Moving Furniture, 2017/2018
Met elf releases heeft het in Amsterdam gevestigde Moving Furniture Records, gespecialiseerd in elektronische muziek met de nadruk op ambient en drone, een productief jaar achter de rug. In december verschenen nog twee releases (Gagi Petrovic en Distorted Nude), die hieronder besproken worden. Stilzitten doet labelbaas Sietse van Erve ook dit kalenderjaar niet. In januari wordt zelfs zeer voortvarend van start gegaan met maar liefst drie releases (Tasos Stamou, Masayuki Imanishi, Zeno van den Broek). Alle vijf releases passen binnen de bandbreedte van het label, maar dat betekent niet dat verrassingen zijn uitgesloten. Integendeel, iedere release heeft zijn eigen bijzondere kenmerken en is van hoogstaande kwaliteit.
Gagi Petrovic – dp[a] + hsh
![gagi petrovic dp[a] + hsh](https://opduvel.com/wp-content/uploads/2018/01/gagi-petrovic-dpa-hsh.jpg?w=350&h=350)
Gagi Petrovic is een in Servië geboren, maar in Nederland opgegroeide hedendaagse componist, uitvoerend musicus en docent. dp[a] + hsh is zijn debuutalbum, hoewel al werken van hem zijn uitgevoerd, tijdens concerten en bij dansperformances. Van de vijf hier te bespreken cd’s is dit waarschijnlijk de hardst te kraken noot, maar het loont de moeite, want Petrovic is een componist die zijn ideeën verpakt in niet voor de hand liggende maar doelmatige composities, althans op dit album.
De cd telt twee composities. De thematiek van ‘dp[a]’ is gebaseerd op dysprosodie, een spraakstoornis waardoor bijvoorbeeld wisseling van spreekritme of verstoring van de zinsmelodie optreden. Het kan leiden tot communicatieproblemen maar ook tot nieuwe kansen, nieuwe mogelijkheden om je uit te drukken. Petrovic focust op dat laatste.
Dat doet hij in een compositie, bestaande uit vier delen, die wordt gekenmerkt door ongemakkelijke ritmiek en een fragmentarische opbouw. De ritmiek kan plots stilvallen, waarna alleen zachte elektronische klanken op de achtergrond hoorbaar zijn. Stilte of bijna stilte maakt een essentieel onderdeel uit van de muziek van Petrovic. De elektronische geluiden zijn ongrijpbaar, gaan soms gepaard met een donkere bastoon. In het vierde deel is een zangstem te horen.
Je zou naar aanleiding van het bovenstaande kunnen denken dat de compositie als los zand aan elkaar hangt, maar niets in minder waar. Na een paar keer luisteren vallen de puzzelstukjes op hun plek en blijkt ‘dp[a]’, de thematiek indachtig, een uitgekiend en veelzeggend stuk muziek te zijn dat nieuwe expressiemogelijkheden onderzoekt.
De tweede compositie is gebaseerd op het woord ‘haschoema’, dat in de Marokkaanse gemeenschap wordt gebruikt als iemands gedrag onfatsoenlijk wordt bevonden, vooral als die persoon een vrouw is. ‘hsh’ is gemaakt in opdracht van choreografe Mouna Laroussi, voor een dansduet met als thema sociale controle. Een gedeelte van de compositie van Petrovic is te vinden op de cd.
De componist kiest ervoor om stilte als het voorname muzikale uitgangspunt te nemen. Daaromheen zijn zachte en zelfs uiterst zachte klanken waar te nemen, opkomend en wegstervend. Verderop wordt een tikkend ritme omgeven door onvriendelijke klanken, een combinatie die de spanning enorm doet toenemen, ook omdat het volume even flink omhoog wordt gestuwd. Merendeels blijft de geluidssterkte echter zeer beperkt. Als luisteraar moet je soms zowat in de speakers kruipen om alles goed waar te kunnen nemen. Petrovic dwingt je daardoor om goed op te letten, om geconcentreerd te luisteren. Wie die daarin slaagt, wacht een spannende maar ook beklemmende luisterervaring. De componist wil met ‘hsh’ onderdrukking in klanken vangen. Daar is hij zonder meer in geslaagd.
