Kaczynski Editions, 2019
Niet F-n en Giuseppe Fantini zijn de oprichters van en de drijvende krachten achter het Italiaanse platenlabel Kaczynski Editions. Beiden zijn ook actief als muzikant. Samen werken zij onder de noemer ranter’s groove en daarvan verscheen vorig jaar het sterke album musica per camaleonti op het eigen label. Het is een album met experimentele muziek die zich niet in een hokje laat vangen en ergens tussen abstract en melodisch in hangt.
Ruim een jaar later is het tijd voor de opvolger, getiteld 俳句 (Haiku). De muziek is geïnspireerd door korte gedichten van Masaoka Shiki (1867-1902). De Japanner was een pleitbezorger voor de haiku, een korte dichtvorm die hij als literatuur beschouwde en waarvan hij vond dat die realistisch geschreven moest zijn, de realiteit moest uitbeelden. De mannen van ranter’s groove geven op het album hun eigen visie van de haiku in geluid.
Dat gebeurt in zestien korte stukken met Japanse titels, die kunnen worden gezien als schetsen maar ook als een zorgvuldige manier om met de haiku als uitgangspunt een muzikaal statement te maken. ranter’s groove is niet makkelijk onder te brengen in een categorie en de muziek blijft ook op het nieuwe album ongrijpbaar, maar op een hele andere manier dan op musica per camaleonti. Het minimalisme van de Japanse dichter wordt weerspiegeld in de muziek door met ritme en concrete geluiden in een zo kort mogelijke tijd een muzikale vertelling te creëren.
Dat gebeurt met field recordings, gitaar, tapeloops en een groovebox. En stemmen. Zo begint het eerste stuk met een stuk tekst, die met een echoënd effect wordt gebracht. De muziek daaromheen bestaat uit een onevenwichtig ritme, een paar redelijk zwaar aangezette gitaarakkoorden en percussieve geluiden. De muziek heeft een vrij hoog abstractiegehalte en houdt plots op. In het tweede stuk wordt muziek gemaakt met het geluid van water. De stem die de tekst opleest, wordt opnieuw bewerkt, opgeknipt en in delen opnieuw weergegeven.
De ritmes vormen een belangrijk onderdeel van de muziek. In het derde stuk is een schuivend ritme de basis waarop de muziek is gebaseerd. Lange klanken, elektronische effecten en lichte percussie worden daaraan toegevoegd. Met dynamische effecten wordt dreiging gecreëerd. Minimaal van opzet is het vierde stuk: een repeterende toon, water, opkomende en wegstervende klanken en een tikkend ritme zijn de constanten. Daardoor ontstaat een futuristisch muzikaal plaatje, waarin de gesproken haiku wordt geplaatst. Traditie en toekomst gaan samen.
De kans om te wennen aan een stuk of om even bij te komen, geeft ranter’s groove niet. Elk stuk heeft zijn specifieke kenmerken en vraagt om aparte aandacht. Dat is geen straf, want de veelzijdige ritmiek en het steeds veranderende klankbeeld houden je als luisteraar scherp. Het gesproken woord is, ook al versta je er niets van, sterk aanwezig en straalt urgentie uit. Soms kent de muziek een zware onderlaag, zoals in het zesde stuk, en soms ontbreekt die en zijn het hogere klanken die de muziek in combinatie met de stem en het ritme vormgeven.
De field recordings worden bewerkt, waardoor het lastig is om te achterhalen waar de geluiden hun oorsprong vinden. In het zevende stuk lijkt sprake te zijn van vogelgeluiden die elektronisch zijn gemanipuleerd. Het maken van melodieën heeft bij het Italiaanse duo geen prioriteit, maar er duiken zo nu en dan wel (flarden van) melodieën op, zoals in het achtste stuk. Het maakt de muziek toegankelijker, maar de andere geluiden trekken de muziek toch weer richting abstractie.
Een tweetonig motief vormt de grond voor het negende stuk, waar echoënde geluiden bovenop worden gelegd. In het veertiende stuk is het de gitaar die het onderliggende patroon verzorgt. En steeds is er die stem die een haiku voordraagt. Dat is de constante in de steeds wisselende muziek, maar de stem wisselt ook doordat die wordt bewerkt of doordat stukken uit de haiku worden herhaald. Een enkele keer lijkt de muziek op ambient, maar de verschillende geluiden, de ritmes die in elk stuk opduiken, de vocale voordracht en de levendigheid die de muziek bevat, maken dat de muziek meer behelst dan louter het creëren van een soundscape.
Dus kan gesteld worden dat de muziek van ranter’s groove ook op dit album niet te vangen is in een hokje, een genre of een categorie. Wat de muziek dan wel is? Origineel, uitdagend en fascinerend. De muziek is gebaseerd op concrete ideeën, die op creatieve en eigenzinnige wijze worden vormgegeven in zestien korte werken die allemaal een eigen karakter hebben, maar bij elkaar geplaatst toch voor een coherent album zorgen. De herkomst van de klanken is soms moeilijk herleidbaar, maar dat is juist de charme van de muziek. Er moet iets te gissen overblijven om de spanning erin te houden en onder meer dat aspect maakt 俳句 zo bijzonder genietbaar.
Opduvel 