geladenheid.
De klankrijkdom van ‘There Are No Two Pianos’ is groot, zonder dat groots wordt uitgepakt, want dat is niet waar het bij De Waard en Comes om draait. Het is de combinatie van geluiden, spanning en sfeer die maakt dat je als luisteraar steeds geboeid blijft luisteren, de volle 32 minuten lang. Sommige geluiden kunnen guur zijn, maar de algehele atmosfeer is dat beslist niet. Zo’n gure klank kan worden geneutraliseerd door luistervriendelijker drones of andere geluiden eromheen.
Al gaat het vaak om wolken van klanken, de neiging tot volproppen is er bij De Waard en Comes niet, het totaalgeluid blijft steeds transparant. Gaandeweg gaat het stuk steeds minimaler klinken en na ruim 22 minuten neemt het volume langzaam maar wel drastisch af. Vanaf het zachtste punt wordt aan wederopbouw gedaan, maar wederopbouw betekent vaak ook verandering. Zo ook hier, al blijven de nieuwe klanken passen in het geheel dat ‘There Are No Two Pianos’ is. De muziek is nu wel meer in beweging. Als op het eind een stem hoorbaar is, is het stuk afgerond.
Ten opzichte van het eerste stuk klinkt ‘Boundary of Intersections’ aanvankelijk veel statischer en spannender. Dat laatste is overigens geen waarde-oordeel. Een hoge toon, als een bel, is constant en prominent aanwezig met daaronder een lage, dreigende ondertoon. Ondanks het statische karakter, is geen sprake van stilstand; stiekem gebeurt er veel, maar minder in het oog springend dan in ‘There Are No Two Pianos’. Met name de lage drone is steeds in beweging. Nieuwe klanken worden aangebracht, een enkele keer zo subtiel dat het bijna niet opvalt.
Na zeven minuten treedt een duidelijke verandering op en gaat het stuk een nieuwe fase in. Nieuwe geluiden komen op, de associatie oproepend van een orkest waarin nieuwe groepen van instrumenten worden ingevoegd. Ongemerkt is het ‘belgeluid’ verdwenen. Ook de lage grondtoon verdwijnt. In het tweede gedeelte vindt een rustige beweging plaats, waar andere geluiden door- en omheen klinken. De statische suggestie is verdwenen, de trage golfbeweging is aan verandering onderhevig.
Een derde fase gaat na zo’n zestien minuten in, als een nieuwe dreigende onderlaag, donker en diep, zijn intrede doet. Zwevende elektronische klanken scheren daar steeds kort overheen, als meteorieten die even oplichten en weer uit zicht verdwijnen. Het stuk heeft nu iets onvoorspelbaars en dat maakt het laatste gedeelte een enerverende luisterervaring.
Concluderend kan gesteld worden dat de samenwerking van De Waard en Comes een vruchtbare is. Beide stukken op Various Weights zijn uitermate boeiende soundscapes, hoewel het woord ‘soundscape’ de muziek wellicht tekort doet.
Voor de vroege koper bestaat de mogelijkheid om een bonusdisc bij deze cd te kopen. Die bonusdisc betreft een cd-r met een weergave van het optreden dat De Waard en Comes op 14 september 2019 gaven op een Moving Furnitures-avond in De Ruimte in Amsterdam, volgens De Waard een van de beste performances die hij ooit deed. Er lijkt sprake van een wat andere dynamiek tussen de twee muzikanten en het werk van circa 35 minuten klinkt vrijer en beweeglijker dan de hiervoor besproken stukken, maar desondanks sluit de live-opname goed aan op ‘There Are No Two Pianos’ en ‘Boundary of Intersections’.
Opduvel 