Distorted Nude – The Sprawl
In december 2014 verscheen bij Moving Furniture Records Locked So Tightly In Our Dreams van Find Hope In Darkness. Achter die naam ging de destijds 15-jarige Glenn Dick uit het Belgische Gent schuil. De jonge muzikant maakt ook deel uit van het duo Klankdal, dat experimentele ambient maakt.
In december 2017 verscheen The Sprawl van Distorted Nude. Ook dat betreft een soloproject van Glenn Dick. Waar hij als Find Hope In Darkness zijn muziek creëerde met computer en veldopnamen, kiest hij nu voor de gitaar als hoofdinstrument. Vandaar wellicht de verandering van naam. Gebleven zijn de lange drones die een meditatief en transcendentaal effect teweeg moeten brengen, maar de klankkleur en de muzikale invulling verschilt van het voorgaande werk.
Dick improviseerde met gitaar, effecten en een laptop en de opnamen die hij daarvan maakte, dienen als basis voor het werk. De bewerking resulteerde in één lang stuk van veertig minuten. Het is niet moeilijk je te laten opslokken door de meerlagige klankenpracht die Distorted Nude over de luisteraar uitstrooit. Er is een constante beweging, overgangen verlopen vloeiend en een niet al te bewerkte gitaarklank klinkt duidelijk door. Lagen worden over elkaar gelegd en klanken sterven weg en maken plaats voor nieuwe.
Erg risicovol klinkt The Sprawl niet. De hiervoor genoemde elementen behoren tot het standaard bouwpakket van veel ambient- en dronemuzikanten. Maar het gaat er natuurlijk om wat je ermee doet, om de compositie en de uitvoering en wat dat bij de luisteraar teweeg brengt. Dat is waarmee Distorted Nude indruk maakt. Ondanks het ontbreken van ontregelende geluiden, ongemakkelijke dissonanten of een scherpe rand, weet de Belg weet je moeiteloos mee te voeren doordat het samenvallen van de klanken en de zorgvuldig geconstrueerde meerlagigheid je als luisteraar aan de speakers gekluisterd houden totdat de laatste noot is geëindigd. Onderweg verandert het stuk van klankkleur, zeer beslist maar toch vaak zonder dat je precies doorhebt waar de verandering is begonnen.
Zo rond de vijfentwintigste minuut doen wat post-rockelementen hun intrede. De lange gitaartonen op de achtergrond, bijvoorbeeld, brengen Godspeed You! Black Emperor in gedachten. Met rock heeft de muziek van Distorted Nude overigens niet zoveel uit te staan, de post-rock zit meer in gitaarklanken die verwant zijn aan dat genre. Daarover niets te klagen, het past prima in de ambient en drone die Dick creëert. The Sprawl is een uitstekende plaat van een jonge muzikant om in de gaten te houden.
Tasos Stamou – Caveman
Met de nieuwe lp van Tasos Stamou zijn we aanbeland bij de uitgaven van Moving Furniture Records die in 2018 zijn verschenen. Het was de bedoeling dat Caveman nog in 2017 zou verschijnen, maar problemen met het hoesontwerp zorgden voor vertraging. Gelukkig is de vinyluitgave er nu wel, inclusief fraaie vormgeving.
In 2016 verscheen op hetzelfde label van Stamou de cd Koura. Daarop zijn twee werken te vinden die deel uitmaken van een serie waarin een drone van één instrument wordt neergelegd. Koura is een mooie cd, maar met name in ‘Zither Drone’ is een spanningsboog langere tijd afwezig, waardoor dat album niet over de hele linie geslaagd kan worden genoemd. Live weet de vanuit Londen opererende muzikant de spanning wel vast te houden, zo bleek tijdens zijn optreden op het Incubate Festival in 2016.
Zo ook op Caveman, dat bestaat uit twee bewerkingen van live improvisaties. Tijdens zijn performances maakt de muzikant gebruik van zijn ‘portabele electroacoustic music studio’, waarbij het akoestische gedeelte bestaat uit geprepareerde citer, rietinstrumenten, blokfluiten en voorwerpen, en het elektronische gedeelte uit zelfgemaakte elektronica, modulaire synths en live gecreëerde loops.
‘Neanderthal’ beslaat kant A van de lp en direct is duidelijk dat Stamou niet gaat voor een doorlopende drone. Het begin is fragmentarisch, met veel percussieve klanken. Uiteindelijk wordt wel een drone neergelegd, zelfs meerdere achter elkaar, maar verschillende geluiden, percussief en anderszins, verstoren de lange klanken, ontregelen de boel en houden zo de luisteraar bij de les. De verstorende elementen zijn soms erg luidruchtig en scherp en geven de muziek een gemeen randje. Dat laatste geldt ook voor een aantal drones.
‘Homo Sapiens’ klinkt heel anders. Hier geen nadruk op sterk percussieve klanken en verstorende geluiden, maar op lange tonen, zoals schurende klanken van de geprepareerde citer, maar ook een dreigende ondertoon en een welhaast gillende klank daaroverheen. Zodra die hoge toon gaat glijden, doet het denken aan een zingende zaag. Er zijn wel andere klanken waarneembaar, maar voornamelijk passend of zelfs ingebed in de drone, niet als verstorende factor prominent aanwezig. Na verloop van tijd treedt wel de tinkelende citer meer naar voren en later lijkt zelfs een lange saxofoonklank op te doemen. Tegen het einde blijkt het stuk behoorlijk van kleur te zijn verschoten.
Stamou brengt op Caveman twee spannende en uiterst meeslepende stukken ten gehore. De boog is steeds gespannen en zowel ‘Neanderthal’ als ‘Homo Sapiens’ weet volledig te overtuigen.
Masayuki Imanishi – Worn Tape
In tegenstelling tot Tasos Stamou, is Masayuki Imanishi nieuw op het Moving Furniture-label. Van de Japanner verscheen als laatste een cassette (Clips) bij Soft Error. Imanishi is een geluidskunstenaar die een verre van alledaags instrumentarium gebruikt: papier, microfoon, radio, veldopnamen en verschillende voorwerpen. Daarmee creëert hij zijn eigen muzikale wereld, een wereld die ogenschijnlijk ver staat van de werkelijkheid, maar daar toch middenin staat. De muziek van deze muzikant heeft weliswaar iets vreemds, maar klinkt toch aards en soms redelijk toegankelijk.
Voor dat laatste is wel nodig dat je als luisteraar een paar conventies over muziek laat varen. Conventionele muziekinstrumenten komen er bij Imanishi überhaupt niet aan te pas. Zijn muziek is samengesteld uit geluiden die hij uit het in de vorige alinea gebruikte instrumentarium haalt. Die geluiden zijn vaak moeilijk te definiëren. We horen de meest uiteenlopende klanken die golven, ruisen, pruttelen, draaien, schuren, schaven, slaan, kloppen, zuigen, etc.
Imanishi is niet geïnteresseerd in een grootse aanpak, want alle klanken die hij produceert worden subtiel verweven tot een geheel dat niet bombastisch klinkt. De muzikant houdt het klein, zonder in minimalisme te vervallen. Een collage van geluiden kun je de muziek ook niet noemen, daarvoor is te weinig sprake van een opeenvolging van klanken en te veel van samenhang en samengaan van geluiden.
Experimenteel zijn de klanken – en dus ook de elf stukken op Worn Tape – natuurlijk wel, maar op de een of andere manier weet de Japanner daaruit een weliswaar abstract maar ook warmbloedig muzikaal verhaal te destilleren. Slechts een enkele keer komt een stuk bij eerste beluistering fragmentarisch over, zoals het tiende stuk, maar ook daar wordt de samenhang na een paar luisterbeurten duidelijk.
Het is vaak wel zoeken naar de vorm van een stuk, en een echt vaste vorm aannemen doet geen van de werken op Worn Tape. Als luisteraar ontbreekt het je soms aan houvast, maar dat is in dit geval geen bezwaar. Alleen al het ondergaan van de wonderlijke klanken en het samengaan van vaak ondefinieerbare geluiden, is een enerverende luisterervaring op zich.
Zeno van den Broek – Paranon
De in Kopenhagen wonende Nederlandse componist en visueel kunstenaar Zeno van den Broek focust zich in zijn multidisciplinair werk op ruimte, tijd en architectuur. Dat laatste komt tot uiting in de visuals die Van den Broek tijdens live-performances laat zien en die voornamelijk bestaan uit bewegende lijnen en vlakken. De muziek die de kunstenaar creëert is even abstract als zijn beeldend werk en de combinatie van de twee disciplines zorgt voor een zowel visueel als auditief interessante, boeiende en spannende belevenis.
Op Paranon horen we twee werken, canons, die een op contrapunt gebaseerde compositorische techniek laten horen waarin een muzikale beweging na een bepaalde tijdsduur een of meerdere keren opnieuw wordt weergegeven. Die ‘imitaties’ kopiëren de aanvankelijke beweging, maar met verandering van parameters. Van den Broek gebruikt een geprogrammeerde sinusgolfgenerator en hij kan daarmee ingrijpen in de oorspronkelijke beweging, verschuivingen laten plaatsvinden en van frequenties wisselen, en dat met grote precisie.
Het is een technisch verhaal, maar levert het ook – op zijn minst – interessante muziek op? Het antwoord op die vraag is volmondig ja, want Van den Broek creëert met de door hem bedachte muzikale aanpak spanning en hij weet ook tot onverwachte resultaten te komen, al moet je de verrassing niet aan de oppervlakte zoeken maar in de diepte. De muziek klinkt op het eerste gehoor strak geregisseerd, maar kent wel degelijk speelse elementen die maken dat je geboeid blijft luisteren.
Dat neemt niet weg dat ‘Canon 1’ en ‘Canon 2’ zeer abstracte muzikale werken zijn die wat geduld van de luisteraar vragen. De verandering in de muziek geschiedt op subtiele en behoedzame wijze en valt bij oppervlakkige beluistering niet of nauwelijks op. Het spanningseffect dat wordt gecreëerd, is wel heel goed hoorbaar, of beter: voelbaar. De op het eerste gehoor strakke tonen blijken te bewegen, te pulseren en het zijn de kleine verschuivingen in de klanken die maken dat een meeslepend stuk muziek ontstaat dat, ondanks de technische benadering, emotie in zich bergt.
In ‘Canon 1’, dat strak begint met een hoge en lage toon, neemt de beweging naarmate het stuk vordert toe en is binnen het geluidslandschap duidelijk een ontwikkeling waarneembaar. ‘Canon 2’ klinkt door de combinatie van tonen van het begin af aan wat levendiger dan ‘Canon 1’. Ook zijn de overgangen en bewegingen veel duidelijker waarneembaar. Door zware bastonen aan het einde worden donkerte en dreiging geschapen. Hoewel beide stukken op lange tonen zijn gebaseerd, verschillen zij dus behoorlijk. Overeenkomst is dat in allebei een onderhuidse spanning wordt gecreëerd die het hele stuk aanhoudt.
Paranon is een pracht-cd met twee spannende muzikale landschappen die maar langzaam geheimen prijsgeven. Het zorgt ervoor dat de soundscapes blijven fascineren, waardoor je de muziek keer op keer kunt ondergaan.
Moving Furniture Records bandcamp
Opduvel 